CHARAKTERYSTYKA CZASZEK WYBRANYCH GATUNKÓW ZWIERZĄT\
ZAJĘCZAKI
o W szczęce dwie pary siekaczy. I1 z podłużną bruzdą I2 małe, słupkowate umieszczone za I1.
o Siekacze w szczęce występują. Oczodół otwarty.
o 2 0 3 31 0 2 3
KRÓLIK
§ Szerokość tylnych nozdrzy znacznie mniejsza od długości podniebienia kostnego i równa długości szeregu molarów (M1-M3). Kość międzyciemieniowa dobrze wgłębiona, wyrostki nadoczodołowe wąskie, smukłe.
ZAJĄC
§ Szerokość tylnych nozdrzy znacznie przekracza długość podniebienia kostego, a także długość szeregu molarów (M1-M3). Kość międzyciemieniowa niewyodrębniona - zlana z kośćmi ciemieniowymi, widoczna tylko u bardzo młodych osobników. Wyrostki nadoczodołowe masywne o trójkątnym zarysie.
OWADOŻERNE
o Podniebienie twarde bez głębokiego wcięcia. Górnych siekaczy3. I1 zwykle wydłużone, skierowane wyraźnie ku przodowi. Część rostralna czaszki wydłużona.
o korony zębów opatrzone guzkami.
o Guzki zębów trzonowych ostre, ustawione w kształcie litery W.
o Kieł dolny o kolistym lub owalnym przekroju poprzecznym, z wyraźnie zaznaczoną granicą między koroną a korzeniem.
o Siekacze w szczęce występują. Oczodół otwarty
o 3 1 3 3 - jeż2 1 2 3
o 3 1 4 3 - kret3 1 4 3
o 3 1 3 3 - ryjówka2 0 1 3
· JEŻOWATE
o Łuki jarzmowe dobrze rozwinięte, szeroko rozstawione (szerokość jarzmowa jest największą szerokością czaszki), zębów 36. W tylnej części podniebienia występują duże otwory.
JEŻ WSCHODNI
§ Górny brzeg wyrostka kątowego żuchwy utworzony jest przez grzebień biegnący wzdłuż tego wyrostka po stronie medialnej, indeks maksilarny na ogół większy niż 1,0, indeks mandibularny do 77.
JEŻ EUROPEJSKI
§ Wycięcie między wyrostkiem kątowym a wyrostkiem stawowym żuchwy sięga do samego końca pierwszego z nich, grzebień medialny biegnie przez środek wyrostka kątowego, indeks maksilarny na ogół niższy niż 1,0, indeks mandibularny ponad 77.
· KRETOWATE /KRET/
o Łuki jarzmowe (delikatne) istnieją, zębów 44. Siekacze górne proste, jednoguzkowe, mniejsze od kłów, ustawione mniej więcej prostopadle do długiej osi czaszki, puszki bębenkowe wykształcone.
· RYJÓWKOWATE
o Łuków jarzmowych brak, zębów 32 lub mniej. Siekacze górne skierowane do przodu, dwuguzkowe, łukowato wygięte i większe od kłów, kości bębenkowe pierścieniowate, luźno powiązane z czaszką.
PARZYSTOKOPYTNE
o Siekacze żuchwy nie są dłutowate lub jest ich więcej niż jedna para. Przerwy między siekaczami i zębami bocznymi brak, lub jest mniejsza niż długość szeregu zębów bocznych.
o Korony zębów opatrzone guzkami.
o Kieł dolny o trójkątnym przekroju poprzecznym, bez wyraźnie zaznaczonej granicy między koroną a korzeniem.
PARZYSTOKOPYTNE - PRZEŻUWACZE!
o Szczęka bez siekaczy. W żuchwie 4 zęby przednie (3 siekacze i podobny do nich kieł). Zębów bocznych 6. Oczodół zamknięty.
· ŚWINIOWATE /DZIK/
o Siekacze górne obecne, dolny kieł całkowicie różni się budową od siekaczy. Zewnętrzna krawędź oczodołu nie jest zamknięta od tyłu kostnym mostem (oczodół otwarty).
· JELENIOWATE & PUSTOROGIE
o Siekaczy górnych brak, dolny kieł zbliżony kształtem do siekaczy, zewnętrzna krawędź oczodołu tworzy zamknięty pierścień (oczodół zamknięty).
· JELENIOWATE
o Zęby policzkowe o stosunkowo niskiej koronie, ich boczne kanty i bruzdy nie dochodzą do skaju alweol; pomiędzy kośćmi: czołową, nosową i szczękową znajduje się duża luka (szczelina łzowa) kształtu nieregularnego trójkąta; kość łzowa posiada na krawędzi oczodołu dwa otwory łzowe.
o 0 0 3 33 1 3 3
o 0 1 3 33 1 3 3
ŁOŚ
§ Odległość od przedniego końca kości nosowej do przedniego końca kości międzyszczękowej prawie równa odległości od tylnego punktu kości nosowej do tylnej krawędzi potylicy; korona pierwszego dolnego siekacza słabo rozszerzona, podobna do tejże w innych siekaczach.
§ 0 1 3 33 1 3 3
SARNA & JELEŃ & DANIEL
§ Odległość od końca kości nosowej do końca kości międzyszczękowej znacznie mniejsza niż odległość od tylnego punktu kości punktu kości nosowej do tylnej krawędzi potylicy; korona pierwszego pierwszego dolnego siekacza ponad dwa razy szersza niż w pozostałych siekaczach.
SARNA
§ Granica kości podniebiennej sięga na przodzie poza środek szeregu zębów policzkowych, dołek łzowy płytki.
JELEŃ & DANIEL
§ Granica kości podniebiennej nie sięga na przodzie środka szeregu zębów policzkowych, dołek łzowy przed oczodołem głęboki.
JELEŃ
§ Górne kły zwykle obecne, druga pętla szkliwa w trzecim dolnym zębie przedtrzonowym (P3) nie rozwidlona.
DANIEL
§ Górnych kłów zwykle brak, druga pętla szkliwa w trzecim dolnym zębie przedtrzonowym (P3) rozwidlona w kształcie litery T.
· PUSTOROGIE - podrodzina: Bonvinae*
o Zęby policzkowe o stosunkowo wysokiej koronie, ich boczne kanty i bruzdy dochodzą do skraju alweol; pomiędzy kośćmi: czołową, nosową i szczękową szczeliny łzowej brak lub jeśli występuje jest ona wąska; kość łzowa z jednym otworem łzowym, leżącym zwykle po wewnętrznej stronie krawędzi oczodołu.
o *Kość podniebienna zajmuje w przybliżeniu połowę powierzchni pomiędzy oboma szeregami zębów policzkowych, możdżenie skierowane bocznie, kość ciemieniowo-potyliczna tworzy z kością czołową kąt ostry lub co najwyżej prosty.
o 0 0 3 3*3 1 3 3
ŻUBR
§ Powierzchnia kości czołowej lekko wypukła, możdżenie tego zakończone, ich długość niewiele przekracza maksymalną szerokość kości czołowej, najkrótsza odległość pomiędzy krawędzią oczodołu a nasadą możdżenia stanowi około 45% najkrótszej odległości pomiędzy możdżeniami na kości czołowej. Stosunek maksymalnej szerokości czaszki do długości jej profilu wynosi w przybliżeniu 65%.
DRAPIEŻNE
o Zęby boczne wyraźnie zróżnicowane.
o Guzki zębów trzonowych tępe, nigdy nie układają się w postaci litery W.
· PSOWATE & KOTOWATE
o Tylny skraj podniebienia kończy się na linii łączącej ostatnie zęby trzonowe lub jest przedłużony nie dalej niż na 1/2 odległości między tymi zębami.
· PSOWATE
o Między C1 a łamaczem więcej niż dwa zęby przedtrzonowe. Czaszka w zarysie wydłużona.
o 3 1 4 23 1 4 3
JENOT
§ Tylny skraj podniebienia przebiega wyraźnie poza linią łączącą ostatnie trzonowce. Łamacze słabo rozwinięte.
WILK & LIS
§ Tylny skraj podniebienia kończy sie na linii łączącej ostatnie trzonowce. Łamacze silnie rozwinięte.
WILK
§ Długość Cb. czaszki powyżej 180 mm. Wyrostki zaoczodołowe wypukłe.
LIS
§ Długość Cb. czaszki poniżej 180 mm. Wyrostki zaoczodołowe wklęsłe.
· KOTOWATE
o Między C1 a łamaczem najwyżej dwa zęby przedtrzonowe. Czaszka w zarysie zaokrąglona.
RYŚ
§ Długość Cb. czaszki powyżej 110 mm. Zębów 28.
§ 3 1 2 13 1 2 1
ŻBIK
§ Długość Cb. czaszki poniżej 110 mm. (minimum 80). Zębów 30.
· NIEDŹWIEDZIE & ŁASICOWATE
o Tylny skraj podniebienia przedłużony poza linię łączącą ostatnie zęby trzonowe, znacznie dalej niż na 1/2 odległości między tymi zębami.
· NIEDŹWIEDZIE
o Długość Cb. czaszki powyżej 250 mm. M2 występuje i jest większy od M1.
· ŁASICOWATE
o Długość czaszki poniżej 170 mm. M2 nie występuje.
BORSUK
§ Długość Cb. czaszki powyżej 100 mm.
§ Czaszka wypukła z silnie rozwiniętym grzebieniem strzałkowym. Szerokość zaoczodołowa większa niż 1/4 szerokości puszki mózgowej. Pierwszy górny ząb trzonowy (M1) znacznie większy od ostatniego przedtrzonowca (P4).
WYDRA
§ Czaszka płaska bez grzebienia strzałkowego. Szerokość zaoczodolowa równa się 1/4 szerokości puszki mózgowej. Pierwszy górny ząb trzonowy (M1)równy lub nieznacznie większy od ostatniego przedtrzonowca (P4).
§ 3 1 4 13 1 3 2
KUNY
§ Długość Cb. czaszki poniżej 100 mm.
§ W szczęce poza kłem jest 5 zębów. W żuchwie poza kłem jest 6 zębów. Dolny łamacz z rozwiniętym wewnętrznym tylnym guzkiem.
§ 3 1 4 13 1 4 2
NORKI & TCHÓRZE & GRONOSTAJ & ŁASICA
§ W szczęce poza kłem są tylko 4 zęby. W żuchwie poza kłem jest tylko 5 zębów. Dolny łamacz nie ma wewnętrznego tylnego guzka.
§ 3 1 3 13 1 3 2
GRONOSTAJ
§ Szerokość czaszki nad kłami mniejsza od szerokości międzyoczodołowej. Otwory podoczodołowe wyraźnie większe niż średnica kłów. Puszki bębenkowe stosunkowo krótkie - wskaźnik: stosunek dł. Cb. czaszki do dł. puszki bębenkowej w granicach 3,2-3,3.
§ Puszki bębenkowe wydłużone, kształtu owalnego, rozstawienie otworów szyjnych nieznacznie przekracza lub jest mniejsze od 1/2 długości puszki bębenkowej. Długość Cb. czaszki zwykle poniżej 53 mm.
ŁASICA ŁASKA
§ Szerokość czaszki nad kłami jest mniej więcej równa szerokości międzyoczodołowej. Otwory podoczodołowe w przybliżeniu równe średnicom kłów. Puszki bębenkowe stosunkowo długie - wskaźnik: stosunek dł. Cb. czaszki do dł. puszki bębenkowej w granicach 3,0-3,1.
NORKA EUROPEJSKA
§ Szerokość zwężenia zaoczodołowego mniej więcej równa lub większa od szerokości międzyoczodołowej.
§ Szerokość puszki mózgowej mniej więcej równa 1/2 długości Cb. czaszki. Okolica czołowa płaska.
§ Puszki bębenkowe skrócone, kształtu zbliżonego do trójkąta, rozstawienie otworów szyjnych znacznie przywyższa 1/2 długości puszki bębenkowej. Długość Cb. czaszki zwykle powyżej 53 mm.
NORKA AMERYKAŃSKA
§ Szerokość zwężenia zaoczodołowego jest wyraźnie mniejsza od szerokości międzyoczodo...
archios