Fizykoterapia W1 111006.doc

Fizykoterapia                          11.10.2006      wykład I

Medycyna fizykalna należy do tych dyscyplin medycznych które w ostatnich latach rozwijają się szczególnie intensywnie

Na umocnienie pozycji fizykoterapii w medycynie klinicznej ma wpływ:

·         Postęp badań w zakresie nauk medycznych dostarczających coraz więcej informacji o fizjologii ustroju człowieka

·         Postęp w zakresie odkryć technicznych postęp naukowy i rozwój nowych rozwiązań technologicznych

Homeostaza

Co to jest homeostaza?

Homeostaza, termin utworzony z greckich słów taki sam i stan, oznacza wszystkie procesy wykorzystywane przez organizmy do aktywnego utrzymania stabilnych warunków życia. Bez homeostazy życie nie byłoby możliwe.

Termin homeostaza został stworzony w 1930 roku przez lekarza Waltera Cannona. Jego książka Mądre ciało opisuje, jak ludzki organizm utrzymuje stałą temperaturę oraz stały poziom wody, soli, cukru, białek, tłuszczu, wapnia i tlenu we krwi. Podobne dynamiczne procesy utrzymują stałe warunki panujące w ziemskim środowisku.

Na przykład ciało ludzkie przy pomocy wielu procesów kontroluje swoją temperaturę i utrzymuje ją blisko średniej wartości 36,6°C. Jedną z najbardziej oczywistych reakcji na przegrzanie jest wydzielanie potu, które pozwala ochłodzić ciało przez parowanie wody z wilgotnej skóry. Organizm potrafi też zapobiegać utracie ciepła w chłodnym otoczeniu, zmniejszając pocenie i krążenie krwi w skórze. Każda zmiana, która prowadzi do podwyższenia albo obniżenia temperatury ciała, wywołuje przeciwstawne działanie - włącza się sprzężenie negatywne. Przymiotnik ujemne ma tu znaczenie przeciwstawne, a nie niekorzystne: jak widać, sprzężenie ujemne działa na naszą korzyść. Sprzężenie dodatnie to taka odpowiedź na zmianę zwykłych warunków, która jeszcze bardziej nasila tę zmianę.

Na przykład sprzężenie ujemne przestaje działać, gdy temperatura ciała człowieka przekroczy 107 stopni Fahrenheita. Osoba z wysoką gorączką ma gorącą, suchą skórę - wydzielanie potu w niewielkim stopniu chłodzi organizm. W tym przypadku nie tylko dochodzi do wyłączenia sprzężenia ujemnego; podwyższona temperatura przyspiesza przemiany chemiczne w komórkach, które dodatkowo podnoszą temperaturę ciała, a wtedy przemiany chemiczne jeszcze bardziej przyspieszają - i tak dalej. Takie błędne koło sprzężenia dodatniego może skończyć się tylko śmiercią, jeśli jakoś się go nie przerwie.

Trzeba zwrócić uwagę na to, że reakcje homeostatyczne są nieuniknione i automatyczne, jeśli cały układ działa prawidłowo, oraz na to, że w utrzymaniu homeostazy bierze udział wiele współpracujących układów narządów wewnętrznych. Na przykład zaczerwienienie twarzy jest kolejną automatyczną odpowiedzią ciała na przegrzanie; skóra się czerwieni, bo jej małe naczynia krwionośne automatycznie się rozszerzają po to, żeby dostarczyć więcej krwi blisko powierzchni ciała, tam, gdzie temperatura jest niższa. Ochłodzenie ciała powoduje dreszcze; takie niekontrolowane ruchy pozwalają przyspieszyć spalanie różnych substancji w organizmie i wytworzyć więcej ciepła.

Sprzężenie ujemne powstaje z równowagi pomiędzy siłami i czynnikami, które wzajemnie na siebie wpływają. Zakłócenia (odejścia od stanu równowagi) są tak ważne, jak samo sprzężenie ujemne: układ nie może sam się korygować, jeśli nie ma w nim zakłóceń.

Sprzężenie ujemne może spowodować zaburzenie skierowane w przeciwnym kierunku, jeśli jest tak silne jak zaburzenie, które je wywołało. Każde kolejne sprzężenie jest mniejsze niż poprzednie odejście od kierunku dążenia do celu, więc wahania, czyli oscylacje, stopniowo gasną.   Sprzężenie ujemne potrzebuje trochę czasu, żeby prawidłowo zadziałać, i taką przerwę czasową spotyka się w wielu naturalnych układach. W tym czasie układ może oscylować powyżej i poniżej stanu równowagi.
 

Mechanizmy homeostazy działają ciągle, na wielu poziomach:

-śródkomórkowym (w cytoplazmie danej komórki)

-tkankowym (w danej tkance np. tkance nerwowej)

-układów (w zakresie danego układu np. krwionośnego)

Do najważniejszych parametrów, które muszą być stale kontrolowane i regulowane przez mechanizmy homeostatyczne należą:

-temperatura ciała (u organizmów stałocieplnych)

-pH krwi i płynów ustrojowych

-ciśnienie osmotyczne

-objętość płynów ustrojowych (stan nawodnienia organizmu)

-stężenie związków chemicznych w płynach ustrojowych (np. glukozy w osoczu)

-ciśnienie tętnicze krwi

-ciśnienie parcjalne tlenu i dwutlenku węgla we krwi

Do mechanizmów homeostatycznych należą:

-wegetatywny układ nerwowy

-układ hormonalny

-układy tkankowe

Właściwości zastosowań bodźca fizycznego:

·         ......................??

·         bezpieczeństwo Pacjenta i terapeuty

·         Musi być efekt leczniczy – dawka skuteczna

·         Zasada spójności w procesie leczenia, spajania

·         Indywidualizacja zabiegu

·         Zasada znajomości techniki zabiegu

·         Zasada rzetelności zabiegu

·         Zasada przestrzegania praw pacjenta

STOSUJE SIĘ CZTERY RODZAJE ENERGII:

1.      termiczne czyli ciepło i zimno ci ciepło

2.      Elektryczna w postaci prądu elektrycznego i pola elektrycznego

3.      Elektromagnetyczne z różnych zakresów widma fal elektromagnetycznych

4.      mechaniczną jako różne formy UD (ultradźwięków) i wibracji

Zaaplikowana energia bodźców fizycznych wchodzi w reakcję ze strukturami i funkcjami tk. Wywołując procesy zależne od rodzaju zastosowanego bodźca i właściwości tkanek.

Według prawa Grothusa-Drappera działanie biologiczne i terapeutyczne wywołuje tylko ta energia która została zaabsorbowana. Pochłanianie dawek bodźców fizykalnych mierzy się  współczynnikiem absorpcji określa jaki procent dawki jest pochłonięty przez daną strukturę tkankową. Inną miarą jest tzw. wartość połówkowa która skreśla warstwę tk. Pochłaniają połowę zaaplikowanej dawki energii w miejscu zabiegu.

TERMOTERAPIA:

Stosowanie zabiegów miejscowych ewentualnie ogólnych:

1. w zakresie zabiegów zimnoleczniczych ( wyznaczanie tem. Skóry po zabiegu a nie chłodzenie) poniżej + 10 st. C-zimno

·         zimna woda

·         zamrażane żele plastry borowinowe

·         wilgotne tkaniny

·         nadmuchy zimnego powietrza

2. W zakresie krioterapii –100 st. C

·         Pary ciekłego azotu

·         Śnieg CO2

3. W zakresie zabiegów ciepłoleczniczych

·         MIEJSCOWE:

·         Parafina

·         Borowina

·         Fango(parafina + fango)

·         Piasek

·         OGÓLNE:

·         Sappropelle (gliny, iły, muły)

·         Ciepła i gorąca woda

·         Sauna, łaźnia rzymska

ŚWIATŁOLECNICTWO:

Stosowanie zabiegów miejscowych lub ogólnych:

1. Z wykorzystaniem promieniowania IR

·         Generatory nieświetlne

·         Promienniki ksenowe i halogenowe

·         Lampy typu solux z możliwością modyfikacji wiązki świetlnej przez zastosowanie filtrów

2. Z wykorzystaniem promieniowania UV w oparciu o :

·         Źródła promieniowania UV generujące wyselekcjonowane promieniowanie UVA, UVB, UVC

o       Z zastosowaniem leków dermatologicznych

o       Z zastosowaniem dawek medycznych w odniesieniu do zmian odczynowości skóry w wyniku fotoalergii, fotodynamiki, fotoksyczności

·         Stosowanie kąpieli słonecznych w ramach helioterapii zgodnie ze wzorcem opracowanym przez WHO

3. Stosowanie zabiegów z zakresu biostymulacji laserowej w oparciu o :

·         Sondy laserowe niskoenergetyczne

·         Dobór metod ekspozycji laserowych w zależności od parametrów lasera o konkretnej sytuacji zabiegowej

ELEKTROTERAPIA

4. Stosowanie zabiegów z wykorzystaniem prądu stałego w celu

·         Terapeutycznego działania fizykochemicznego podbiegunowego w galwanizacjach i kąpielach wodno – elektrycznych

5. wykonywanie zabiegów jonoforezy z H2O
6. Stosować zabiegi na bazie prądów impulsowych o małej częstotliwości w elektrostymulacji czuciowej przeciwbólowej w oparciu o :

·         Prądy Bernarda z komponentami IZO DD i prądu galwanicznego

·         Prądy Trabberta

·         Prądy wysokonapięciowe

·         Metoda TENS

§         Tens konwencjonalny

§         Tens- burst

7. stosować zabiegi na bazie prądów impulsowych średniej częstotliwości sinusoidalnie zmiennych

·         zmoduowanych do małej częstotliwości endogenne wg Nemeka egzogennie

·         sterointerferencyjnych

8. Stosować zabiegi na bazie prądów impulsowych małej częstotliwości w elektrostymulacji motorycznej = pobudzającej tkankę mm do skurczu

·         Mięśni normalnie unerwionych w ramach treningu mięśniowego – metoda NMES

·         Mięśni z zaburzona akomodacją w oparciu o prawo skurczu wg Pflugera-Erba

·         Elektrostymulację funkcjonalną metodą FES lub FESE a także

·         Elektrostymulację w ramach tonolizy

·         Trening naczyniowy

9. przeprowadzać elektrodiagnostykę w oparciu metody ilościowej I jakościowe

·         współczynnik akomodacji

·         iloraz akomodacji

·         reobazę

·         krzywa I\T

·         chronaksję

·         jakość skurczu pod wpływem przepływu prądu galwanicznego faradycznego

POLA ELEKTRYCZNE

10. stosowanie zabiegów mających na celu uzyskanie ciepła endogennego i sterowanie głębokością przegrzania oraz dystrybucję ciepła przez wykorzystanie:

·         diatermii krótkofalowej stosowaną metodą pojemnościową i indukcyjną

·         diatermii decymetrowej i mikrofalowej

·         diatermii długofalowej i prądów  d’Arsonwalda

·         impulsowych pól magnetycznych małej częstotliwości w ramach magnetoterapii

ULTRA DZWIĘKI - UD

11. Stosować zabiegi mające na celu wykorzystanie terapeutycznego działania energii mechanicznej w odniesieniu do

·         Właściwości fizycznych fali okulistycznej

·         Wskazań i przeciwwskazań

·         Wartości znamionowych nadajnika zabiegowego

·         Doboru parametrów zabiegowych w stosunku do stopnia zaawansowania stanu chorego

·         Metod i technik terapeutycznych stosowania fali UD

INHALACJE

12. Stosować wziewanie w celu leczniczego wykorzystanie aerozoli w oparciu o :

·         Aerozole naturalne i sztuczne

·         Modyfikacje dotyczące

o       Składu chemicznego

o       Temperatury

o       Parametrów mgły aerozolowej

·         Wskazania i przeciwwskazania

WODOLECZNICTWO

13. Stosować zabiegi w oparciu o lecznicze działanie wody:

o       O różniej tem.

o       O różnym ciśnieniu hydrostatycznym i hydrodynamicznym

o       O różnym składzie chemicznym i elektrycznym

W czterech grupach zabiegowych:

o       Z wykorzystaniem ciśnienia hydrostatycznego wody:

§         Kąpiele całkowite i częściowe

§         Masaż w środowisku wodnym

§         Kąpiele wodno-elektryczne tlenowe, perełkowe, aromatyczne.

o       Z wykorzystaniem ciśnienia hydrostatycznego wody:

§         Polewanie

§         Natryski stałe

§         Natryski ruchome o zmiennej tem.

o       Za pośrednictwem tkaniny:

§         Nacieranie, zmywanie

§         Zawijanie

§         Okłady

§         Kompresy

o       Bez ciśnienia wody

§         Sauna(łaźnia fińska)

§         Kąpiele parowe

§         Kąpiele suche (łaźnia rzymska

BALNEOTERAPIA, KLIMATOTERAPIA, LECZENIE UZDROWISKOWE

14. stosowanie zabiegów w oparciu o naturalne tworzywa występujące na terenie uzdrowisk

·         wody mineralne

·         peloidy

·         cechy klimatu

A) stosować zabiegi przy wykorz...