Najczęstszym źródłem zobowiązań są umowy .
Źródło zobowiązań:
- jednostronna czynność prawna
- dwustronna czynność prawna umowy
- czyny niedozwolone ( odpowiedzialność za szkody - odpowiedzialność deliktowa)
1. Umowy - czynność prawna na którą składają sie 2 oświadczenia woli, które muszą być zgodne (kupno-sprzedaż)
Rodzaje umów:
a) umowy nazwane
b) umowy nienazwane
c) mieszane
a) umowy nazwane - ustawodawca postanowił uregulować prawem typ tej umowy ( istotne elementy charakterystyczne tej umowy)
b) umowa nienazwana - umowa oryginalna - swoboda umów. Stworzenie nowej umowy według własnych potrzeb. Dla umów nienazwanych stosuje się tylko przepisy ogólne. Katalog umów nazwanych jest coraz bardziej wzbogacany. Umowy nienazwane przechodzą do katalogu umów nazwanych .
c) umowa mieszana - elementy różnych umów nazwanych.
Umowy umów nazwanych mogą mieć elementy umów mieszanych. Następuje często przekształcanie się umów. Czasem zawiera się kompleks umów dla potrzeb jakiejś instytucji.
Podział na:
- umowy rozporządzające
- umowy zobowiązujące
a) jednostronnie - umowa darowizny, świadczenie w jedna strone
b) dwustronnie - umowa przewozu morskiego, obie strony mają uprawnienia i obowiązki.
Szczególnym rodzajem tych umów są umowy wzajemne: umowy morskie, obrotu gospodarczego.
- świadczenia wzajemne muszą byc spełnione jednocześnie
- subiektywna ekwiwalentność świadczenia
- umowy losowe - spełnienie świadczenia nie zależy od woli stron, zależy od zdarzenia przyszłego i niepewnego (ubezpieczenia, renty, dożywocia).
Umowy przygotowujące zawarcie przyszłej umowy (umowy bazowe).
Pactum decontrachendo - umowa przedwstępna. Nie wykonuje się żadnego świadczenia. Przedmiotem tej umowy zawarcie tej umowy w przyszłości. Przygotowuje grunt pod przyszłą umowę. Umowa przez którą jedna ze stron lub obie zobowiązują się do zawarcia umowy przyrzeczonej, powinna określać zawarcie umowy przyrzeczonej, określać jej elementy i termin jej zawarcia.
Dodatkowe klauzule umowy.
Umowa na rzecz osoby trzeciej - pactum favoremterci - może być zastosowana w każdym typie umowy. Świadczenie jest wykonane na rzecz osoby trzeciej nie będąca stroną umowy (umowy przewozu) Art.393 K.C
Umowy gwarancyjne:
1. Umowa o świadczenie przez osobę 3 (Art.391)
2. Umowa o zwolnienie dłużnika z obowiązku świadczenia (Art.392)
1) Sprzedawca sprzeda kupującemu towar pod warunkiem, że znajdzie on gwaranta, który zagwarantuje , że kupujący zapłaci za towar w terminie. Gdy kupujący nie zapłaci , gwarant płaci świadczenie pieniężne.
2) Gwarant płaci odszkodowanie odbiorcy gdyby przewożony towar został uszkodzony lub skradziony. Przewoźnik jest zwolniony ze wszystkich świadczeń, które przechodzą na gwaranta.
Bezpodstawne wzbogacenie ( Art.405) - kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem drugiej osoby zobowiązany jest do wydania w naturze. Należy doprowadzić do równowagi. Czasem powodem wzbogacenia są siły wyższe niezależne od człowieka. Występuje roszczenie o przywrócenie równowagi.
Czyny niedozwolone - Art.415. Kto z winy swej wyrządził komuś szkodę zobowiązuje się do jej naprawienia.
Czyny polegające:
1) na wyrządzeniu szkody własnym działaniem
2) na wyrządzeniu szkody przez osoby za które ponosi się odpowiedzialność
3) na wyrządzeniu szkody przez zwierzęta lub rzeczy
4) na wyrządzeniu szkody z wykorzystaniem elementarnych sił przyrody
5) na wyrządzeniu szkody przez produkt niebezpieczny
Ad2. Częsta sytuacja na morzu (Armator- Kapitan). Wina w wyborze. Jeżeli udowodni się, że została zatrudniona osoba niekompetentna, to koszty pokrywa ten kto zatrudnił osobę, która te szkodę wyrządziła. Odpowiedzialność za podwładnego: przełożony odpowiada za szkodę swojego podwładnego, któremu można udowodnić winę.
Zasada ryzyka: dotyczy osób, które prowadzą przedsiębiorstwo wprawione w ruch za pomocą sił przyrody.
Proces obiektywizacji odpowiedzialności cywilnej:
Odpowiedzialność absolutna - za wszystkie szkody wyrządzone przez osoby prowadzące bardzo niebezpieczną działalność.
Odpowiedzialność za produkt - osoba wytwarzająca produkt niebezpieczny , odpowiada za szkody wyrządzone przez ten produkt.
Produkt niebezpieczny - rzecz ruchoma, zwierzę, energia elektryczna. Producent odpowiada za szkodę , gdy rzecz zniszczona należy do rzeczy osobistego użytku.
1 stycznia 2001 - Nowy Kodeks spółek handlowych
Rodzaje społek:
a) osobowe
- cywilne
- jawne
- partnerskie
- komandytowa
- komandytowo-akcyjna
b)kapitałowe
- z.o.o
- akcyjna
- jednoosobowa
- dominująca
- powiązana
- publiczna
- w organizacji
Inne rodzaje spółek:
- przedsiębiorstwo mieszane
- przedsiebiorstwo wspólne
- spółka powstała w wyniku komercjalizacji
- jednoosobowa spółka Skarbu Państwa
- spółka pracownicza
- towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych
- zakład ubezpieczeń S.A
- bank w formie S.A
- dom maklerski S.A
- giełda S.A
- spółka portowa S.A
- spółka wodna
1. Różnice
a) spółka osobowa nie posiada osobowości prawnej (ułomne osoby prawne). Spółka kapitałowa z momentem rejestracji w KRS nabywaja nabywaja osobowośc prawną.
b) prawo nie przesądza o strukturze organizacyjnej spółki osobowej, umowa może ja określić . Spółka kapitałowa musi posiadać charakterystyczne dla niej organy
c) spółki kapitalowe wymagaja minimum kapitałowego ( moga być jednoosobowe). W spółce osobowej istotny jest czynnik ludzki.
d) majątek spółki kapitałowej stanowi jej własność zaś w spółce osobowej jest majątkiem wspólników
e) prowadzenie spraw spółki kapitałowej nalezy do jej organów, a w spółce osobowej nalezy do wspólników
f) spółka kapitałowa może być spółką w organizacji oraz spółką powiązaną
g) przedmiotem wkładu spółki kapitałowej nie może być prawo niezbywalne lub świadectwo pracy
h) za zobowiązania spółki kapitałowej odpowiada spółka natomiast w spółce osobowej jej wspólnicy.
Spółka cywilna:
Cechy:
- spółka osobowa prawa cywilnego
- wspólny cel gospodarczy
- forma pisemna umowy spółki
- ustrój majątkowy wspólności łącznej
- łączne występowanie wspólników w charakterze strony stosunków prawnych\
- odpowiedzialność solidarna wszystkich wspólników, całym swoim majątkiem
- prowadzenie spraw spółki przez samych wspólników
- wzajemne reprezentacje wspólników
- prawo do udziału w osiągnietym zysku
Spółka cywilna jest spółka jawną gdy dochody w każdym z dwóch kolejnych lat wyniosły 400000 Euro i jest wpisane do KRS
Spółka jawna - to spółka osobowa która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną formą , a nie jest inną spółką handlową
- spółka osobowa prawa handlowego
- obowiązek zarejestrowania spółki w KRS
- odpowiedzialność solidarna wszystkich wspólników, całym majatkiem
- odpowiedzialność substydiarna egzekucja z majątku wspólnika jest możliwa dopiero po bezskuteczności egzekucji z majątku spółki
- obowiązek lojalności wobec spółki
Spółka partnerska - to spółka osobowa utworzona przez wspólników w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą.
- partnerami mogą być ściśle określone osoby fizyczne uprawnione do wykonywania następujących wolnych zawodów: lekarza, architekta, tłumacza przysięgłego, notariusza.
- do spółki partnerskiej stosuje się przepisy spółki jawnej
- umowa spółki w formie aktu notarialnego
- partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem zawodu przez innych partnerów
- w spółce partnerskiej może być powołany zarząd
Spółka komandytowa - jest to spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własna firma, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika jest ograniczona.
- stosuje się przepisy o spółce jawnej
- umowa w formie aktu notarialnego
- wkład komandytoriusza może byc niższy niz suma komandytowa
- komandytariusz odpowiada za zobowiazania spółki do wysokości sumy komandytowej, a komplementariusz całym majatkiem
- spółkę reprezentuja jedynie komplementariusze, zaś komandytariusze moga byc pełnomocnikami
- komandytariusz uczestniczy w zyskach spólki proporcjonalnie do rzeczywiście wniesionego wkładu
- cechy spółki osobowej i kapitałowej
- odnośnie komplementariusza stosuje sie przepisy o spółce komandytowej, a odnośnie akcjonariusza - o spółce akcyjnej
- minimalny kapitał zakładowy 50000 PLN
akcjonariusz
- spółka kapitałowa, może być założona przez osobe fizyczna lub prawną, nie może byc związana wyłącznie przez 1 osobową spółkę z.o.o
- minimalny kapitał zakładowy 50000PLN, udział 500 PLN
- równe prawa w spółce, mogą być działy uprzywilejowane.
Spółka akcyjna
- spółka kapitałowa może być załozona w dowolnym celu przez osobe fizyczną lub prawną
- statut w formie aktu notarialnego
- zarząd , rada nadzorcza, walne zgromadzenie
- odpowiedzialność cywilna członków zarządu i założycieli spółki
- powiązania
Wartość jest ściśle związana z papierem wartościowym.
Papier wartościowy - nazywac będziemy dokument, stwierdzający istnienie określonego, zbywalnego prawa majątkowego, wyposażony przez ustawę w szczególny przywilej, polegający na tym ,że realizacja prawa w nim wyrażonego jest możliwa wyłącznie na podstawie tego dokumentu, zdolność amortyzacji dokumentu
Koncepcje papieru wartościowego:
- węższa : akcentująca aspekt obiegowości papieru wartościowego , to znaczy, że za papier wartościowy uznano tylko takie dokumenty, które poza tym co wyżej powiedziano cechowały sie obiegowościa . W tym ujęciu tzw: vecta, papiery (nie przeznaczone do obrotu) nie były by papierami wartościowymi
- szersza : do uznania dokumentu za papier wartościowy decydujące znaczenie ma "kryterium formalne posiadania papieru", które jest wymogiem wykonywania prawa z danego papieru wartościowego.
Art,921 k.c "Jeżeli zobowiązanie wynika z wystawienia papieru wartościowego dłużnik jest obowiązany do świadczenia za zwrotem dokumentu albo udostępnieniem, go dłuznikowi celem pozbawienia dokumentu jego mocy prawnej w sposób zwyczajowo przyjety."
Amortyzacja - umorzenie utraconych papierów wartościowych , gdy sa dowody ich posiadania.
Klasyfikacje papierów wartościowych:
I - osoba legitymowana i sposób przenoszenia praw inkorporowanych w papierze
1) imienne - legitymujące osobę wskazaną w dokumencie
2) Na zlecenie - legitymujące osobę w nim wskazaną oraz każdego wskazanego przez nią ( indos - podpis osoby uprawnionej na dokumencie)
3) na okaziciela - legitymują każdego kto włada dokumentem i przedstawia do wystawcy
II rodzaj prawa majątkowego inkorporowanego w dokumencie
1) pieniężne - (inkorporujące prawa majątkowe o charakterze pienięznym) - weksle, czeki, obligacje, losy loteryjne, bony skarbowe.
2) towarowe - (inkorporujące prawo do dysponowania określonymi w nich towarami) - konosamenty, dowody składowe
3) udziałowe - (inkorporujące poza prawami majątkowymi np z tytułu współwłasności w spółce akcyjnej, także prawa majątkowe o charakterze korporacyjnym jak prawo głosu - akcje, swiadectwa udziałowe.
III papiery wartościowe opiewające na wierzytelności
papiery wartościowe opiewające na prawa inne niz wierzytelnosci
IV moment powstania prawa
- konstytutywne
- deklaratywne
V zasięg emisji
- masowe
- jednostkowe, indywidualne
VI rodzaj korzyści jakie przynoszą papiery wartościowe
- lokacyjne
- rozliczeniowe
- gwarancyjne
VII zasięg występowania
- krajowe
- zagraniczne
- międzynarodowe
VIII rodzaj emitenta
- państwowe (skarbowe, NBP)
- bankowe
- inwestycyjne
- inne
IX forma papieru wartościowego
- materialne
- zdematerializowane
Emisja każdego typu papieru wartościowego musi miec normatywną podstawę kreacji. W prawie polskim jest wyłączna swoboda powoływania nowych typów papierów wartościowych przez zainteresowanych uczestników obrotu. Istnieje zatem zamknięta liczba typów normatywnych papierów wartościowych. Istnienie zamkniętej liczby papierów wartościowych uzasadnione jest zapewnieniem bezpieczeństwa i pewności obrotu.
Prawo Hm - elementy różnych rodzajów prawa. Uczestnicy tego prawa pochodzą z różnych krajów.
- prawo wewnętrzne poszczególnych krajów
- przepisy o charakterze międzynarodowym
- "Międzynarodowa Konwencja Wiedeńska" o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów
a) stosowanie konwencji , definicja umowy sprzedaży międzynarodowej. Nie stosuje się jej do sprzedaży różnych dóbr w obrocie międzynarodowym (np. statków). Konwencja odsyła do zwyczajów sprzedaży handlu miedzynarodowego.
b) szczegółowe reguły dotyczące zawierania umów
c) prawa i obowiązki stron w sprzedaży międzynarodowej
d) postanowienia końcowe, zagadnienia zmiany konwencji.
Przepisy międzynarodowe i wewnętrzne tylko w części kształtują międzynarodowe stosunki handlowe
INCO-TERMS - zbiór zasad dotyczących zawierania umów międzynarodowych. Zebrane przez miedzynarodową izbę handlową.
EXW - ex works
FCA - free carrier
FAS - free alongside ship
FOB - free on board
1) każda gałąź transportu morskiego: EXW, FCA, CPT, CIP, DAF, DDU, DDP
2) transport morski: FAS, FOB, CFR, CIF, DES, DEQ
Ujednolicanie reguł w handlu miedzynarodowym
COMBITERMS - powstały w zwiazku z rozwojem transportu kontenerowego, zbiór zasad w transporcie kontenerowym.
Amerykanie nie stosują ani COMBITERMS ani INCOTERMS
Polskie prawo pracy oparte jest na standardach międzynarodowych.
Polskie prawo pracy - prawo papierowe
Prawo pracy - zespół norm prawnych okreslających prawa i obowiązki stron stosunku pracy.
Nowe prawo pracy obejmuje o wiele więcej zagadnień np. problematyke bezrobocia, niezdolności do pracy, kontroli, stosunku pracy, organizacji administracji pracy, niezdolności do pracy, zabezpieczenia społecznego.
Prawo pracy nie występuje we wszystkich krajach ( nie jest wyodrębnione z prawa).
MOP - międzynarodowa organizacja pracy
Zasadniczym przedmiotem prawa pracy jest praca ludzka.
Prace podlegające prawu pracy:
- prace na cudzy rachunek (zarobkowa) wykonywana na ryzyko pracodawcy. Umowa na zlecenie, o dzieło nie podlega prawu pracy. Są to formy obchodzenia prawa pracy.
- musi to być praca umownie podporządkowana (pracownik działa pod kierownictwem pracodawcy)
- praca jest dobrowolna (praca przymusowa nie podlega prawu pracy)
- praca dla wynagrodzenia
- korzyści z wykonanej pracy
- praca dobrowolna
- praca pod kierownictwem
- związane z ryzykiem pracodawcy
Prawo pracy zawdzięczamy związkom zawodowym. Największy wpływ na prawo pracy MOP. W Polsce prawo pracy zawarte jest w Kodeksie Pracy z 1974r.
Morskie prawo pracy - historia znacznie dłuższa niż normalnego Prawa Pracy.
- "ustawa żeglarska" - ustawa o pracy na morskich statkach handlowych 29V1991r. Dziś ustawa jest juz niedostosowana do realiów występujących na morzu.
- Kodeks pracy
Funkcje prawa pracy:
- organizacyjne - regulowanie postępowania ludzi, struktura i organizacja.
- ochronna - minimalne standardy w stosunkach pracy, wyżywienie, płaca, czas pracy, ochrona zdrowia.
...
alfred1980