Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
PROGRAM NAUCZANIA DLA ZAWODU
TECHNIK MECHANIK, 311504
na podbudowie kwalifikacji M.19. w zawodzie operator obrabiarek skrawających
O STRUKTURZE PRZEDMIOTOWEJ
wersja przed recenzją (wersja robocza) z 24.05.2012
Warszawa 2012
1
SPIS TREŚCI
1 TYP PROGRAMU: PRZEDMIOTOWY .............................................................................................................................................................. 2
2 RODZAJ PROGRAMU: LINIOWY .................................................................................................................................................................... 2
3 AUTORZY, RECENZENCI I KONSULTANCI PROGRAMU NAUCZANIA: ................................................................................................................ 2
4 PODSTAWY PRAWNE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO ..................................................................................................................................... 2
5 CELE OGÓLNE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO ................................................................................................................................................ 2
6 PRZEDMIOTY ROZSZERZONE W TECHNIKUM ................................................................................................................................................. 3
7 KORELACJA PROGRAMU NAUCZANIA DLA ZAWODU TECHNIK MECHANIK Z PODSTAWĄ PROGRAMOWĄ KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO .............. 3
8 INFORMACJA O ZAWODZIE TECHNIK MECHANIK ........................................................................................................................................... 4
9 UZASADNIENIE POTRZEBY KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK MECHANIK ................................................................................................. 4
10 POWIĄZANIA ZAWODU TECHNIK MECHANIK Z INNYMI ZAWODAMI ............................................................................................................. 4
11 CELE SZCZEGÓŁOWE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK MECHANIK .......................................................................................................... 5
12 PLAN NAUCZANIA DLA ZAWODU TECHNIK MECHANIK (NA PODBUDOWIE M.19.) .......................................................................................... 6
13 PROGRAMY NAUCZANIA DLA POSZCZEGÓLNYCH PRZEDMIOTÓW ............................................................................................................... 10
1. Podstawy konstrukcji maszyn ............................................................................................................................................................................................. 11
2. Podstawy sterowania i regulacji maszyn ............................................................................................................................................................................. 17
3. Technologia obróbki skrawaniem ....................................................................................................................................................................................... 25
4. Podstawy technik wytwarzania ........................................................................................................................................................................................... 31
5. Organizacja procesów produkcji ......................................................................................................................................................................................... 36
6. Działalność gospodarcza w branży mechanicznej ............................................................................................................................................................... 40
7. Język obcy w branży mechanicznej ..................................................................................................................................................................................... 44
8. Konstrukcje maszyn ............................................................................................................................................................................................................. 53
9. Programowanie i obsługa obrabiarek sterowanych numerycznie ...................................................................................................................................... 57
10. Procesy produkcji ................................................................................................................................................................................................................ 64
11. Techniki wytwarzania .......................................................................................................................................................................................................... 69
12. Praktyki zawodowe ............................................................................................................................................................................................................. 80
ZAŁĄCZNIKI ....................................................................................................................................................................................................... 87
2
TYP SZKOŁY: Technikum
1 TYP PROGRAMU: PRZEDMIOTOWY
2 RODZAJ PROGRAMU: LINIOWY
3 AUTORZY, RECENZENCI I KONSULTANCI PROGRAMU NAUCZANIA:
Autorzy: mgr inż. Grażyna Dobrowolska-Zabłocka, mgr inż. Marek Olsza, dr inż. Janusz Figurski, mgr inż. Jerzy Zagańczyk
Recenzenci: …
Konsultanci: mgr inż. Robert Wanic
4 PODSTAWY PRAWNE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO
Program nauczania dla zawodu technik mechanik opracowany jest zgodnie z poniższymi aktami prawnymi:
− Ustawą z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw
− Rozporządzeniem w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego z dnia 23 grudnia 2011 r.
− Rozporządzeniem w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach z dnia 7 lutego 2012 r.
− Rozporządzeniem w sprawie ramowych planów nauczania z dnia 7 lutego 2012 r.
− Rozporządzeniem w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do
użytku szkolnego podręczników (projekt)
− Rozporządzeniem w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i
egzaminów w szkołach publicznych z dnia 30 kwietnia 2007 z późn. zmianami.
− Rozporządzeniem w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach z
dnia 17 listopada 2010 r.
− Rozporządzeniem w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach z dnia 31 grudnia 2002 r. z późn. zmianami.
5 CELE OGÓLNE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO
Celem kształcenia zawodowego jest przygotowanie uczących się do życia w warunkach współczesnego świata, wykonywania pracy zawodowej i aktywnego
funkcjonowania na zmieniającym się rynku pracy.
Zadania szkoły i innych podmiotów prowadzących kształcenie zawodowe oraz sposób ich realizacji są uwarunkowane zmianami zachodzącymi w otoczeniu
gospodarczo-społecznym, na które wpływają w szczególności: idea gospodarki opartej na wiedzy, globalizacja procesów gospodarczych i społecznych, rosnący
3
udział handlu międzynarodowego, mobilność geograficzna i zawodowa, nowe techniki i technologie, a także wzrost oczekiwań pracodawców w zakresie poziomu
wiedzy i umiejętności pracowników.
W procesie kształcenia zawodowego ważne jest integrowanie i korelowanie kształcenia ogólnego i zawodowego, w tym doskonalenie kompetencji kluczowych
nabytych w procesie kształcenia ogólnego, z uwzględnieniem niższych etapów edukacyjnych. Odpowiedni poziom wiedzy ogólnej powiązanej z wiedzą zawodową
przyczyni się do podniesienia poziomu umiejętności zawodowych absolwentów szkół kształcących w zawodach, a tym samym zapewni im możliwość sprostania
wyzwaniom zmieniającego się rynku pracy.
W procesie kształcenia zawodowego są podejmowane działania wspomagające rozwój każdego uczącego się, stosownie do jego potrzeb i możliwości, ze
szczególnym uwzględnieniem indywidualnych ścieżek edukacji i kariery, możliwości podnoszenia poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych oraz
zapobiegania przedwczesnemu kończeniu nauki.
Elastycznemu reagowaniu systemu kształcenia zawodowego na potrzeby rynku pracy, jego otwartości na uczenie się przez całe życie oraz mobilności edukacyjnej
i zawodowej absolwentów ma służyć wyodrębnienie kwalifikacji w ramach poszczególnych zawodów wpisanych do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego.
6 PRZEDMIOTY ROZSZERZONE W TECHNIKUM
W programie nauczania dla zawodu technik mechanik uwzględniono przedmioty ogólnokształcące: fizyka i matematyka, których nauka odbywać się będzie na
poziomie rozszerzonym oraz uwzględniono przedmiot historia i społeczeństwo, jako przedmiot uzupełniający.
7 KORELACJA PROGRAMU NAUCZANIA DLA ZAWODU TECHNIK MECHANIK Z PODSTAWĄ PROGRAMOWĄ KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO
Program nauczania dla zawodu technik mechanik uwzględnia aktualny stan wiedzy o zawodzie ze szczególnym zwróceniem uwagi na nowe technologie i najnowsze
koncepcje nauczania.
Program uwzględnia także zapisy zadań ogólnych szkoły i umiejętności zdobywanych w trakcie kształcenia w szkole ponadgimnazjalnej umieszczonych w
podstawach programowych kształcenia ogólnego, w tym:
1) umiejętność zrozumienia, wykorzystania i refleksyjnego przetworzenia tekstów, prowadząca do osiągnięcia własnych celów, rozwoju osobowego oraz
aktywnego uczestnictwa w życiu społeczeństwa
2) umiejętność wykorzystania narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz formułowania sądów opartych na rozumowaniu matematycznym
3) umiejętność wykorzystania wiedzy o charakterze naukowym do identyfikowania i rozwiązywania problemów, a także formułowania wniosków opartych na
obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody lub społeczeństwa
4) umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w językach obcych
5) umiejętność sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjnymi i komunikacyjnymi
6) umiejętność wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji
7) umiejętność rozpoznawania własnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenia się
8) umiejętność pracy zespołowej.
4
W programie nauczania dla zawodu technik mechanik uwzględniono powiązania z kształceniem ogólnym polegające na wcześniejszym osiąganiu efektów
kształcenia w zakresie przedmiotów ogólnokształcących stanowiących podbudowę dla kształcenia w zawodzie. Dotyczy to przede wszystkim takich przedmiotów
jak: matematyka, a także podstawy przedsiębiorczości i edukację dla bezpieczeństwa.
8 INFORMACJA O ZAWODZIE TECHNIK MECHANIK
Technik mechanik jest zawodem kształconym od wielu lat. Zakresem swym obejmuje takie zagadnienia jak: budowa, eksploatacja i naprawa maszyn i urządzeń.
Technicy mechanicy mogą znaleźć zatrudnienie zarówno na stanowiskach produkcyjnych, jak i stanowiskach nadzoru technicznego procesów wytwarzania maszyn
i urządzeń. Technicy mechanicy pracują przeważnie w przemyśle, lecz także w budownictwie, górnictwie, komunikacji i transporcie, rolnictwie, usługach i w różnych
innych dziedzinach gospodarki.
9 UZASADNIENIE POTRZEBY KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK MECHANIK
Przemysł maszynowy należy do rozwijającej się gałęzi gospodarki w naszym kraju. Technicy mechanicy należą do grupy poszukiwanych pracowników. Ze względu na
spełniane funkcje produkcyjne i usługowe, absolwenci tego zawodu znajdują zatrudnienie przede wszystkim w przedsiębiorstwach przemysłu metalowego
i maszynowego, przedsiębiorstwach obsługowo-naprawczych, a także w innych działach gospodarki, zajmujących się wytwarzaniem i eksploatacją urządzeń
technicznych. Szybkie przeobrażenia w technice, technologii, organizacji produkcji i usługach stwarzają potrzebę rozwijania kształcenia w zawodzie. Osoby
przedsiębiorcze mogą tworzyć własne firmy.
Technicy mechanicy znajdują zatrudnienie praktycznie we wszystkich zakładach projektowych, produkcyjnych i usługowych branż, w których są projektowane,
produkowane i użytkowane i naprawiane maszyny i urządzenia mechaniczne oraz narzędzia pomiarowe, skrawające i inne. Ze względu na wszechstronne
przygotowanie w dziedzinie technologii mechanicznej jest zawodem uniwersalnym umożliwiającym łatwe przekwalifikowanie, co stwarza dodatkowe możliwości
zatrudnienia.
10 POWIĄZANIA ZAWODU TECHNIK MECHANIK Z INNYMI ZAWODAMI
Podział zawodów na kwalifikacje czyni system kształcenia elastycznym, umożliwiającym uczącemu się uzupełnianie kwalifikacji stosownie do potrzeb rynku pracy,
własnych potrzeb i ambicji. Wspólne kwalifikacje mają zawody kształcone na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej i technikum. Dla technika mechanika
wyodrębniono trzy kwalifikacje, które stanowią podbudowę kształcenia w zawodzie: M.17. Montaż i obsługa maszyn i urządzeń lub M.19. Użytkowanie obrabiarek
skrawających lub M.20. Wykonywanie i naprawa elementów maszyn, urządzeń i narzędzi. Mechanik-monter maszyn i urządzeń, operator obrabiarek skrawających
i ślusarz mają kwalifikacje właściwe dla zawodu, które są podbudową do kwalifikacji bazowej M.44. Organizacja i nadzorowanie procesów produkcji maszyn
i urządzeń. Inną grupą wspólnych efektów dotyczących obszaru zawodowego są efekty stanowiące podbudowę kształcenia w zawodach określone kodami
PKZ(M.a), PKZ(M.b)i PKZ(M.h).
5
Kwalifikacja Symbol
zawodu
Zawód Elementy
wspólne
M.17. Montaż i obsługa maszyn
i urządzeń
723310 mechanik-monter maszyn
PKZ(M.a)
PKZ(M.b)
M.19. Użytkowanie obrabiarek
skrawających
722307 operator obrabiarek
PKZ(M.h)
M.20. Wykonywanie i naprawa
elementów maszyn, urządzeń i
narzędzi
722204 ślusarz PKZ(M.a)
M.44. Organizacja i nadzorowanie
procesów produkcji maszyn
311504 technik mechanik OMZ
11 CELE SZCZEGÓŁOWE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK MECHANIK
Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik mechanik powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych:
1) wytwarzania części maszyn i urządzeń
2) dokonywania montażu maszyn i urządzeń
3) instalowania i uruchamiania maszyn i urządzeń
4) obsługiwania maszyn i urządzeń
5) organizowania procesu produkcji.
Do wykonywania zadań zawodowych niezbędne jest osiągnięcie efektów kształcenia określonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie technik
mechanik:
− efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów(BHP, PDG, JOZ, OMZ),
− efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru mechanicznego i górniczo-hutniczego stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie
− efekty kształcenia właściwe dla kwalifikacji wyodrębnionych w zawodach będących podbudową dla technika mechanika: M.17. Montaż i obsługa maszyn
i urządzeń lub M.19. Użytkowanie obrabiarek skrawających lub M.20 Wykonywanie i naprawa elementów maszyn, urządzeń i narzędzi oraz efekty
kształcenia właściwe dla kwalifikacji M.44. Organizacja i nadzorowanie procesów produkcji maszyn i urządzeń.
6
12 PLAN NAUCZANIA DLA ZAWODU TECHNIK MECHANIK (NA PODBUDOWIE M.19.)
Zgodnie z Rozporządzeniem MEN w sprawie ramowych planów nauczania w 4-letnim technikum minimalny wymiar godzin na kształcenie zawodowe wynosi 1500
godzin, z czego na kształcenie zawodowe teoretyczne zostanie przeznaczonych minimum 750 godzin, a na kształcenie zawodowe praktyczne 750 godzin.
W podstawie programowej kształcenia w zawodzie technik mechanik minimalna liczba godzin na kształcenie zawodowe została określona dla efektów kształcenia
i wynosi:
- na kształcenie w ramach kwalifikacji M.17. Montaż i obsługa maszyn i urządzeń lub M.19. Użytkowanie obrabiarek skrawających lub M.20. Wykonywanie
i naprawa elementów maszyn, urządzeń i narzędzi przeznaczono minimum 650 godzin, na kwalifikację M.44. Organizacja i nadzorowanie procesów produkcji
maszyn i urządzeń przeznaczono – minimum 150 godzin.
- na kształcenie w ramach efektów wspólnych dla wszystkich zawodów i wspólnych dla zawodów w ramach obszaru kształcenia przeznaczono – minimum 430
godzin.
Tabela 3. Plan nauczania dla programu o strukturze przedmiotowej
Lp. Obowiązkowe zajęcia edukacyjne
Klasa Liczba godzin
tygodniowo
w
czteroletnim
okresie
nauczania
Liczba godzin
I II III IV
I II I II I II I II
Przedmioty w kształceniu zawodowym teoretycznym
1 Podstawy konstrukcji maszyn 2 2 2 2 4 120
2 Podstawy sterowania i regulacji maszyn 2 2 2 2 4 120
3 Technologia obróbki skrawaniem 3 3 3 3 2 2 8 240
4 Podstawy technik wytwarzania 2 2 2 2 4 120
5 Organizacja procesów produkcji 2 4 3 90
6 Działalność gospodarcza w branży mechanicznej 2 1 30
...
ADRIANUSS