Podczas noworocznego spotkania burmistrza z mieszka�cami Wrze�ni, kt�re odby�o si� 30 stycznia we Wrzesi�skim O�rodku Kultury mia� miejsce prapremierowy pokaz najstarszego polskiego filmu fabularnego "Cierpienia Polski" ("Les martyrs de la Pologne") z 1908 roku, do kt�rego muzyk� wsp�cze�nie skomponowa� Krzesimir D�bski. Do niedawna, bo do roku 2000 panowa�o prze�wiadczenie, �e najstarszym polskim filmem fabularnym by� film pod tytu�em "Anto� pierwszy raz w Warszawie". "22 pa�dziernika 1908 roku w Warszawie przy ulicy Wierzbowej odby�a si� projekcja pierwszego polskiego filmu fabularnego" - tak� informacj� znajdziemy w wielu opracowaniach historyczno-filmowych, a tak�e artyku�ach prasowych. Film ten niestety nie zachowa� si� do dzi�. Za spraw� odkrycia dokonanego przez profesor�w: Ma�gorzat� i Marka Hendrykowskich z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu - dokonano przesuni�cia w datowaniu narodzin polskiego filmu. W 2000 roku w archiwum filmowym pod Pary�em odnale�li oni bowiem kopi� filmu "Pruska kultura", datowan� na prze�om roku 1907/08 r. Film "Pruska kultura" powsta� w warszawskim kantorze kinematograficznym "Si�a" za�o�onym przez Moj�esza Towbina. - O tym, �e taki film istnia�, wiemy z kr�tkich informacji �wczesnej prasy warszawskiej, w kt�rej ukaza�o si� mi�dzy innymi jego streszczenie - poinformowali profesorowie Ma�gorzata i Marek Hendrykowscy. - Zaraz po premierze, wiosn� 1908 roku cenzura carska zabroni�a jego wy�wietlania. Towbin zdecydowa� si� wi�c na jego pokazanie w Moskwie oraz we W�oszech i Francji. "Pruska kultura" to fabularyzowany dokument aktorski, opowiadaj�cy o pruskich metodach walki z polsko�ci� w Wielkopolsce: prote�cie dzieci wrzesi�skich przeciw germanizacji w szkole i karze, jaka spotyka za to ich rodzic�w. Filmowa interpretacja dziej�w wsp�czesnych autorom obrazu nawi�zuje wi�c do strajku dzieci wrzesi�skich i wozu Drzyma�y. Odnaleziona kopia zawiera ca�y, licz�cy blisko osiem minut (215 metr�w ta�my) obraz opatrzony francuskimi napisami. Zu�yta perforacja �wiadczy o tym, �e by�a ona wielokrotnie wy�wietlana. Warto sobie u�wiadomi�, �e w�wczas, gdy film by� pokazywany we W�oszech czy Francji, Polski nie by�o na mapie. Zar�wno wi�c francuski tytu� "Cierpienia Polski" ("Les martyrs de la Pologne" jak i tre��, umieszcza�y go w kontek�cie wielkiej polityki europejskiej - podkre�lili profesorowie Ma�gorzata i Marek Hendrykowscy. - Kilka lat temu po przeczytaniu tych s��w, postanowi�em dotrze� do kopii filmu i zaprezentowa� go tutaj, we Wrze�ni - m�wi Tomasz Ka�u�ny, burmistrz Wrze�ni. Powodem by�a oczywi�cie fabu�a filmu, a wi�c historia Strajku Dzieci Wrzesi�skich - dodaje. - Po d�ugich, kilkuletnich staraniach, w kt�re anga�owali�my zaprzyja�nione z Wrze�ni� w�adze miasta Bruz, ambasad� polsk� w Pary�u oraz mieszkank� Wrze�ni, kt�ra znalaz�a si� w stolicy Francji, uda�o si� dotrze� do Francuskiego Archiwum Filmowego, gdzie na pocz�tku XX w. trafia�y kopie film�w z ca�ej Europy i uzyska� zgod� na przekazanie kopii filmu do Polski - relacjonuje burmistrz. - Niestety okaza�o si�, �e mimo szczeg�owych ustale�, kopi� 35 mm filmu wys�ano do FILMOTEKI NARODOWEJ w Warszawie a nie do nas do Wrze�ni. Min�o kolejnych kilka miesi�cy na poszukiwaniu "zaginionej" kopii - tym razem w Polsce. Gdy okaza�o si�, �e "nasz" film znalaz� si� w Warszawie, wyst�pili�my do Filmoteki Narodowej o przegranie filmu na p�yt� DVD. Film jest oczywi�cie niemy. Jednak dzi� obejrzymy go jako pierwsi z muzyk� i to muzyk� gran� na �ywo - zako�czy� burmistrz przed prapremierowym pokazem filmu we Wrze�ni wraz ze �cie�k� filmow�.
pawel-2