Czechy
Czechy to demokracja parlamentarna, z trójpodziałem władz i równowagą tychże sił. Władzę legislacyjną posiada dwuizbowy parlament, wykonawczą – prezydent i rząd, a władzę sądowniczą – niezawisłe sądy. Obecnie w Republice Czeskiej obowiązuje Konstytucja Republiki Czeskiej z 16 grudnia 1992 roku, która weszła w życie 1 stycznia1993.
1.Ustrój polityczny
Republika Czeska jest demokracją parlamentarną. Organem ustawodawczym jest dwuizbowy parlament. Niższa izba parlamentu - Izba Deputowanych (Poslanecká sněmovna) składa się z 200 parlamentarzystów wybieranych na czteroletnią kadencję. W skład izby wyższej - Senatu (Senát) wchodzi 81 senatorów wybieranych na okres 6 lat. Jedna trzecia senatorów jest wybierana co 2 lata.
Na czele państwa stoi prezydent, który jest wybierany przez parlament na pięcioletnią kadencję. Reprezentuje on państwo na arenie międzynarodowej. Prezydent podpisuje ustawy, powołuje i odwołuje premiera oraz członków rządu, ma prawo rozwiązać Izbę Deputowanych, powołuje sędziów oraz członków Rady Czeskiego Banku Narodowego (Česká národní banka).
Organem wykonawczym jest Rząd (Vláda). Nowo powołany rząd musi przedstawić swój program przed Izbą Deputowanych oraz uzyskać wotum zaufania.
2.Główne partie polityczne Czech:
§ Czeska Partia Socjaldemokratyczna (Česká strana sociálně demokratická, ČSSD, centrolewicowa),
§ Obywatelska Partia Demokratyczna (Občanská demokratická strana, ODS, centroprawicowa),
§ Partia Zielonych (Strana Zelenych, ekologiczna),
§ Komunistyczna Partia Czech i Moraw (Komunistická strana Čech a Moravy, KSČM),
§ Unia Wolności - Unia Demokratyczna (Unie svobody - Demokratická unie, US-DEU, centrowa),
§ Unia Chrześcijańskich Demokratów - Czechosłowacka Partia Ludowa (Krest'anská a demokratické unie- Československá strana lidova, KDU-ČSL, chadecka).
§ Tradycja Odpowiedzialność Prosperita 09 (Tradice Odpovědnost Prosperita 09, TOP 09, centroprawicowa)
3.Konstytucja
została uchwalona 16 grudnia 1992 roku i przyjęta przez parlament w dniu 1 stycznia 1993 roku. Nowa konstytucja zastąpiła starą konstytucję czechosłowacką pochodzącą z 1960 roku. Konstytucja jest podzielona na 8 rozdziałów. Ósmy z nich jest poświęcony sprawom wewnętrznym oraz rządowi Czech.
Podział Konstytucji[edytuj]
§ Część 1 (Artykuły 1-14)
Pierwsze artykuły wprowadzają w zawartość konstytucji. Oprócz tego już na początku konstytucji jest zapis gwarantujący podstawowe prawa człowieka i wolności. W pierwszych artykułach umieszczono zapis o prawie międzynarodowym, które jest włączone do czeskiego prawa. Końcowe artykuły pierwszej części poświęcone są także: stolicy państwa, symbolom narodowym oraz zasadom obywatelskim
§ Część 2 (Artykuły 15-53)
Część ta jest poświęcona władzy ustawodawczej. Konstytucja ustanawia dwuizbowy parlament czeski, w skład którego wchodzi Izba Poselska oraz Senat.
§ Część 3 (Artykuły 54-80)
Część 3 jest poświęcona władzy wykonawczej którą dzieli prezydent oraz rząd przewodzony przez premiera.
§ Część 4 (Artykuły 81-96)
Konstytucja powołuje do życia Sąd Konstytucyjny oraz Sąd Najwyższy.
§ Część 5 (Artykuł 97)
Konstytucja powołuje Najwyższą Izbę Kontroli.
§ Część 6 (Artykuł 98)
Konstytucja powołuje Narodowy Bank Czech.
§ Część 7 (Artykuły 99-105)
Część 7 jest poświęcona samorządom terytorialnym oraz innym organizacjom, które działają niezależenie w regionach.
§ Część 8 (Artykuły 106-113)
Część 8 jest poświęcona ogólnemu prawu wewnętrznemu. Uregulowano w niej takie sprawy, jak: m.in zmiana nazwy państwa, zasad prawnych oraz przepisów wykonawczych. Rząd jest zobowiązany wobec konstytucji do stania na straży jej przestrzegania w sytuacjach, kiedy jest to konieczne oraz do zagwarantowania czeskim obywatelom podstawowych praw i wolności.
3.Parlament
W Republice Czeskiej istnieje system zwany bikameralizmem – oznacza to, że tamtejszy parlament złożony jest z dwóch izb. Jego siedzibą jest Praga. Składa się on z:
§ Izby Poselskiej (czes. Poslanecká sněmovna) – izba niższa, składająca się z 200 posłów, wybieranych na kadencję 4-letnią, wyłanianych za pomocą systemu proporcjonalnego, metodą przeliczania głosów jest metoda d'Hondt'a.
§ Senatu (czes. Senát) – izba wyższa, składająca się z 81 senatorów, wybieranych na 6 lat, skład izby odnawiany co 2 lata w 1/3, wyłanianych w wyborach większościowych.
Prawo do głosowania w wyborach parlamentarnych (prawo wyborcze czynne) ma każdy obywatel czeski, który ukończył 18 lat. Prawo do kandydowania do parlamentu (prawo wyborcze bierne) ma każdy obywatel czeski, który ukończył 21 lat (do Izby Poselskiej) i 40 lat (do Senatu).
@ Do najważniejszych uprawnień czeskiego parlamentu należy
§ prawo do stanowienia ustaw, które są podstawowymi aktami prawnymi, powszechnie obowiązującymi w państwie,
§ prawo do zmiany porządku konstytucyjnego Republiki Czeskiej,
§ wyrażanie zgody na ratyfikację umów międzynarodowych,
§ wybieranie na wspólnym posiedzeniu obu izb Prezydenta Republiki Czeskiej,
§ wyrażanie wotum zaufania lub nieufności dla rządu (tylko Izba Poselska),
§ zatwierdzenie budżetu państwa na przyszły rok i ocena jego dotychczasowego wykonania (tylko w Izbie Poselska),
§ w celu zbadania spraw będących przedmiotem zainteresowania publicznego może ustanowić komisję śledczą (tylko Izba Poselska),
§ może wypowiedzieć wojnę w przypadku ataku do wypełnienia zobowiązań międzynarodowych i podjąć decyzję w sprawie udziału Republiki Czeskiej w systemach obrony NATO,
§ decyduje o wysłaniu armii poza granicę kraju, jak i może wyrazić zgodę na pobyt obcych wojsk w Republice Czeskiej, (nie zależnie od stanowiska rządu),
§ powołuje sędziów Trybunału Konstytucyjnego (tylko Senat Republiki Czeskiej).
*Po likwidacji Czecho-Słowacji 31 grudnia 1992roku, kompetencje parlamentu niezależnej od tej pory Republiki Czeskiej przejęła Czeska Rada Narodowa, która została przemianowana na Izbę Poselską. Reaktywowano także Senat, do którego pierwsze wybory odbyły się w 1996 roku.
4.Izba Poselska Miroslava Němcová - od 2010 stoi na czele Izby Poselskiej
(. Poslanecká sněmovna Parlamentu České republiky, PSP ČR) - izba niższa czeskiego parlamentu. Tworzy ją 200 przedstawicieli wybieranych raz na 4 lata w wyborach powszechnych, systemem proporcjonalnym. Obecny skład Izby pochodzi z wyborów w 2010 roku
zba Poselska jest wybierana co 4 lata według ordynacji proporcjonalnej w 14 okręgach wyborczych. W podziale mandatów uczestniczą te partie, które przekroczyły 5% próg wyborczy w skali całego kraju. Dla koalicji złożonych z dwóch, trzech lub więcej partii próg ten wynosi odpowiednio: 10, 15, 20%. Przyznawanie mandatów dokonywane jest za pomocą metody d'Hondta. Czynne prawo wyborcze przysługuje osobom, które są obywatelami Republiki Czeskiej i ukończyły w dniu wyborów 18 lat, zaś Kandydat do izby niższej czeskiego wynosi 21 lat[8].
Kadencja Izby Poselskiej trwa 4 lata. Nie może być ona rozwiązane na trzy miesiące przed jej upływem. W przeciwnym razie może być rozwiązana przez prezydenta, a tylko w wypadkach określonych przez konstytucje. Należą do nich[9]:
§ wyrażenie dwa razy z rzędu wotum nieufności wobec nowo mianowanego przez prezydenta rząd...
atuza