Oto oddajemy w ręce Czytelników kolejny tomik Józefa Piłsudskiego pt. „22 stycznia
1863” – po uprzednio przez nas wydanych „Roku 1920” i „Bibule”. Przyznajemy, że jeste-
śmy na bakier z chronologią pisania tych prac przez Autora, ale kierowaliśmy się przy ich
drukowaniu emocjami towarzyszącymi dzisiejszym gorącym czasom, błyskawicznie zmie-
niającej się sytuacji Polski i Polaków. Postaraliśmy się za to o utrzymanie jednolitej szaty
graficznej i introligatorskiej wszystkich trzech tytułów.
J. Piłsudski napisał „22 stycznia 1863” rok przed wybuchem I wojny światowej. Praca
została wydana jeszcze w 1913 r. przez ambitnego poznańskiego księgarza Karola Rze-
peckiego, który z redakcyjną pomocą dr. Mariana Kukiela (historyka i późniejszego gene-
rała) zamierzył wydrukować cały cykl tomików uznanych autorów biegłych w historii pod
wspólnym tytułem „Boje polskie. Ilustrowane epizody, obrazy, portrety historyczne z
dziejów naszych wojen narodowych”. Zainaugurował ten cykl właśnie „22 stycznia 1863”
– w samo 50-lecie powstania. Potem były dwie prace innych autorów i na przeszkodzie w
realizacji zamierzeń edytorskich stanęła wojna.
J. Piłsudski bardzo głęboko interesował się losami powstania styczniowego. Poczynił
w temacie obszerne studia, przewertował wiele dokumentów i materiałów. Badał ten okres
skrupulatnie, szukając dowodów, że walka 1863 nie była z góry przegrana, tylko źle przy-
gotowana, nieumiejętnie prowadzona i nie wykorzystano w niej wszystkich możliwości.
Mówił o tym w cyklu wykładów w krakowskiej Szkole Nauk Politycznych w 1912 roku, 6
kwietnia 1913 r. na uroczystościach kościuszkowskich we Lwowie i zaraz potem w sierp-
niu w szkole oficerskiej Związku Strzeleckiego w Stróży koło Limanowej, kładąc nacisk
na duchową stronę walki, szczególnie ważną przy niedostatku środków materialnych. Do-
wodził przy tym potrzeby tworzenia własnego wojska choćby w warunkach niewoli. Za-
grzewał swymi wystąpieniami naród do podjęcia kolejnych polskich bojów, tylko mądrzej
i skuteczniej, żartując po swojemu, dosadnie, z osłabłych...
ciapos