Psychologia kliniczna
Zaburzenia lękowe
Dawne nerwice (Freud) obecnie dzielimy na:
n zaburzenia lękowe
n funkcjonalne zaburzenia somatyczne i integracyjne
n zaburzenia psychosomatyczne i psychofizjologiczne
(wg DSM-IV)
Zaburzenia lękowe mają miejsce kiedy osoba subiektywnie przeżywa poczucie dominującego lęku.
Cierpi na nie około 10% społeczeństwa.
Ich etiologię trudno określić, ponieważ często nie mają żadnej materialnej, obiektywnej, dostrzegalnej przyczyny i sprawiają wrażenie problemów czysto subiektywnego przeżywania.
Mają związek z zaburzeniami współpracy pomiędzy systemami nieświadomej pamięci emocjonalnej (ciało migdałowate – szybkie, nieprecyzyjne) a świadomej pamięci emocji (hipokamp i kora mózgowa – wolne, precyzyjne – kontrola), co powoduje rozlanie lęku (przyczyny biologiczne).
Są także w pewnym stopniu wynikiem kształtowania sposobów reagowania przez środowisko społeczne, a więc mają źródło w procesie socjalizacji i kształtowania osobowości (przyczyny psychospołeczne). Coraz częściej ma to związek z brakiem ograniczeń i brakiem doświadczeń w pokonywaniu trudności i radzeniu sobie.
Zależą także od aktualnej sytuacji socjokulturowej czy ekonomicznej.
Do zaburzeń lękowych należą:
n fobie
n panika
n zgeneralizowane zaburzenia lękowe
n natręctwa
n zaburzenia pourazowe
Fobia
n lękowe zachowanie unikowe, które nie ma odniesienia do zagrożenia
n występuje w sytuacjach jasno określonych, które osoba chora zna i wie jak reaguje, a także uważa swoją reakcję za bezpodstawną i bezsensowną
n często nie ujawnia się, więc nie jest zbyt obciążająca i rzadko leczona – wyleczalna
n osoba zaburzona stosuje środki ostrożności i obronne, aby nie dopuścić do pojawienia się fobii
n ok. 6% ludzi, 8% kobiet, 3,5% mężczyzn
n obiektem fobii może być wszystko
n najbardziej powszechne fobie: akrofobia, agorafobia, klaustrofobia, fobia społeczna
n fobia społeczna – specyficzna lub uogólniona, erytrofobia
Panika
n niespodziewane, periodyczne, nagłe uczucie zagrożenia śmiercią lub szaleństwem, któremu towarzyszą trudności w oddychaniu, ból w klatce piersiowej, pocenie się, drgawki
n występuje co najmniej raz na tydzień i może trwać klika minut lub nawet godzin
n pojawia się w różnych sytuacjach, czasami dających uzasadnienie, ale też całkiem spokojnych
n zwykle początki zaburzenia po ciężkich przeżyciach, najczęściej we wczesnej dorosłości
n podobne do udaru mózgu
n ok. 1% ludzi, trochę więcej kobiet niż mężczyzn
Zgeneralizowane zaburzenia lękowe
n chroniczna i trwała lękliwość bez obiektywnej przyczyny trwająca min. 6 miesięcy
n lęk „wolnopłynący”
n zarówno objawy w zachowaniu, jak i dolegliwości somatyczne
n diagnoza trudna, ponieważ współwystępuje np. z paniką czy depresją
n ok. 4% społeczeństwa, pojawia się w młodości
Natręctwa (obsesje, zaburzenia obsesyjno – kompulsywne)
n osoba zdominowana jest przez trwałe, permanentne, niekontrolowane myśli bądź przymus wykonywania, nieskończonego powtarzania określonych czynności, co powoduje zaburzenie lub uniemożliwienie jej codziennego funkcjonowania
n cierpi ok. 2% ludzi, pojawiają się we wczesnej dorosłości
n czasami w połączeniu z depresją lub zaburzeniami osobowości
n myśli – powtarzające i utrzymujące się wyobrażenia, najczęściej wątpliwości (moralne) lub myśli sprzeczne z przekonaniami (poczucie winy)
n czynności – zrytualizowane, brak związku z zamierzonym celem bądź przesada
n są przeżywane jako irracjonalne, bezsensowne, obce, głupie, absurdalne, ale nie dają się kontrolować
Zaburzenia pourazowe
n skrajna reakcja na traumatyczne przeżycia, stres (własne lub widziane) epizodyczne lub ciągłe
n uraz jest sytuacją wyzwalającą, ale nie jedyną przyczyną
n objawia się ponownym przeżywaniem sytuacji; jej unikaniem (i wszystkiego co o niej przypomina) lub ograniczonym reagowaniem (amnezja, zaburzenia dysocjacyjne); wzmożonym napięciem – występuje także fluktuacja
n reakcja może się utaić na pewien okres czasu i być „opóźniona”
n cierpi ok. 1% ludzi
n występuje także u dzieci (zaburzenia snu, koszmary, zmiany zachowania, utrata umiejętności, niechęć dorastania)
n może ustąpić bez leczenia, ale także prowadzić do zaburzeń osobowości
Leczenie
n objawowe
n farmakoterapia – czasami przy np. zgeneralizowanych zaburzeniach lękowych
n psychoterapia – wzmocnienie samooceny i „ja”; nauka zajmowania dystansu do sytuacji; oswajanie lęku lub nauka jego usuwania; uczenie się radzenia sobie z lękiem; znalezienie przyczyn, zrozumienie (wgląd) i ponowne przeżycie sytuacji (przepracowanie)
Magazyn_Roznosci