A. Mickiewicz - Dziady cz. III STRESZCZENIE.pdf - 2. ROMANTYZM - Magda_line

Adam Mickiewicz - DZIADY CZĘŚĆ III

streszczenie

prośby Konrada. Rozczarowany mężczyzna czuje się "[...] duszą w

ojczyznę wcielony" i jest przekonany, że potrafi "[...] za milijony

kochać i cierpieć katusze". Zarzuca Bogu, że ten jest zbyt nieczuły, za

bardzo kieruje się chłodnym rozsądkiem i wzywa Boga do walki "na

serca". Konrad zwątpił w miłość i sprawiedliwość Pana. Jego bunt

wynika jednak również z pychy - opętany przez szatana mężczyzna

posuwa się do bluźnierstwa, określając Boga mianem "cara".

przy drzwiach prosi, by zgromadzeni wysłuchali historii Cichowskiego -

młodego człowieka, który torturowany nie wydał swych towarzyszy,

lecz poniósł za to olbrzymią karę, stał się bowiem zupełnie innym

człowiekiem. Literaci, o klasycznych poglądach na sztukę, nie widzą w

opowiedzianej historii materiału i inspiracji dla swojej twórczości.

Młodzi Polacy wychodzą z salonu, a zbulwersowany wypowiedziami

literatów Wysocki wygłasza znamienne zdanie:

Na powstanie III części "Dziadów" Adama Mickiewicza miało wpływ

kilka czynników. Przede wszystkim poeta zaczerpnął z doświadczeń,

jakie zdobył w czasie swej działalności najpierw w kręgach Filomatów,

a później w założonym przez nich tajnym stowarzyszeniu Filaretów.

Powodowała nim również chęć podsumowania wyników powstania

listopadowego oraz próba usprawiedliwienia się przed rodakami, że nie

wziął udziału w powstaniu.

Scena 3

"[...] Nasz naród jest jak lawa

Do więzienia przybywa ksiądz Piotr, bernardyn wezwany przez

zaniepokojonego sytuacją strażnika. Piotr, przepełniony wiara i pokorą,

odprawia egzorcyzmy i wypędza szatana. Dusza Konrada zostaje

ocalona, bowiem złorzeczył Bogu w imię miłości do ojczyzny i chęci

wyzwolenia ukochanego narodu. Ksiądz ratuje również Rollisona, który

popadł w obłęd wywołany cierpieniami w czasie zadawanych mu tortur.

Z wierzchu zimna i twarda, sucha i plugawa

Dramat opisuje wydarzenia, które nastąpiły w latach 1820-1823, chociaż

główna część utworu to wypadki mające miejsce w 1823 roku.

Lecz wewnątrz ognia sto lat nie wyziębi

Plwajmy na tę skorupę i zstąpmy do głębi."

Utwór rozpoczyna się od słów, w których poeta dedykuje dramat: "[...]

świętej pamięci [...] narodowej sprawy męczennikom". Dalej następuje

przedmowa, w której Mickiewicz wyjaśnia przesłanki, które skłoniły go

do napisania "Dziadów". Następnie pojawia się Prolog zawierający opis

sceny duchowej przemiany Gustawa. Widzimy bohatera osadzonego w

więzieniu, który pod wpływem wydarzeń i dręczących go rozterek

przybiera imię Konrad. Po tym zdarzeniu następują po sobie kolejne

sceny dramatu.

Scena 4

Scena 8 (Pan Senator)

Akcja dzieje się w domu na wsi, w okolicach Lwowa. Ewa zasypiając

modli się o ocalenie niewinnych, wileńskich dzieci, które car chce

unicestwić. Ukazują się anioły, które nad głową dziewczynki splatają

wieniec z kwiatów - symbol niewinności. Ewa doznaje widzenia, w

czasie którego jej dusza jednoczy się ze Stwórcą.

Doktor (noszący cechy ojczyma Słowackiego) i Nowosilcow prowadzą

rozmowę na temat spisku, jaki odkryto wśród wileńskich studentów.

Kiedy do Senatora zgłasza się Kanissyn - kupiec, któremu Nowosilcow

jest winny pieniądze, ten rozkazuje uwięzić jego syna. Poplecznik

Senatora - Pelikan - przypomina o konieczności rozwiązania sprawy

Rollisona, który ku zaskoczeniu oprawców przeżył srogie tortury. W tej

samej chwili lokaj anonsuje przybycie matki Rollisona, która ma ze

sobą list zawierający prośbę księżnej o uwolnienie chłopca. Niewidoma

kobieta błaga o możliwość spotkania z synem, a tymczasem z sali

balowej mieszczącej się obok wchodzi dama, która prosi Senatora, by

wysłuchał "sercowego" koncertu (autor zastosował tu grę słów - mają

wysłuchać koncertu Henryka Hertza, którego nazwisko oznacza

"serce"). Nowosilcow wyraża swe zdziwienie tak długim okresem

uwięzienia chłopca, co wydaje się dobrze rokować zdaniem pani

Kmitowej, która towarzyszy matce Rollisona. Kiedy kobiety odchodzą,

Senator zaleca ukaranie lokaja i zabiera się do przesłuchiwania księdza

Piotra. Chce mu udowodnić udział w spisku. Doktor jest innego zdania -

sugeruje, by winę zrzucić na księcia Czartoryskiego. Odchodząc, ksiądz

Piotr wieszczy obecnym szybką śmierć.

Scena 1 (WiĘzienie)

Scena 5 (Widzenie ks. Piotra)

Jest wigilia Bożego Narodzenia. Więźniowie (Adolf [Januszkiewicz],

Frejend, Jacek [Pietraszkiewicz], Jakub [Jagiełło], ksiądz Lwowicz,

Feliks Kółakowski, Suzin i Tomasz [Zan]), dzięki uprzejmości

strażnika-Polaka, mogą spotkać się w celi jednego z towarzyszy -

Konrada. Ci, którzy są w uwięzieniu dłużej i są bardziej doświadczeni

opowiadają o tym, jak wygląda życie w zamknięciu. Sobolewski opisuje

towarzyszom niedoli scenę wywozu dzieci i młodzieży na Syberię (w.

188-295). Inny więzień, Żegota [Domeyko], opowiada natomiast

historię o diable i ziarnie (w. 330-349). Uwięzieni mężczyźni wśród

rozmów śpiewają także pieśń ułożoną przez Konrada, której refren

brzmi następująco:

Piotrowi, pogrążonemu w modlitwie w celi klasztornej, Bóg zsyła

widzenie. Ukazuje mu dzieje udręczonego narodu i wyjawia sens

doznawanych cierpień. Historia Polski ma być powtórzeniem losów

Jezusa Chrystusa. Jak On, naród polski ma umrzeć i jak On -

zmartwychwstać, by w chwale zbawić świat, wyzwolić go spod jarzma

niewoli. Ksiądz widzi także zsyłaną młodzież, wśród której jest również

"dziecię", które ma być "obrońcą". Przyszły Mesjasz - "namiestnik

wolności na ziemi" - nosi sekretne imię "Czterdzieści i Cztery".

Scena 6 (Wizja Senatora)

"Tak! Zemsta, zemsta, zemsta na wroga!

Scena balu

Pijany Nowosilcow dręczony jest przez diabły. Marzy o ogromnych

zaszczytach i nieprzebranym bogactwie, raduje się całkowitym

posłuszeństwem swych sług, którzy z zawiścią patrzą na wysoką

pozycję Senatora. Tymczasem w wizji pojawia się car, który tym razem

nie jest mu przychylny. Poplecznicy wykorzystują to, teraz odkrywając

swe prawdziwe oblicza. Senator czuje się nieszczęśliwy i zagubiony bez

carskiego poparcia.

Z Bogiem i choćby mimo Boga!"

Goście próbują wszelkimi sposobami przypodobać się Senatorowi. Dla

kariery matki są nawet gotowe zaryzykować cześć swoich córek.

Obecnych na balu można podzielić na dwie grupy: "stronę lewą", w

skład której wchodzą małżeństwo Sowietników, Dama, Matka,

Pułkownik i Registrator, i "stronę prawą", którą reprezentują goście,

niekryjący swego krytycznego zdania na temat popleczników Senatora.

Jeden z nich - Justyn Pol - chce zabić Nowosilcowa, lecz odwodzi do od

tego Bestużew. Zabawa ustaje, gdy na balu pojawiają się ksiądz Piotr i

pani Rollison. Zrozpaczona kobieta, poznawszy podstęp Doktora i

Pelikana, w wyniku którego wypchnięto jej syna z okna, a potem

upozorowano samobójstwo, przeklina ich. Doktor ginie od uderzenie

pioruna, a przerażeni goście uciekają. Ksiądz Piotr, próbując ostrzec

Senatora i Pelikana, opowiada im historie biblijne.

To utwór pełen pasji i złości, która przepełnia uwięzionych ludzi.

Konrad, przekonany o swej wyjątkowości, próbuje poznać przyszłość,

ale jego wysiłki nie przynoszą oczekiwanych rezultatów (scena tzw.

Małej Improwizacji). Spotkanie dobiega końca i więźniowie wracają do

swoich cel.

Scena 7 (Salon Warszawski)

Scena 2 (Wielka Improwizacja)

Blisko drzwi grupa ludzi (Adolf, Zenon Niemojewski i dwóch Polaków

w podeszłym wieku) prowadzi rozmowę na temat prześladowań. Przy

stoliku w głębi siedzą natomiast oficerowie i damy, literaci i urzędnicy,

którzy ubolewają nad wyjazdem Nowosilcowa ze stolicy. Ich zdaniem,

Senator - jak nikt inny - potrafił urządzać bale. Młoda kobieta siedząca

Konrad, pewny swej wyjątkowej pozycji i mocy, żąda od Boga, by ten

dał mu władzę nad "rządem dusz". Wierzy, ze potrafi dać swemu

narodowi szczęście i wolność. Stwórca pozostaje jednak obojętny na

Konrad, którego właśnie prowadzono na przesłuchanie, spotyka po

drodze księdza Piotra. Ten przepowiada mu:

"Ty pojedziesz w daleką, nieznaną drogę;

Będziesz w wielkich, bogatych i rozumnych tłumie".

Przegląd wojsk

Mamy tu opis wojskowej parady i obraz uległego tłumu poddanych

cara. Pojawia się ironiczny komentarz poety na temat złudnego

"ucywilizowania" Rosji. Przygnębiający jest obraz placu po paradzie, na

którym pozostały ciała żołnierzy:

"Biorą ich z ziemi policyjne sługi

I niosą chować; martwych, rannych społem".

Mickiewicz opowiedział tu również historię rekruta z Litwy oraz los

sługi, który zamarzł pozostawiony na siarczystym mrozie.

Fragment zakończony jest apostrofą: " Ach, żal mi ciebie, biedny

Słowianinie".

Do przyjaciół Moskali

Utwór jest hołdem złożonym pamięci dekabrystów (A. Bestużewa i K.

Rylejewa). Mickiewicz w klarowny sposób wyraża tu swe polityczne

poglądy. Krytykuje despotyzm carski i postępowanie podległych mu

Rosjan. Jednoczy się z tymi, którzy, podobnie jak Polacy, walczą o

wyzwolenie spod dyktatury cara i marzą o wolności i szczęśliwym

kraju.

Podsumowanie

W dramacie Mickiewicz zastosował metodę synkretyzmu gatunkowego.

Zerwał z regułą trzech jedności. Kompozycję utworu cechuje

fragmentaryczność, pojawiają się luźno powiązane ze sobą epizody.

Obok scen realistycznych, pełnych patosu i wysokiego tonu, wprowadził

poeta również sceny o charakterze mistycznym. Obrazy dramatyczne

przeplatają się tu z wątkami komediowymi (czarny humor) i groteską.

Opisane sceny są zróżnicowane pod względem ładunku emocjonalnego,

historie są bardzo plastyczne i sugestywne w odbiorze.

"Dziady" jako dramat romantyczny

- niespełniona reguła trzech jedności: miejsca (cela Konrada, klasztor

bernardynów, pałac Nowosilcowa, cmentarz w okolicach Wilna, dworek

mieszczący się pod Lwowem, Warszawa, Petersburg), czasu (akcja

obejmuje okres około roku, ale między poszczególnymi scenami

pojawiają się liczne luki czasowe) i akcji (tematyka scen jest bardzo

zróżnicowana, a każdą z nich cechuje odrębna dramaturgia).

- sceny realistyczne cechuje wieloprzestrzenność (liczne szczegóły o

autentycznym charakterze np. pochodzące z opisu celi Konrada), a

realizm przeplata się tu ze scenami symbolicznymi (cela to grób, ale i

kolebka narodzin Konrada). Taki sposób realizacji utworu zbliża go do

misterium z okresu średniowiecza. Mamy tu bowiem podział na prawą

(dobrą) i lewą (złą) stronę, a świat postrzegany jest w układzie

pionowym: piekło, ziemia, niebo.

- różne rodzaje czasu:

a. historyczny (daty i wydarzenia, których uczestnikami są autentyczne

postaci historyczne)

b. religijny (złożony z cykli, wyznaczanych okresem od jednego do

drugiego święta; ważne wydarzenia religijne odpowiadają mistycznym

przeżyciom postaci, np. Wielkanoc łączy się z widzeniem ks. Piotra, a

Boże Narodzenie z Wielką Improwizacją, która zwiastuje powtórzenie

losów Zbawiciela)

c. mistyczny ( cykl agrarny: zima symbolizuje umieranie, niewolę,

podczas gdy wiosna staje się symbolem zmartwychwstania, zapowiedzią

wolności. Ziarno to natomiast młodzież, która przygotowuje się do

kiełkowania w ukryciu - w niewoli)

- wielka różnorodność postaci

historyczne:

- występujące pod własnym, autentycznym nazwiskiem - Sobolewski,

Pelikan, Wysocki, Bajkow

- ukryte pod pseudonimem - Doktor - August Becu

fikcyjne

- ukazane poprzez nakreślenie rysów psychologicznych i przepuszczone

przez pryzmat satyry (literaci w Salonie Warszawskim) lub karykatury

(Senator)

- symboliczne - noszące cechy wielkości, wzniosłości i niewinności

(Ewa, ks. Piotr)

fantastyczne

- przedstawione w oparciu o średniowieczne alegorie (duch dobre i złe,

zjawy).

- liczne nawiązania do Biblii, wyrażone w przedstawionych wątkach,

motywach fabularnych, ale i w postaci symboli, w zawartych wzorcach

osobowych, przekonaniach filozoficznych i prawdach moralnych. Autor

zestawia dzieje ojczyzny z losem Chrystusa; studentów porównuje do

wiedzionych na rzeź niewiniątek, a cara określa mianem Heroda.

Konrad jest tu Samsonem, a Petersburg - wieżą Babel i Babilonem.

W opisie widzeń łatwo natomiast zauważyć naśladowanie stylu

charakterystycznego dla Apokalipsy według św. Jana i Ewangelii.

- kompozycja utworu jest luźna, nie ma tu wyraźnych związków

przyczyna - skutek, a poszczególne sceny znacznie różnią się poruszaną

tematyką

- przemieszano tu również rodzaje literackie: obok liryki (Wielka

Improwizacja) występuje epika (Ustęp) i dramat (Pan Senator)

- pojawiają się fragmenty śpiewane, operowe

- występuje połączenie wielu konwencji i pojęć estetycznych:

fantastyka + realizm

język potoczny, mówiony + symboliczny, mistyczny sposób wyrażania

się

komizm + tragizm

wzniosłość i powaga + ironia, satyra i groteska.

- dualistyczna wizja świata: obok rzeczywistości realnej występuje świat

nadprzyrodzony, ponadzmysłowy. Wydarzenia prawdopodobne wiążą

się ściśle z metafizycznymi: Wielka Improwizacja to zarówno efekt

choroby (epilepsja), jak i opętania duszy przez złe moce, natomiast

piorun to jednocześnie zjawisko przyrodnicze, jaki i kara za grzechy.

Wszystkie przedstawione cechy tworzą dramat romantyczny

przepełniony mnogością znaczeń i wątków. I tak mamy:

patriotyzm - cierpienie polskiej młodzieży

bunt Konrada wobec losu, jaki zgotował Polakom Bóg - Wielka

Improwizacja

przekonanie poety o roli Polski jako mesjasza - "Polska Chrystusem

narodów"

objawienia woli Boga - widzenie księdza Piotra

surowa ocena społeczeństwa - Salon Warszawski

zdanie poety na temat wrogów ojczyzny - Sen Senatora, Ustęp, Pan

Senator.

Trzecia część "Dziadów" Adama Mickiewicza jest próbą przełamania

pasma nieszczęść dotykających naród polski. Mesjanizm jest tu drogą

do objaśnienia sensu cierpienia prześladowanych Polaków. Jest też

źródłem nadziei na "zmartwychwstanie" - na wolność.

Ogromna różnorodność zawartych w utworze przesłań, a także ich

uniwersalny charakter czynią ten dramat ciągle aktualnym i dają

możliwość odkrywania go na nowo.

Scena 9 (Noc Dziadów)

Kobieta w czerni i Guślarz (bohaterowie II części "Dziadów") idą w

stronę kaplicy. Żałobniczka wspomina swoje wesele, na którym pojawił

się duch z krwawą raną na sercu. Postaci trafiają na cmentarz, a tu

ukazują im się zjawy. Pojawia się "trup świeży" Doktora, który za swe

przewinienia cierpi męki piekielne, a także "trupisko obrzydłe"

(Bajkow), które wodzi na pokuszenie czart-dziewica i które na strzępy

rozrywają psy. Guślarz chce przywołać ducha nieszczęśliwego

kochanka, lecz ukazuje się Jeździec o krwawiącym sercu. Mówi, że

nieprzyjaciele narodu zabili go , wbijając mu swe miecze "aż po dusze" i

jedynym ratunkiem jest śmierć. Natomiast rana na czole, której sam jest

sprawcą, może zostać uleczona tylko przez Boga.

UstĘp do III czĘŚci "Dziadów"

Droga do Rosji

Opis podróży do Rosji. Dokoła jadących kibitek rozciąga się "[...] kraina

pusta, biała i otwarta". Ludzie skazani na zesłanie, siedzą ciasno

stłoczeni w wozach. Na ich twarzach maluje się rozpacz, ale i złość:

"[...] więzień, chociaż w słomie siedzi,

Jak dziko patrzy! Jaki wzrok dumny."

Przedmieście stolicy

Wozy dojeżdżają do przedmieścia miasta. Następuje opis wielkiego

przepychu, z jakim zbudowano carską rezydencję w Carskim Siole,

położonym pod Petersburgiem:

" Ileż trzeba było spisków,

Ilu niewinnych wygnać albo zabić,

Ile ziem naszych okraść i zagrabić,

Póki krwią Litwy, łzami Ukrainy

I złotem Polski hojnie zakupiono

Wszystko, co mają Paryże, Londyny".

Petersburg

Mickiewicz przedstawia historię powstania miasta:

" W głąb ciekłych piasków i błotnych zatopów

Rozkazał wpędzić sto tysięcy palów

I wdeptać ciała stu tysięcy chłopów",

"[...] kto widział Petersburg, ten powie:

Że budowały go chyba szatany."

Poeta ukazał cara jako człowieka, który swym okrucieństwem

dorównuje samemu diabłu. Wśród owego przepych przechadzają się

dworzanie, między którymi chyłkiem przemyka raz po raz młody

zesłaniec - "Pielgrzym sam jeden", który z nienawiścią patrzy na dwór

carski. W tym piekle zdarzają się jednak i dobrzy ludzie, określani tu

mianem "drugiego człowieka" (Józef Oleszkiewicz), który

przekazawszy datki potrzebującym, próbuje pocieszać nieszczęśliwego

Pielgrzyma.

Pomnik Piotra Wielkiego

Dawaj młodzi ludzie - Pielgrzym i "wieszcz rosyjski" (Puszkin albo

Rylejew) obserwują pomnik cara. Jest on dla nich symbolem

okrucieństwa, tyranii i reżimu.

A. Mickiewicz - Dziady cz. III STRESZCZENIE.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: