PRACOWNICY MŁODOCIANI.pdf

Ochrona praw

Pracownicy młodociani

Ewa Skierska

Pracownicy młodociani korzystają ze szczególnej ochrony prawnej trwałości stosunku pracy,

która wyraża się w tym, że z pracownikami tymi zawierane są umowy o pracę w celu przygo-

towania zawodowego (w formie nauki zawodu lub przyuczenia do wykonywania określonej

pracy). Taki rodzaj umowy gwarantuje młodocianym ochronę ich interesów zawodowych oraz

zapewnia im optymalny rozwój społeczno-psychiczno-biologiczny.

Pra cow ni kiem mło do cia nym, zgod nie

z art. 190 par. 1 kodeksu pracy jest oso-

ba, która ukończyła 16 lat, a nie przekro-

czy ła 18 lat. Pod sta wo wy mi wa run ka mi za -

trud nie nia mło do cia ne go jest ukoń cze nie

gim na zjum i przed sta wie nie za świad cze -

nia le kar skie go stwier dza ją ce go, że pra ca

da ne go ro dza ju nie za gra ża je go zdro wiu.

Zgodnie z art. 22 par. 3 kodeksu pracy

„oso ba ogra ni czo na w zdol no ści do czyn -

ności prawnych może bez zgody przedsta-

wi cie la usta wo we go na wią zać sto su nek pra -

cy oraz do ko ny wać czyn no ści praw nych,

któ re do ty czą te go sto sun ku, w przy pad -

ku, gdy stosunek pracy sprzeciwia się do-

bru mło do cia ne go pra cow ni ka, przed sta -

wi ciel usta wo wy za ze zwo le niem są du

opie kuń cze go mo że sto su nek pra cy roz wią -

zać” np. w sytuacji, gdy pracodawca nie wy-

pła ca mło do cia ne mu pra cow ni ko wi w ter -

mi nie wy na gro dze nia za pra cę lub wy da -

je mu po le ce nie wy ko ny wa nia pra cy w po -

rze noc nej al bo w zwięk szo nym wy mia rze

cza su pra cy. Oso ba mi po sia da ją cy mi ogra -

ni czo ną zdol ność do czyn no ści praw nych

są ma ło let ni, któ rzy ukoń czy li lat trzy na -

ście, co wy ni ka z art. 15 ko dek su cy wil ne -

go. Przepis art. 22 par. 3 kodeksu pracy

jest jed nym z wy jąt ków, o któ rych mo wa

w art. 17 ko dek su cy wil ne go, po nie waż

waż ność umo wy o pra cę za war tej z mło do -

cia nym pra cow ni kiem nie wy ma ga zgo dy

je go przed sta wi cie la usta wo we go. W przy -

pad ku na wią za nia sto sun ku pra cy przez

mło do cia ne go pra cow ni ka, je go przed -

sta wi ciel usta wo wy mo że roz wią zać umo -

wę za ze zwo le niem są du opie kuń cze go i to

w przy pad ku, gdy sto su nek ta ki był

w sprzecz no ści z do brem ma ło let nie go. To

ozna cza, że przed sta wi ciel usta wo wy nie

mo że sa mo dziel nie roz wią zać sto sun ku

pra cy. Wy jąt ki od „sa mo dziel no ści” mło do -

cia ne go do ty czą za trud nia nia pra cow ni ków

mło do cia nych, któ rzy al bo nie ukoń czy li

16 lat, albo nie ukończyli gimnazjum, albo

nie ukoń czy li 16 ro ku ży cia i gim na zjum.

Umo wa w ce lu przy go to wa nia za wo do -

we go mo że być roz wią za na rów nież w dro -

dze po ro zu mie nia stron, a tak że bez wy -

po wie dze nia na za sa dach okre ślo nych

w ko dek sie pra cy.

Ochrona

przed wypowiedzeniem

Uprawnienia pracownika

młodocianego

Pra cow ni cy mło do cia ni za trud nie ni

na pod sta wie umo wy o pra cę w ce lu przy -

go to wa nia za wo do we go w for mie na uki za -

wo du ko rzy sta ją ze wzmo żo nej ochro ny

trwa ło ści sto sun ku pra cy. Pra co daw ca mo -

że roz wią zać ta ką umo wę wy łącz nie z po -

wo dów okre ślo nych w ko dek sie pra cy. Po -

zy tyw ny ka ta log pod staw uza sad nia ją cych

wy po wie dze nie umo wy w ce lu przy go to wa -

nia za wo do we go za wie ra w art. 196 ko dek -

su pracy. Jest w nim mowa o niewypełnie-

niu przez mło do cia ne go obo wiąz ków wy ni -

ka ją cych z umo wy o pra cę lub obo wiąz ku

do kształ ca nia się po mi mo sto so wa nia wo -

bec nie go środ ków wy cho waw czych, o ogło -

sze niu upa dło ści lub li kwi da cji pra co daw cy,

jak rów nież re or ga ni za cji za kła du pra cy unie -

moż li wia ją cej kon ty nu owa nie przy go to wa -

nia za wo do we go. Tak że, o czym jest mo wa

w po wo ła nym prze pi sie, stwier dze nie nie -

przy dat no ści mło do cia ne go do pra cy w za -

kre sie, któ rej od by wa się przy go to wa nie za -

wo do we uza sad nia wy po wie dze nie umo wy

w ce lu przy go to wa nia za wo do we go.

W ra zie ko niecz no ści wy po wie dze nia

mło do cia ne mu pra cow ni ko wi umo wy o pra -

cę w ce lu przy go to wa nia za wo do we go

w for mie na uki za wo du pra co daw ca za wia -

da mia przed sta wi cie la usta wo we go mło do -

cia ne go oraz szko łę, w ce lu umoż li wie nia

mło do cia ne mu na uki za wo du w do tych cza -

so wym lub po krew nym za wo dzie. Pra co -

daw ca bę dą cy rze mieśl ni kiem za wia da mia

rów nież izbę rze mieśl ni czą. Po wo ła ny wy -

żej prze pis do ty czy wy łącz nie roz wią zy wa -

nia umów o pracę zawartych w celu przy-

go to wa nia za wo do we go. Nie do ty czy więc

za trud nie nia przy pra cach lek kich.

Kodeksu pracy w art. 203 par. 2 wpro-

wa dza bez względ ny za kaz za trud nia nia pra -

cow ni ków mło do cia nych w go dzi nach nad -

licz bo wych i w po rze noc nej. Pra co daw ca

po wi nien za pew nić wy mie nio nym pra -

cow ni kom w każ dym ty go dniu, co naj -

mniej 48-go dzin ny nie prze rwa ny od po czy -

nek obej mu ją cy nie dzie lę. W związ ku

z tym do pra cow ni ków mło do cia nych nie

moż na sto so wać prze cięt nie pię cio dnio we -

go tygodnia pracy. Oznacza to, że nie moż-

na im po wie rzyć pra cy w jed nym ty go dniu

przez 6 dni, a w drugim tygodniu przez

4 dni. Pra ca po win na być wy ko ny wa na

przez pięć dni w tygodniu. Wyjątek od za-

sa dy do ty czy sy tu acji, gdy w da nym ty go -

dniu przypada święto w innym dniu niż nie-

dzie la. W ta kiej sy tu acji wy miar cza su pra -

cy pra cow ni ków mło do cia nych ule ga od po -

wied nie mu ob ni że niu. Je śli cho dzi o pra -

cowników młodocianych do 16 lat o 6 go-

dzin, a powyżej 16 lat o 8 godzin za każ-

de świę to przy pa da ją ce w so bo tę. Prze pis

art. 203 par. 3 kodeksu pracy i przepis za-

bra nia ją cy za trud nie nia pra cow ni ków mło -

do cia nych w go dzi nach nad licz bo wych

wy klu cza ją przy ję cie okre su roz li cze nio we -

go. Dla tych pracowników istotna jest nor-

ma do bo wa, uwzględ nia ją ca prze rwę

w każ dej do bie w pra cy mło do cia ne go, któ -

ra powinna trwać nie mniej niż 14 godzin

i obej mo wać po rę noc ną (art. 203 par. 2

ko dek su pra cy). Po ra noc na dla mło do cia -

ne go przy pa da po mię dzy go dzi na mi 22.00

a 6.00 ra no, zaś w przy pad kach okre ślo -

I P 6/2008

nych w art. 191 par. 5 kodeksu pracy,(czy-

li m.in. mło do cia nych, któ rzy nie ukoń czy -

li 16 lat lub nie ukończyli gimnazjum) po-

ra noc na przy pa da po mię dzy go dzi na -

mi 20.00 a 6.00 rano.

Pra cow nik mło do cia ny ma tak że pra wo

do prze rwy w pra cy trwa ją cej 30 mi nut nie -

prze rwa nie, któ ra wli cza na jest do cza su

pra cy, je że li do bo wy wy miar cza su pra cy

mło do cia ne go jest dłuż szy niż 4,5 go dzi ny

na do bę.

Mło do cia ne go nie moż na za trud niać

przy pra cach wzbro nio nych. Wy kaz prac

wzbro nio nych mło do cia nym za wie ra roz -

po rzą dze nie Ra dy Mi ni strów. Obec nie

obo wią zu je wy kaz ogło szo ny w roz po rzą -

dzeniu z dnia 24 sierpnia 2004 r. w spra-

wie wykazu prac wzbronio-

nych mło do cia nym i wa run ków

ich za trud nia nia przy nie któ -

rych z tych prac (Dz.

U. 04.200.2047 z późn. zm.).

W dro dze wy jąt ku Ra da Mi ni -

strów ze zwo li ła na za trud nia nie

mło do cia nych w wie ku po wy -

żej 16 lat przy niektórych ro-

dza jach prac wzbro nio nych,

je że li jest to po trzeb ne do od -

by cia przy go to wa nia za wo do -

wego. Wykonywanie prac nie

mo że mieć cha rak te ru sta łe go,

lecz po win no się ogra ni czać

do za zna ja mia nia mło do cia -

nych z pod sta wo wy mi czyn no -

ścia mi nie zbęd ny mi do wy ko -

ny wa nia za wo du. Czas za trud -

nie nia mło do cia nych przy pra -

cy wzbro nio nej po wi nien być

każ do ra zo wo od no to wa ny

w do ku men ta cji prak tycz nej

na uki za wo du, a tak że w kar cie

ewi den cji cza su pra cy. Pra cow ni cy mło do -

cia ni pod czas wy ko ny wa nia tych prac po -

win ni znaj do wać się pod opie ką wy zna czo -

nej w tym celu osoby.

cy). Je że li na uka od by wa się w go dzi nach

pra cy, pra co daw ca jest obo wią za ny zwol -

nić mło do cia ne go od pra cy w ce lu wzię cia

udzia łu w za ję ciach szkol nych (art. 198 ko -

dek su pra cy).

Po wyż sza re gu la cja okre śla tyl ko nor mę

dzien ną, nie re gu lu jąc nor my ty go dnio wej,

co ozna cza, że ty go dnio wy wy miar cza su

pra cy pra cow ni ków mło do cia nych do ukoń -

czenia 16 lat wynosi do 30 godzin, a mło-

do cia nych po ukoń cze niu 16 lat wy no si

do 40 godzin.

pra cow ni ko wi, któ ry uczęsz cza do szko ły,

pra co daw ca po wi nien udzie lić na leż ne go

urlo pu wy po czyn ko we go w cza sie fe rii

szkolnych (art. 205 par. 3 kodeksu pracy).

Prze pis ten ze zwa la na udzie le nie mło do -

cia ne mu, któ ry nie na był jesz cze pra wa

do urlopu, zaliczkowo, na jego wniosek,

urlopu w okresie ferii szkolnych.

W okre sie fe rii szkol nych pra co daw ca

obo wią za ny jest udzie lić pra cow ni ko wi mło -

do cia ne mu bez płat ne go urlo pu w wy mia -

rze nie prze kra cza ją cym łącz nie z urlo pem

wy po czyn ko wym dwóch mie się cy w ro ku.

Pod sta wę udzie le nia bez płat ne go urlo pu

sta no wi wnio sek za in te re so wa ne go mło do -

cia ne go pra cow ni ka. Okres urlo pu bez płat -

ne go pod le ga wli cze niu do okre su za -

trud nie nia, od któ re go uza -

leż nio ne są upraw nie nia pra -

cow ni cze.

Urlopy wypoczynkowe

Pra cow nik mło do cia ny na by wa pra wo

do pierw sze go płat ne go urlo pu wy po -

Wynagrodzenie

za pracę

Wy na gro dze nie pra cow ni -

ków mło do cia nych przy słu gu je

w jed na ko wej wy so ko ści bez

względu na ilość, jakość i rodzaj

wy ko ny wa nej pra cy. W pew nym

sen sie za sa da usta la nia wy so ko -

ści wy na gro dze nia pra cow ni -

ków mło do cia nych, opie ra ją ca

się na tech ni ce ry czał tu, wy da -

je się uza sad nio na, po nie waż

pra co daw ca za trud nia ją cy mło -

do cia nych obo wią za ny jest wy -

pła cić im wy na gro dze nie rów -

nież za pra cę nie wy ko na ną lub

wa dli wie wy ko na ną, za któ rą

wy na gro dze nie nie przy słu gu -

je (art. 80 i 82 par. 1 kodeksu

pra cy). Z po wyż sze go wy ni ka, że pra cow -

ni kom mło do cia nym za trud nio nym na pod -

sta wie umo wy o pra cę w ce lu przy go to wa -

nia za wo do we go, któ re od by wa się w for mie

na uki za wo du, przy słu gu je wy na gro dze -

nie ob li cza ne w sto sun ku pro cen to wym

do prze cięt ne go mie sięcz ne go wy na gro dze -

nia w go spo dar ce na ro do wej w po przed nim

kwar ta le. Sto su nek pro cen to wy wy na gro -

dze nia mło do cia ne go w cza sie na uki za wo -

du do prze cięt ne go mie sięcz ne go wy na gro -

dze nia wy no si w pierw szym ro ku na uki nie

mniej niż 4%, w drugim roku nauki nie mniej

niż 5%, w trzecim roku nauki nie mniej

niż 6%. Mło do cia ne mu, któ ry przy ucza

się do wy ko ny wa nia okre ślo nej pra cy, przy -

słu gu je nie mniej niż 4% prze cięt ne go

mie sięcz ne go wy na gro dze nia w go spo dar -

ce na ro do wej.

czyn ko we go w wy mia rze 12 dni po upły -

wie 6 mie się cy od roz po czę cia pierw szej

pracy (art. 205 par. 1 kodeksu pracy).

Po upły wie ro ku pra cy mło do cia ny na by -

wa pra wo do 26 dni urlo pu wy po czyn ko -

we go.

Z po wyż sze go wy ni ka, że po ro ku pra -

cy urlop mło do cia ne go pra cow ni ka, wli cza -

jąc urlop nabyty po 6 miesiącach pracy, wy-

nosi 38 dni (o ile wcześniej nie kończy

w da nym ro ku ka len da rzo wym 18 lat).

W ro ku ka len da rzo wym, w któ rym mło do -

cia ny koń czy 18 lat, przy słu gu je mu pra -

wo do 20 dni urlopu wypoczynkowego.

Mło do cia ny, któ ry uzy skał peł no let ność,

jest trak to wa ny w za kre sie upraw nień

urlo po wych jak pra cow nik w ro zu mie niu

art. 22 par. 2 kodeksu pracy – a więc oso-

ba, któ ra ukoń czy ła 18 lat. Mło do cia ne mu

Czas pracy

Ko deks pra cy róż ni cu je, w za leż no ści

od wie ku pra cow ni ków mło do cia nych, ich

dzien ne nor my cza su pra cy. Pra cow ni cy

młodociani w wieku do 16 lat nie mogą pra-

cować dłużej niż 6 godzin na dobę (art. 202

par. 1 kodeksu pracy). Czas pracy młodo-

cia ne go w wie ku po wy żej 16 lat nie mo że

prze kra czać 8 go dzin na do bę (art. 202

par. 2 ko dek su pra cy). Do cza su pra cy mło -

docianego wlicza się czas nauki bez wzglę-

du na to, czy nauka odbywa się w godzi-

nach pracy (art. 202 par. 3 kodeksu pra-

6/2008 I P

Za sa dy wy na gra dza nia pra cow ni ków

mło do cia nych re gu lu je roz po rzą dze nie

Ra dy Mi ni strów z dnia 28 ma ja 1996 r.

w spra wie przy go to wa nia za wo do we go

mło do cia nych i ich wy na gra dza nia wy da -

ne na podstawie art. 191 par. 3 kodeksu

pra cy.

szko le niom z za kre su bhp (tj. in struk ta żo -

wi ogól ne mu i sta no wi sko we mu). W ce lu

za pew nie nia mu bez pie czeń stwa i hi gie ny

pra cy pra co daw ca jest zo bo wią za ny do udo -

stęp nie nia środ ków ochro ny in dy wi du al nej

obej mu ją cych wszel kie wy po sa że nie, z któ -

re go ko rzy sta pra cow nik mło do cia ny

w trak cie wy ko ny wa nia pra cy. Środ ki

ochro ny in dy wi du al nej po win ny być za pro -

jek to wa ne i wy ko na ne w ta ki spo sób, aby

w prze wi dy wa nych wa run kach użyt ko wa -

nia, do których są one przeznaczone, ich

użyt kow ni cy mo gli nor mal nie wy ko ny wać

czyn no ści zwią za ne z wy ko ny wa niem pra -

cy, ko rzy sta jąc jed no cze śnie z od po wied -

niej ochro ny zdro wia na moż li wie naj wyż -

szym osią gal nym po zio mie. Środ ki ochro -

ny in dy wi du al nej pra co daw ca do star cza nie -

od płat nie.

Ochro na zdro wia pra cow ni ków mło do -

cia nych prze ja wia się rów nież w obo wiąz -

ku prze ka za nia im in for ma cji o ry zy ku za -

wo do wym zwią za nym z wy ko ny wa ną pra -

cą oraz o za sa dach ochro ny przed za gro -

że nia mi, tak że w za pew nie niu pra cow ni -

ko wi mło do cia ne mu bez piecz nych i hi gie -

nicz nych wa run ków pra cy oraz za trud nia -

nia go tylko przy pracach dla niego odpo-

wied nich.

Pra co daw ca mu si też za pew nić mło do -

cia nym opie kę i po moc nie zbęd ną do wła -

ści we go wy ko ny wa nia pra cy.

Po wyż sze obo wiąz ki pra co daw cy wy ni -

ka ją z roz po rzą dze nia z 28 ma ja 1996 r.

w spra wie przy go to wa nia za wo do we go

i ich wynagradzania (Dz. U. z 1996 r.

Nr 60, poz. 278) oraz roz po rzą dze nia Mi -

ni stra Edu ka cji Na ro do wej i Spor tu z dnia

1 lipca 2002 r. w sprawie praktycznej na-

uki zawodu (Dz. U. 02.113.988 zm. Dz.

U. 03.192.1875).

Przepisy

a praktyka

W wy ni ku kon tro li prze pro wa dzo nych

w 2007 r. u pra co daw ców za trud nia ją cych

pra cow ni ków mło do cia nych stwier dzo no

nie pra wi dło wo ści do ty czą ce nie prze strze -

ga nia prze pi sów o cza sie pra cy. Do ty czy -

ły one w szcze gól no ści za trud nia nia pra -

cow ni ków mło do cia nych w go dzi nach nad -

licz bo wych, nie za pew nie nia im nie prze rwa -

ne go 48-go dzin ne go od po czyn ku obej mu -

ją ce go nie dzie lę w każ dym ty go dniu, jak

rów nież nie pro wa dze nia ewi den cji cza su

pra cy dla pra cow ni ków mło do cia nych.

Stwier dzo no tak że za trud nia nie pra cow -

ni ków mło do cia nych bez ak tu al nych ba dań

le kar skich oraz fakt nie za pew nie nia im

odzie ży i obu wia ro bo cze go zgod nie usta -

lo ny mi w za kła dzie za sa da mi przy dzia łu

odzie ży i obu wia ro bo cze go na da nym sta -

no wi sku pra cy.

Ochrona zdrowia

Ochro na zdro wia pra cow ni ków mło do -

cia nych po le ga, mię dzy in ny mi – na za ka -

zie za trud nia nia przy pra cy za gra ża ją cej ich

zdro wiu. Ba da nie przy dat no ści mło do cia -

nego do pracy, odbywa się przez przepro-

wa dze nie wstęp nych ba dań le kar skich

przed przy ję ciem do pra cy ce lem uzy ska -

nia orze cze nia o bra ku prze ciw wska zań

do pra cy na da nym sta no wi sku. Pra cow nik

mło do cia ny w cza sie za trud nie nia pod le -

ga ba da niu kon tro l ne mu i okre so we mu. Je -

że li orze cze nie le ka rza po twier dzi, że

pra ca, któ rą wy ko nu je pra cow nik mło do -

cia ny w trak cie przy go to wa nia za wo do we -

go, za gra ża je go zdro wiu, to pra co daw ca

jest zo bo wią za ny do zmia ny ro dza ju pra -

cy, przy któ rej za trud nio ny jest mło do cia -

ny. Jeśli pracodawca nie będzie mógł do-

ko nać ta kiej zmia ny, nie zwłocz nie roz wią -

zu je umo wę o pra cę w ce lu przy go to wa nia

za wo do we go i wy pła ca mło do cia ne mu

pra cow ni ko wi od szko do wa nie w wy so ko -

ści wy na gro dze nia przy słu gu ją ce go

za okres wy po wie dze nia (art. 201 par. 2 ko -

dek su pra cy). Okres, za któ ry wy pła co no

od szko do wa nie, pod le ga wli cze niu do okre -

su za trud nie nia.

Przed roz po czę ciem pra cy na le ży pod -

dać pra cow ni ka mło do cia ne go wstęp nym

Ewa Skierska

OIP Ka to wi ce

Źródła:

– Dy rek ty wa Ra dy 94/33/WE z dnia

22 czerwca 1994 r. w sprawie ochrony pra-

cy osób młodych.

– Ustawa – kodeks pracy z dnia

26 czerwca 1974 r. (J. t. Dz. U. 98.21.94,

z późn. zm.).

– Roz po rzą dze nie Ra dy Mi ni strów

z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygo-

to wa nia za wo do we go mło do cia nych i ich

wynagradzania (Dz. U. z 1996 r. Nr 60,

poz. 278).

– Roz po rzą dze nie Mi ni stra Pra cy i Po -

li ty ki Spo łecz nej z 15 grud nia 2002 r.

w spra wie przy pad ków, w któ rych wy jąt -

ko wo jest do pusz czal ne za trud nia nie mło -

do cia nych, któ rzy nie ukoń czy li gim na zjum,

osób nie ma ją cych 16 lat, któ re ukoń czy ły

gim na zjum, oraz osób nie ma ją cych 16 lat,

któ re nie ukoń czy ły gim na zjum. (Dz. U.

z 2002 r. Nr 214, poz. 1808).

– Roz po rzą dze nie Ra dy Mi ni strów

z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wy-

ka zu prac wzbro nio nych mło do cia nym

i wa run ków ich za trud nia nia przy nie któ -

rych z tych prac (Dz. U. 04.200.2047

z późn. zm.).

– Roz po rzą dze nie Mi ni stra Edu ka cji Na -

ro do wej i Spor tu z dnia 1 lip ca 2002 r.

w spra wie prak tycz nej na uki za wo du (Dz.

U. 02.113.988 zm. Dz. U. 03.192.1875).

I P 6/2008

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: