Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
1
PROGRAM NAUCZANIA DLA ZAWODU
TECHNIK BUDOWNICTWA 311204
na podbudowie kwalifikacji B.20. w zawodzie monter konstrukcji budowlanych
O STRUKTURZE PRZEDMIOTOWEJ
wersja przed recenzją (wersja robocza) z 30.05.2012
Warszawa 2012
2
SPIS TREŚCI
1. TYP PROGRAMU: PRZEDMIOTOWY ............................................................................................................................................................... 3
2. RODZAJ PROGRAMU: LINIOWY ..................................................................................................................................................................... 3
3. AUTORZY, RECENZENCI I KONSULTANCI PROGRAMU NAUCZANIA: ................................................................................................................ 3
4. PODSTAWY PRAWNE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO ..................................................................................................................................... 3
5. CELE OGÓLNE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO ................................................................................................................................................ 4
6. PRZEDMIOTY ROZSZERZONE W TECHNIKUM ................................................................................................................................................. 4
7. KORELACJA PROGRAMU NAUCZANIA DLA ZAWODU TECHNIK BUDOWNICTWA Z PODSTAWĄ PROGRAMOWĄ KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO ...... 5
8. INFORMACJA O ZAWODZIE TECHNIK BUDOWNICTWA .................................................................................................................................. 6
9. UZASADNIENIE POTRZEBY KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK BUDOWNICTWA ......................................................................................... 7
10. POWIĄZANIA ZAWODU TECHNIK BUDOWNICTWA Z INNYMI ZAWODAMI ..................................................................................................... 7
11. CELE SZCZEGÓŁOWE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK BUDOWNICTWA .................................................................................................. 8
12. PLAN NAUCZANIA DLA ZAWODU TECHNIK BUDOWNICTWA (NA PODBUDOWIE B.20.) ................................................................................... 9
13. PROGRAMY NAUCZANIA DLA POSZCZEGÓLNYCH PRZEDMIOTÓW ............................................................................................................... 13
1. Rysunek techniczny ........................................................................................................................................................................................ 14
2. Technologia montażu konstrukcji budowlanych ............................................................................................................................................ 17
3. Organizacja robót budowlanych .................................................................................................................................................................... 23
4. Kosztorysowanie w budownictwie ................................................................................................................................................................. 38
5. Język obcy zawodowy w budownictwie ......................................................................................................................................................... 41
6. Działalność gospodarcza w budownictwie ..................................................................................................................................................... 45
7. Dokumentacja techniczna .............................................................................................................................................................................. 49
8. Montaż konstrukcji budowlanych .................................................................................................................................................................. 53
9. Nadzór robót budowlanych ............................................................................................................................................................................ 63
10. Kosztorysowanie i dokumentacja przetargowa w budownictwie .................................................................................................................. 75
11. Praktyki zawodowe......................................................................................................................................................................................... 80
ZAŁĄCZNIK ........................................................................................................................................................................................................ 86
3
TYP SZKOŁY: Technikum
1. TYP PROGRAMU: PRZEDMIOTOWY
2. RODZAJ PROGRAMU: LINIOWY
3. AUTORZY, RECENZENCI I KONSULTANCI PROGRAMU NAUCZANIA:
Autorzy: mgr inż. Barbara Duda-Dziewierz, mgr inż. Bożenna Olewińska, mgr inż. Jolanta Rasikoń, mgr inż. Jolanta Skoczylas
Recenzenci: …
Konsultanci: mgr inż. Mirosław Żurek
4. PODSTAWY PRAWNE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO
Program nauczania dla zawodu Technik budownictwa opracowany jest zgodnie z poniższymi aktami prawnymi:
− Ustawa z dnia 7 września 1991r o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.);
− Rozporządzeniem w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego z dnia 23 grudnia 2011 r.;
− Rozporządzeniem w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach z dnia 7 lutego 2012 r.;
− Rozporządzeniem w sprawie ramowych planów nauczania z dnia 7 lutego 2012 r.;
− Rozporządzeniem w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do
użytku szkolnego podręczników z dnia 8 czerwca 2009 r.;
− Rozporządzeniem w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i
egzaminów w szkołach publicznych z dnia 30 kwietnia 2007 z późn. zm.;
− Rozporządzeniem w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach z
dnia 17 listopada 2010 r.
− Rozporządzeniem w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach z dnia 31 grudnia 2002 r. z późn. zm.;
− Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie praktycznej nauki zawodu(Dz.U. 2010 nr 244 poz. 1626).
− Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. z
dnia 19 marca 2003 r. Nr 47, poz. 401);
− Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. 1994 nr 89 poz. 414);
− Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o zmianie ustawy Prawo budowlane oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. 2003 nr 80 poz. 718);
4
− Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 27 sierpnia 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz
szczegółowego zakresu rodzajów robót budowlanych, stwarzających zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia ludzi (Dz. U. Nr 151, poz. 1256);
− Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 kwietnia 2002 r. w sprawie wzorów i sposobu prowadzenia centralnych rejestrów osób posiadających
uprawnienia budowlane, rzeczoznawców budowlanych oraz ukaranych z tytułu odpowiedzialności zawodowej w budownictwie (Dz. U. Nr 62, poz. 565);
− Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759, Nr 161, poz. 1078 i Nr 182, poz. 1228 oraz z 2011 r. Nr
5, poz. 13, Nr 28, poz 143, Nr 87, poz. 484, Nr 234, poz. 1386 i Nr 240, poz. 1429).
5. CELE OGÓLNE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO
Opracowany program nauczania pozwoli na osiągnięcie co najmniej następujących celów ogólnych kształcenia zawodowego: przygotowanie uczących się do życia
w warunkach współczesnego świata, wykonywania pracy zawodowej i aktywnego funkcjonowania na zmieniającym się rynku pracy.
Zadania szkoły i innych podmiotów prowadzących kształcenie zawodowe oraz sposób ich realizacji są uwarunkowane zmianami zachodzącymi w otoczeniu
gospodarczo-społecznym, na które wpływają w szczególności: idea gospodarki opartej na wiedzy, globalizacja procesów gospodarczych i społecznych, rosnący
udział handlu międzynarodowego, mobilność geograficzna i zawodowa, nowe techniki i technologie, a także wzrost oczekiwań pracodawców w zakresie poziomu
wiedzy i umiejętności pracowników.
W procesie kształcenia zawodowego ważne jest integrowanie i korelowanie kształcenia ogólnego i zawodowego, w tym doskonalenie kompetencji kluczowych
nabytych w procesie kształcenia ogólnego, z uwzględnieniem niższych etapów edukacyjnych. Odpowiedni poziom wiedzy ogólnej powiązanej z wiedzą zawodową
przyczyni się do podniesienia poziomu umiejętności zawodowych absolwentów szkół kształcących w zawodach, a tym samym zapewni im możliwość sprostania
wyzwaniom zmieniającego się rynku pracy.
W procesie kształcenia zawodowego są podejmowane działania wspomagające rozwój każdego uczącego się, stosownie do jego potrzeb i możliwości, ze
szczególnym uwzględnieniem indywidualnych ścieżek edukacji i kariery, możliwości podnoszenia poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych oraz
zapobiegania przedwczesnemu kończeniu nauki.
Elastycznemu reagowaniu systemu kształcenia zawodowego na potrzeby rynku pracy, jego otwartości na uczenie się przez całe życie oraz mobilności edukacyjnej
i zawodowej absolwentów ma służyć wyodrębnienie kwalifikacji w ramach poszczególnych zawodów wpisanych do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego.
6. PRZEDMIOTY ROZSZERZONE W TECHNIKUM
Uczeń technikum realizuje w zakresie rozszerzonym dwa przedmioty, z tym że jednym z tych przedmiotów powinna być: geografia, biologia, chemia, fizyka lub
matematyka.
Dla technika budownictwa matematyka jest przedmiotem wiodącym, stąd przeznacza się na ten przedmiot 180 godzin, natomiast na drugi, wybrany przez ucznia
przedmiot przeznacza się po 240 godzin dydaktycznych.
Przedmiotem uzupełniającym jest historia i społeczeństwo, na który przeznacza się odpowiednio po 120 godzin dydaktycznych.
5
7. KORELACJA PROGRAMU NAUCZANIA DLA ZAWODU TECHNIK BUDOWNICTWA Z PODSTAWĄ PROGRAMOWĄ KSZTAŁCENIA
OGÓLNEGO
Program nauczania dla zawodu technik budownictwa uwzględnia aktualny stan wiedzy o zawodzie ze szczególnym zwróceniem uwagi na nowe technologie i
najnowsze koncepcje nauczania i uczenia się.
Program uwzględnia także zapisy zadań ogólnych szkoły i umiejętności zdobywanych w trakcie kształcenia w szkole ponadgimnazjalnej umieszczonych w
podstawach programowych kształcenia ogólnego, w tym:
1) umiejętność zrozumienia, wykorzystania i refleksyjnego przetworzenia tekstów, prowadząca do osiągnięcia własnych celów, rozwoju osobowego oraz
aktywnego uczestnictwa w życiu społeczeństwa;
2) umiejętność wykorzystania narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz formułowania sądów opartych na rozumowaniu matematycznym;
3) umiejętność wykorzystania wiedzy o charakterze naukowym do identyfikowania i rozwiązywania problemów, a także formułowania wniosków opartych na
obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody lub społeczeństwa;
4) umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w językach obcych;
5) umiejętność sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjnymi i komunikacyjnymi;
6) umiejętność wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji;
7) umiejętność rozpoznawania własnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenia się;
8) umiejętność pracy zespołowej.
W programie nauczania dla zawodu technik budownictwa uwzględniono powiązania z kształceniem ogólnym polegające na wcześniejszym osiąganiu efektów
kształcenia w zakresie przedmiotów ogólnokształcących stanowiących podbudowę dla kształcenia w zawodzie. Dotyczy to przede wszystkim takich przedmiotów
jak: matematyka, fizyka i chemia, a także podstawy przedsiębiorczości i edukacja dla bezpieczeństwa.
W zakresie matematyki uczeń na wcześniejszym etapie kształcenia powinien opanować takie umiejętności, jak: dodawanie, odejmowanie, mnożenie, dzielenie
(także z wykorzystaniem kalkulatora) liczb wymiernych zapisanych w postaci ułamków zwykłych lub rozwinięć dziesiętnych, zamieniać ułamki zwykłe na ułamki
dziesiętne, zamieniać ułamki dziesiętne skończone na ułamki zwykłe, zaokrąglać rozwinięcia dziesiętne liczb, obliczać wartości nieskomplikowanych wyrażeń
arytmetycznych, procent danej liczby, liczbę na podstawie procentu, wartości liczbowe wyrażeń algebraicznych, długość okręgu i łuku okręgu, pole koła, stosować
twierdzenie Pitagorasa, obliczać pola i obwody trójkątów i czworokątów,, pole powierzchni i objętość graniastosłupa prostego, zamieniać jednostki pola i objętości.
W przypadku fizyki uczeń powinien: podawać przykłady sił w różnych sytuacjach praktycznych, posługiwać się pojęciem siły ciężkości, gęstości, ciśnienia, wyjaśniać
zasadę działania dźwigni dwustronnej, bloku nieruchomego, kołowrotu, zasady przewodnictwa cieplnego oraz rolę izolacji cieplnej.
Z kolei w zakresie chemii i fizyki uczeń posiada następujące umiejętności: opisuje właściwości substancji będących głównymi składnikami stosowanych na co dzień
produktów, np. soli kamiennej, cukru, mąki, wody, miedzi, żelaza, wykonuje doświadczenia, w których bada właściwości wybranych substancji, klasyfikuje
pierwiastki na metale i niemetale; odróżnia metale od niemetali, posługuje się symbolami (zna i stosuje do zapisywania wzorów) pierwiastków, opisuje różnice w
przebiegu zjawiska fizycznego i reakcji chemicznej, podaje przykłady zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych zachodzących w otoczeniu człowieka, planuje i
6
wykonuje doświadczenia ilustrujące zjawisko fizyczne i reakcję chemiczną, wymienia źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza, planuje sposób
postępowania pozwalający chronić powietrze przed zanieczyszczeniami.
8. INFORMACJA O ZAWODZIE TECHNIK BUDOWNICTWA
Technik budownictwa może wykonywać i nadzorować zadania zawodowe związane z: budową domów jednorodzinnych, wielorodzinnych, obiektów
przemysłowych i użyteczności publicznej, budową budowli inżynierskich, kosztorysowaniem robót budowlanych, utrzymaniem obiektów budowlanych,
wytwarzaniem materiałów i elementów budowlanych, zarządzaniem budynkami.
Ze względu na różnorodność stanowisk pracy, różne jest środowisko, w którym technik budownictwa pracuje. Praca w tym zawodzie wykonywana jest przede
wszystkim na wolnym powietrzu (budowa obiektów budowlanych), ale także w budynkach (urzędy).
Technik budownictwa prawie zawsze pracuje w zespole ludzi. W czasie wykonywania pracy współpracuje ze swoimi zwierzchnikami i nadzorem technicznym.
Często kontaktuje się z inwestorami obiektów budowlanych.
Zdecydowana większość techników budownictwa pracuje w firmach wykonawczych.
Na terenie budowy zagrożenie stwarzają m.in. wykopy, rusztowania, części ruchome maszyn budowlanych. Występują również uciążliwości pracy związane z
warunkami atmosferycznymi (opady deszczu, śniegu, niskie i wysokie temperatury, wiatr). Dla prowadzących roboty ważna jest umiejętność nawiązywania
kontaktów i bezkonfliktowego współdziałania ze współpracownikami.
Technika budownictwa winna charakteryzować dobra pamięć (dotycząca ludzi, rzeczy, a szczególnie orientacji na terenie budowy). Praca przy zmiennych,
niekorzystnych warunkach atmosferycznych i często nieprzewidzianych warunkach technicznych, wymaga cierpliwości i umiejętności szybkiego dostosowania do
nowej sytuacji. Duże znaczenie w tym zawodzie ma dobra sprawność fizyczna oraz duża odporność na zmienne warunki atmosferyczne. Ważną cechą jest dobry
wzrok oraz brak lęku wysokości z uwagi na częstą pracę na wysokich rusztowaniach.
Technik budownictwa może być zatrudniony w: firmach budowlanych budujących budynki oraz budowle inżynierskie, biurach projektowych projektujących obiekty
budowlane, organach administracji państwowej i samorządowej, wytwórniach i składach materiałów budowlanych, administracjach budynków i firmach
zarządzających nieruchomościami.
W zawodzie technika budownictwa wyróżnia się grupy stanowisk pracy związanych z: wykonawstwem robót budowlanych: ziemnych, fundamentowych,
betoniarskich, zbrojarskich, murarskich, ciesielskich, wykończeniowych oraz instalacyjnych, kierowaniem robotami budowlanymi, pełnieniem nadzoru
budowlanego, eksploatacją, utrzymaniem oraz zarządzaniem obiektami budowlanymi.
7
9. UZASADNIENIE POTRZEBY KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK BUDOWNICTWA
Budownictwo należy do rozwijającej się gałęzi gospodarki w naszym kraju. Z danych Głównego Urzędu Statystycznego1 wynika, że w sekcji budownictwo w 2011
roku było zatrudnionych ok. 500 tys. osób. Osoby te są głównie zatrudniane w prywatnych firmach budowlanych.
„Budowlańcy” należą do grupy poszukiwanych pracowników w kraju i za granicami naszego państwa. Pracodawcy w kraju oczekują na profesjonalnie
przygotowanych absolwentów zasadniczych szkół zawodowych i technikum kształcących dla potrzeb budownictwa. W ich ocenie poza kwalifikacjami zawodowymi,
ważne są także kompetencje personalne i społeczne, choćby zaangażowanie w wykonywaną pracę.
Pracodawcy zagraniczni cenią sobie polskich fachowców z branży budowlanej, jednak wymagają umiejętności posługiwania się językiem zawodowym.
Osoby przedsiębiorcze mogą otworzyć własne firmy budowlane, w których będą zatrudniali innych.
Analiza internetowych ofert pracy, prowadzona w oparciu o Centralną Bazę Ofert Pracy zgłoszonych do powiatowych urzędów pracy wykazała, że zawody z obszar
budownictwa należą do poszukiwanych na rynku pracy. Najwięcej ofert pracy w branży budowlanej skierowanych było do: murarzy-tynkarzy, betoniarzy-zbrojarzy2.
10. POWIĄZANIA ZAWODU TECHNIK BUDOWNICTWA Z INNYMI ZAWODAMI
Podział zawodów na kwalifikacje czyni system kształcenia elastycznym, umożliwiającym uczącemu się uzupełnianie kwalifikacji stosownie do potrzeb rynku pracy,
własnych potrzeb i ambicji. Wspólne kwalifikacje mają zawody kształcone na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej i technikum. Z poziomu zasadniczej szkoły
zawodowej dyrekcja szkoły kształcącej w zawodzie technik budownictwa ma możliwość wyboru jednej z trzech kwalifikacji: B.16. Wykonywanie robót zbrojarskich i
betoniarskich lub B.18. Wykonywanie robót murarskich i tynkarskich lub B.20. Montaż konstrukcji budowlanych. O wyborze danej kwalifikacji decyduje przede
wszystkim specyfika lokalnego rynku pracy i zapotrzebowanie na absolwentów W drugiej kolejności baza dydaktyczna jaką dysponuje szkoła. Poprze te kwalifikacje
ma powiązania z następującymi zawodami z poziomu zasadniczej szkoły zawodowej: zbrojarz-betoniarz (B.16)., murarz-tynkarz (B.18)., monter konstrukcji
budowlanych (B.20).
Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik budownictwa po potwierdzeniu kwalifikacji B.20. Montaż konstrukcji budowlanych albo B.18. Wykonywanie robót
murarskich i tynkarskich albo B.16. Wykonywanie robót zbrojarskich i betoniarskich oraz B.33. Organizacja i kontrolowanie robót budowlanych i B.30. Sporządzanie
kosztorysów oraz przygotowywanie dokumentacji przetargowej może uzyskać dyplom potwierdzający kwalifikacje w zawodzie technik drogownictwa po
potwierdzeniu dodatkowo B.2. Wykonywanie robót drogowych i B.32. Organizacja robót związanych z budową i utrzymaniem dróg i obiektów mostowych lub w
zawodzie technik dróg i mostów kolejowych po potwierdzeniu dodatkowo kwalifikacji B.14. Wykonywanie i utrzymywanie nawierzchni kolejowej i B.28. Organizacja
robót związanych z budową i utrzymaniem dróg kolejowych i B.29. Organizacja robót związanych z budową i utrzymaniem obiektów mostowych.
Zatrudnienie i wynagrodzenie w gospodarce narodowej w 2011 roku. Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2012, s. 24.
2 http://psz.praca.gov.pl/ (dane z dnia 03.05.2012 r.)
...
ADRIANUSS