WPP.doc

Zagadnienie sankcji współczesnie rozwiązywane jest zgodnie z koncepcją normay sankcjonowanej i sankcjonującej jako norm sprzężonych.

Norma sankcjonowana to norma o strukturze: jeżeli wystąpią warunki W1 to adres A1 ma obowiązek wykonać czyn C1.

Norma sankcjonująca ma strukturę: jeżeli wystąpią warunki W2 (polegające na tym, że adresat A1 nie przestrzega normy sankcjonowanej, czyli nie wykonuje czynu C1), to adresat A2 (zwykle organ państwa) ma obowiązek wykonać czyn C2 (wymierzyć sankcję), która jest tak dobrana, że standardowo adresatowy A1 bardziej opłaca się wykonać czyn C2 niż narazić się na to, że A2 wykona czyn C2.

Związek pomiędzy normą sankcjonowaną a sankcjonującą, jest związkiem funkcjonalnym – nora sankcjonująca służy do zabezpieczenia przestrzegania normy sancjonowanej i sankcja powinna być tak dobrana by skutecznie do tego skłaniała. Niekiedy normom sankcjonowanym nie służy norma sancjonująca – w wyniku niedopatrzenia ustawodawcy, bądź jego świadomej decyzji.

              Normy sankcjonowane i sankcjonujące tworzą nie tylko pary nom, ale łańcuchy czy szeregi, w których każda następna norma jest normą sankcjonującą dla normy uprzedniej, czyli sankcjonowanej.

CZYNNOŚĆ KONWENCJONALNA – polega na tym, że dokonanie przez odpowiedni podmiot w odpowiednich okolicznościach w dopowiedni sposób określonej czynności psychofizycznej traktowane jest na gruncie stosownych reguł jako danego typu akt kulturowy, np. powitanie – skinięcie głową. Reguły te mogą być zwyczajowe bądź wyraźnie ustanowione, w szczególnośći: reguły prawne.

Czynność konwencjonalna odmiennie niż psychofizyczna może być kwalifikowana jako ważna bądź nieważna (można ważnie bądź nieważnie wziąć udział w głosowaniu). Czynność konwencjonalna posiada własnę nazwę, odmienną od nazwy czynności psychofizycznej, poprzez którą dokonujemy danej czynności konwencjonalnej. Czynność psychofizyczna, przez którą dokonuje się czynnośći konwencjonalnej to substrat owej czynności konwencjonalnej, np. substrat czynnośći konwencjonalnej powitania jest uściśnięcie ręki.  Czynności konwencjonalne mogą być proste albo w mniejszym czy w większym stopniu skomplikowane, np. ustalenie ustawy. Czynność konwencjonalna może być w szczególności wielostopniowa, gdy jej substratem są inne czynności konwencjonalne. Czynnośći konwencjonalne mogą nie mieć doniosłośći prawnej,  np. powitanie, bądź mieć niekiedy znaczną doniosłość prawną, np. sprzedaż, uchwalenie ustawy. Najczęściej substratem czynn. konwenc. jest powiedzenie pewnych słów przez określoną osobę w określonych okolicznościach.

PRAWO REGULUJE CZYNN. KONWENC. NA 3 SPOSOBY:

1)        wyznacza sposób jak dokonać czynności konwenc. Prawo może doprecyzowywać kulturowe reguły wskazujące jak dokonać danej czynności konwencjonalnej, bądź dokładnie określać cały sposób dokonania tej czynności. Może wskazywać częściowo lub całkowicie.

2)        Prawo może wyznaczać konsekwencje prawne danej czynności konwencjonalnej.

3)        Prawo może wyznaczać obowiązek dokonania czynności konwencjonalnej.

Wskazane sposoby regulacji prawnej czynności konwencjonalnej mogą występować jednocześnie.

NORMA KOMPETENCYJNA to norma o strukturze: jeżeli wystąpą warunki W i podmiot P dokona czynności konwencjonalnej Ck to pomiot A ma obowiązek wykonać czyn C.

Specyfiką normy kompetencjnej jest to, że mowa w niej o dwóch podmiotach P, to podmiot kompetentny , czyli upoważniony, natomiast podmiot A to podmiot podległy kompetencji. Podmiot P to zwykle organ państwa, natomiast A to obywatel.

Bywa, że zarówno P, jak i A to organy państwa, P i A to obywatele, bądź P to obywatel a A to organ państwa. Można powiedzieć, że norma kompetencyjna wyznacza podmitoowi podległemu kompetencji, czyli A, obowiązek reakcji na czynność konwencjonalną P.

Adresatem normy kompetencyjnej jest w każdym przypadku podmiot A.

Rodzaje normy kompetencyjnej – modelowo wyróżniamy normy kompetencji prawodawczej oraz normy kompetencji akutalizacyjnej.

Norma kompetencji prawodawczej – upoważnia P do czynności konwencjonalnej wydania określonego aktu normatywnego i nakłada na A obowiązek przestrzegania norm zawartych w tym akcie. Specyfiką normy kompetencji prawodawczej jest to, że treść obowiązku podmiotu Awyznaczona zostanie dopiero w treści czynności konwencjonalnej wydania danego aktu normatywnego.

Norma aktualizacyjna – upoważnia P do czynności aktualizacji obowiązku podmiotu wyznaczonego przez inne normy.

W praktyce  normy aktualizacyjne nie tylko aktualizują obowiązek, wcześniej już określony w innych przepisach, ale go konkretyzują, uszczegółowiają.

Modelowo wyróżnić można trzy sytuacje funkcjonowania normy kompetencyjnej w systemie prawnym:

A)       sytuacja kompetencji połączona z wolnością – norma kompetencyjna Nk upoważnia P do czynności konwencjonalnej Ck, a dokonanie tej czynności nie jest P ani nakazane ani zakazane.

B)       Sytuacja kompetencji połączonej z obowiązkiem czynienia z niej użytku – polega na tym, że norma Nk upoważnia P do czynności konwencjonalnej Ck, a jednocześnie inna norma, tzw. okołokompetencyjna nakazuje P dokonać czynności Ck.
taka sytuacja ystępuje zwykle w przypadku kompetencji organów władzy publicznej, norma kompetencyjna i norma nakazująca ucznić użytek z kompetencji mogą być wysłowione w jednym przepisie.

C)       Sytuacja kompetencji połączonej z zakazem jej użycia, polega na tym, że obok normy Nk upoważniającej P do dokoniania Ck obowiązuje w systemie prawnym norma okołokompetencyjna zakazująca P w pewnych sytuacjach uzcynić użytek z przyznanej kompetencji.

S A N K C J A – jest to dolegliwość, którą ktoś wymierza adresatowi nie przestrzegającemu danej normy. Wyróżniamy:

a) sankcje rozsiane

b) sankcje skupione

SANKCJE ROZSIANE – za przekroczenie normay moralnej lub obyczajowej, ma charakter niesformalizowany i niezinstytucjonalizowany. Niesformalizowanie – nie istnieje formalna procedura ani katalog sankcji oraz nie istnieje organ upoważniony do wymierzenia sankcji (sankcje wymierza społeczeństwo).

SANKCJE SKUPIONE – norma prawna jest sformalizowana i zinstytucjonalizowana, istnieje procedura i katalog sankcji oraz organ upoważniony do jej wymierzenia.

SANKCJA KARY polega na wymierzeniu osobie, która nie przestrzegając prawa wyrządziła zło, odpowiednie za za wyrządzone zło oraz po to, by on i inni więcej danej normy nie przekraczali.

SANKCJA EGZEKUCJI – w przypadku nie przestrzegania prawa przez adresata, państwo zmusza go do obowiązkowego postępowania, bądź samo realizuje to postępowanie obciążając go kosztami.

SANKCJA NIEWAŻNOŚCI – dotyczy wyłącznie czynności konwencjonalnych, doniosłych, prawnych, polega na tym, że jeżeli ktoś dokonał takiej czynności nie będzie przestrzegał reguł, jak dokonać tej czynności, zwłaszcza co do formy, to czynność taka zostanie uznana za nieważną i bezskuteczną, czyli nie wywołującą skutków prawnych.

SANKCJA ODSZKODOWAWCZA – polega na tym, że jeżeli ktoś nie przestrzegając normy prawnej wyrządził drugiemuy szkodę, prawo nakazuje mu naprawienie tej szkody, które może następić przez przywrócenie stanu pierwotnego lub zapłatę odszkodowania.

Wymienione rodzaje sankcji mogą występować jednocześnie.

HIERARCHIA AKTÓW NORMAT.

1)        KONSTYTUCJA – najwyższa moc prawna, reguluje sprawy podst. dla danego państwa, wydawany i zmieniany w specjalnej procedusza. Najwyższa moc prawna w dwóch aspektach:

I – kompetencyjnym – stanowi podstawę kompetencyjną do wydawania wszystkich innych aktów.

II – merytorycznym – wszystkie inne akty muszą być treściowo zgodne z konstytucją, a w przypadku stwierzenia niezgodności tracą w określonym trybie moc.

Konst. Reguluje zasady ustroju polit. Oraz społ-gosp. Organizacje i kompetencje najważniejszych org. Państw., wolnośći, uprawnienia, obowiązki obywatel. Oraz zasady zmiany konst.

2)        USTAWA – akt noratywny wydawany przez ciało o charakterze kolegialnym, parlament (sejm), o nieograniczonym zakresie normowania (regulacji), o wydaanym i uchwalonym z zachowaniem specjalnej procedury. Zakres normowania ustawy -> ustawą regulować można wszystkie sprawy (ważne i drobne z wyjątkiem zastrzeżonych dla konst.)

3)        ROZPORZĄDZENIA – (wykonawcze) jedyny rodzaj aktu wykonawczego, służy do wykonania ustawym wydawane na podstawie ustawy i musi być zgodne z ustawą upoważniającą oraz innymi ustawami. Ogólne upoważnienie do wydawania rozporządzeń oraz katalog podmiotów, które mogą wydać rozporz. określa konst. Rozp. mogą wydawać: Rada Ministrów, Prezes RM, Ministrowie kierujący działami administr rządowej, Prezydent, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.

RODZAJE NORM PRAWNYCH

·    z punktu widzenia wskazania adresata i postępowania:

normy indywidualne – adresat wskazany imiennie;

normy generalne – wskazują adresata rodzajowo, czyli ze względu na cechy,

·    sposób wskazania postępowania:

normy konkretne – wyznaczają obowiązek jednorazowego postąpienia;

normy abstrakcyjne – wyznaczają obowiązek postępowania w pewien sposób ilekroć powstaną określone czynności.

STOSOWANIE PRAWA – ustalenie konsekwencji prawnej konkretnego stanu faktycznego, przy czym podmiotem stosującym prawo jest zawsze organ władzy publicznej (państwa lub samorządu). Aktami stosowania prawa są: wydanie wyroku przez sąd, decyzji przez organ administracyjny czy podatkowy. Współcześnie stosowanie prawa to czynność konwencjonalna organu władzy publicznej polegająca na wiążącym ustaleniu kwalifikacji prawnej konkretnego stanu faktycznego. Rozstrzygania w zakresie stosowania prawa mogą także polegać na wydaniu pozwolenia, czy autorytatywnym pozwoleniu kwalifikacji prawnej danej sytuacji.

Etapy stosowania prawa:

1)        Ustalenie stanu prawnego

2)        Ustalenie stanu faktycznego

3)        Subsumacja

4)        Wydanie decyzji i ustalenie konsekwencji prawnych.

STOSOWANIE PRAWA – dotyczy wyłącznie organów władzy publicznej. Ogólnie biorąc stosowanie prawa polega na ustaleniu kwalifikacji prawnej, konkretnego stanu faktycznego z punktu widzenia odpowiednich norm prawnych.

OBOWIĄZYWANIE PRAWA – akt prawny obowiązuje wtedy, gdy został wydany popawnie (w szczególności uchwalony i ogłoszony) od momentu ogłoszenia.

PRZESTRZEGANIE PRAWA – adresat przestrzega normę, jeżeli psotępuje tak, jak mu norma nakazuje ze względu na obowiązywanie tej normy.