Desygnowanie.pdf

DESYGNOWANIE

1. Desygnowanie i denotowanie

Nazwa – to w semiotyce logicznej wyra Ň enie, które mo Ň e sta ę w miejscu

podmiotu lub orzecznika w zdaniu podmiotowo-orzecznikowym, czyli w zdaniu

o postaci „A jest B” (gdzie predykat „jest” mo Ň e by ę zast Ģ piony form Ģ o

dowolnej liczbie i czasie). Zauwa Ň my, Ň e w tego typu zdaniach podmiot (stoj Ģ cy

w miejscu „A”) wskazuje pewien przedmiot, a orzecznik (stoj Ģ cy w miejscu

„B”) go opisuje.

Rozwa Ň my kilka zda ı podmiotowo-orzecznikowych:

Jan jest uczestnikiem kursu semiotyki.

Ka Ň dy uczestnik kursu semiotyki jest inteligentny.

Ka Ň dy, kto uko ı czy kurs semiotyki, znajdzie dobr Ģ prac ħ .

Nazwami s Ģ wi ħ c wszystkie wyra Ň enia: „Jan”, „uczestnik kurs semiotyki”,

„inteligentny”, „ka Ň dy, kto uko ı czy kurs semiotyki”. Jak wida ę – semiotyczne

poj ħ cie nazwy ró Ň ni si ħ od potocznego. Nazwami s Ģ nie tylko imiona własne i

rzeczowniki pospolite, ale te Ň przymiotniki i ró Ň ne «nazwowe» wyra Ň enia

zło Ň one.

Nazwy pełni Ģ pewne funkcje semantyczne, tj. odnosz Ģ si ħ do

rzeczywisto Ļ ci pozaj ħ zykowej. Jedn Ģ z semantycznych funkcji pełnionych przez

nazwy – jest funkcja desygnowania.

Nazwa „ N ” desygnuje przedmiot P , gdy o przedmiocie P mo Ň na

prawdziwie orzec „ P jest N -em” lub „ P jest N -owe”.

Inaczej: przedmiot x jest desygnatem nazwy „N”, gdy „N” nadaje si ħ do

tego, aby przedmiot x wskaza ę .

Rozwa Ň my np. pewn Ģ czerwon Ģ ró Ňħ . Jest ona desygnatem nazwy „ró Ň a”,

gdy Ň mo Ň na o niej prawdziwe orzec „To jest ró Ň a”. Jest ona tak Ň e desygnatem

nazwy „czerwony”, gdy Ň mo Ň na o niej prawdziwe orzec „To jest czerwone”.

Ta-oto ró Ň a jest tak Ň e desygnatem nazwy „kwiat”, „ro Ļ lina”, „ciało o budowie

organicznej” czy „przedmiot”.

Denotacja nazwy N – to zbiór wszystkich desygnatów nazwy N . Do

denotacji nazwy „ró Ň a” nale ŇĢ wi ħ c wszystkie ró Ň e, a denotacj ħ nazwy

„czerwony” – tworz Ģ wszystkie przedmioty czerwone.

Na desygnaty nadaj Ģ si ħ tylko przedmioty partykularne , a wi ħ c takie,

które maj Ģ lokalizacj ħ czasoprzestrzenn Ģ (zarówno konkretne, jak i

abstrakcyjne). Desygnatami danej nazwy s Ģ jednak nie tylko istniej Ģ ce aktualnie

przedmioty, lecz tak Ň e przedmioty przeszłe i przyszłe, które mo Ň na byłoby lub

b ħ dzie mo Ň na t Ģ nazw Ģ prawdziwie nazwa ę . Do denotacji nazwy „ró Ň a” nale ŇĢ

wi ħ c i ró Ň e, które ju Ň dawno przekwitły, i ró Ň e, które zakwitn Ģ za setki lat.

ņ adna fikcyjna ró Ň a (np. ró Ň a Małego Ksi ħ cia) nie nale Ň y jednak do denotacji

nazwy „ró Ň a”.

2. Nazwy puste i niepuste, jednostkowe i ogólne

Nazwy, które nie maj Ģ desygnatów (czyli nie maj Ģ Ň adnych rzeczywistych

korelatów) – to nazwy puste. Pozostałe nazwy (tj. nazwy posiadaj Ģ ce desygnaty

rzeczywiste) – to nazwy niepuste. Nazwy „fortepian”, „kompozytor” i „Krystian

Zimerman” s Ģ niepuste, gdy Ň posiadaj Ģ rzeczywiste desygnaty. Nazwy

„krasnoludek” i „Koszałek Opałek” – to nazwy puste, nie odnosz Ģ ce si ħ do

niczego rzeczywistego. Nazw Ģ pust Ģ jest tak Ň e nazwa „kwadrat”, gdy Ň nie ma

figur o idealnie prostych k Ģ tach i idealnie równych bokach; s Ģ tylko rysunki

odpowiadaj Ģ ce naszym wyobra Ň eniom kwadratów.

W Ļ ród nazw niepustych ze wzgl ħ du na liczebno Ļę denotacji wyró Ň nia si ħ

nazwy jednostkowe (posiadaj Ģ ce dokładnie jeden desygnat) oraz nazwy ogólne

(posiadaj Ģ ce wi ħ cej ni Ň jeden desygnat). Nazwa „fortepian” jest ogólna, gdy Ň

ma wiele desygnatów. Nazwa „Fryderyk Chopin”, a tak Ň e „kompozytor polski,

który urodził si ħ w 1810 roku w ņ elazowej Woli” – to nazwy jednostkowe.

Nazwy puste nie maj Ģ desygnatów, ale s Ģ one ogólne lub jednostkowe z

intencji – tj. gdyby miały desygnaty, to miałyby pewn Ģ liczb ħ desygnatów: albo

jeden, albo wi ħ cej ni Ň jeden.

Nazw Ģ jednostkow Ģ z intencji jest np. nazwa pusta „Papa Smurf”, gdy Ň

gdyby nazwa ta była niepusta, to byłby tylko jeden jej desygnat. Nazwa „bohater

bajki o smurfach” – jest nazw Ģ z intencji ogóln Ģ . Nale Ň y przy tym pami ħ ta ę , Ň e

ani desygnat nazwy „Papa Smurf”, ani desygnaty nazwy „smurf” nie istniej Ģ

rzeczywi Ļ cie , wi ħ c nie s Ģ desygnatami Ň adnych nazw. Istniej Ģ oczywi Ļ cie

przedstawienia smurfów – ich obrazy. Ale one same, jako elekenty pewej fikcji,

nie istniej Ģ .

3. Nazwy generalne i indywidualne

W Ļ ród nazw wyró Ň niamy nazwy generalne i indywidualne .

Nazwy te wyró Ň nia si ħ ze wzgl ħ du na pozycj ħ , jak Ģ mog Ģ one zajmowa ę

w zdaniu podmiotowo-orzecznikowym, czyli, jak pami ħ tamy, w zdaniu o

postaci „ A jest B ”.

Rozpatrzmy nast ħ puj Ģ ce zdanie podmiotowo-orzecznikowe:

(1) Ludwig van Beethoven jest kompozytorem.

Nazwy indywidualne s Ģ to nazwy, które w zdaniu podmiotowo-

orzecznikowym mog Ģ sta ę tylko w miejscu podmiotu. Nazwy generalne – s Ģ to

nazwy, które mog Ģ w zdaniu podmiotowo-orzecznikowym sta ę zarówno w

miejscu podmiotu, jak i w miejscu orzecznika.

Nazwa „kompozytor” mo Ň e sta ę w zdaniu podmiotowo-orzecznikowym

zarówno w miejscu podmiotu (2), jak i w miejscu orzecznika (3):

(2) Ludwig van Beethoven jest kompozytorem.

(3) Kompozytor jest muzykiem.

Natomiast nazwa „Ludwig van Beethoven” mo Ň e w «naturalny» sposób

wyst Ģ pi ę tylko w miejscu podmiotu (wyra Ň enie „Kompozytor jest Ludwigiem

van Beethovenem” odczuwaj Ģ Pa ı stwo, mam nadziej ħ , jako nienaturalne).

Nazwami indywidualnymi s Ģ wył Ģ cznie imiona własne.

Klasyfikacje nazw na jednostkowe i ogólne oraz na indywidualne i

generalne – s Ģ zale Ň ne. Nie ma nazw zarazem ogólnych i indywidualnych.

NAZWY JEDNOSTKOWE NAZWY OGÓLNE

NAZWY

INDYWIDUALNE

Np. „Ludwig van Beethoven”

–

NAZWY GENERALNE

Np. „twórca Symfonii

pastoralnej ”

Np. „kompozytor”

5. Nazwy konkretne i abstrakcyjne

Nazwy konkretne – to nazwy, których wszystkie desygnaty s Ģ (lub

byłyby, gdyby w ogóle istniały) konkretami, czyli rzeczami lub osobami. Nazwy

abstrakcyjne – s Ģ to nazwy, których wszystkie desygnaty s Ģ (lub byłyby, gdyby

w ogóle istniały) abstraktami, czyli nie-konkretami, np. własno Ļ ciami, stanami

rzeczy, zdarzeniami, relacjami.

Nazwami konkretnymi s Ģ np. nazwy: „kompozytor”, „batuta”,

„fortepian”, „Ludwig van Beethoven”. Nazwami abstrakcyjnymi s Ģ np.

„koncert”, „dyrygowanie”, „bł ħ kit”, „miło Ļę ”.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: