Kartagina.pdf

Kartagina

Stanowisko archeologiczne

w Kartaginie a

Obiekt z listy światowego dziedzictwa

UNESCO

Kraj

Tunezja

Typ

kulturowy

Spełniane kryterium

II, III, VI

Region b

kraje arabskie

Historia wpisania na listę

Wpisanie na listę

1979

na 3. sesji

a Oficjalna nazwa wpisana na liście UNESCO [1]

b Oficjalny podział dokonany przez UNESCO [2]

Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Kartagina Nowe Miasto ( łac. Karthago, późn. Carthago, fenickie

Qrt-ḥdšt = Kart Chadaszt , arab. قرطاج = Kartadż lub hebr. קרתגו =

Kartago ) – starożytne miasto-państwo w północnej Afryce n a

wybrzeżu Morza Śródziemnego w pobliżu dzisiejszego Tunisu ,

założone w IX w. p.n.e. przez Fenicja n z Tyru . Bardzo ważny ośrodek

handlowy i polityczny.

Szczyt potęgi Kartagina osiągnęła w III w. p.n.e. W tym samym

stuleciu wdała się w serię wojen z Rzymem, które zakończyły się

zagładą miasta w 146 p.n.e. P o kilkudziesięciu latach Kartagina

odrodziła się, jako rzymska kolonia. Po podboju Północnej Afryki

przez Arabów w VII w. miasto zaczęło tracić na znaczeniu i w końcu

opustoszało.

Lokalizacja Kartaginy

Kartagina

Historia

Od założenia do wojen punickich

Autorzy klasyczni – Timajos, Dionizjusz z Halikarnasu , Wellejusz

Paterkulus – jako datę założenia miasta podają 814 rok p.n.e. . Według

Filistosa z Syrakuz miasto założyli Zoros i Karchedon , koloniści z

Tyru , miasta w Fenicji. Według innej tradycji, przekazanej przez

Justinusa , Kartaginę założyła Elissa , żona Acherbasa, kapłana

Melkarta z Tyru . Kiedy Pigmalion, brat Elissy, kazał zamordować jej

męża, Elissa z grupą osadników uciekła przez Cypr do północnej

Afryki i w Utyce założyła miasto. W ciągu wieków imię Elissy, której

oddawano boską cześć, zastąpiono w tradycji imieniem Dydony .

Kartagina przed I wojną punicką

W okresie od VII d o VI w. p.n.e. – gdy rdzenna Fenicja została

podbita przez Asyrię – Kartagińczycy podporządkowali sobie

zachodnie kolonie fenickie. Pierwsza wzmianka o Kartaginie pojawia

się w 654 p.n.e., kiedy miasto założyło swoją kolonię na Ibizie. W VII

w.p.n.e. Kartagińczycy osiedlili się na wybrzeżach Sardynii i Sycylii .

Od VI w. p.n.e. konkurowali z Grekami o dominację nad zachodnią

częścią Morza Śródziemnego. W 550 p.n.e. k artagiński wódz Malchus

podbił część Sycylii. W 535 p.n.e. Kartagińczycy w sojuszu z

Etruskami p okonali u wybrzeży Korsyki pod Alalią g reckich

kolonistów z Fokaji , którzy uprawiali korsarstwo. Wódz Malchus

przez pewien czas sprawował w Kartaginie najwyższą władzę. Jednak

oskarżony o tyranię i skazany na śmierć został zastąpiony przez

Magon a, założyciela dynastii Magonidów .

Ruiny Term Antoniusza

W IV i III w. p.n.e. Kartagińczycy osiągnęli hegemonię w zachodnim

basenie Morza Śródziemnego. W czasach rozkwitu Kartagina była

timokratyczną r epubliką oligarchiczną , rządzoną przez rody

arystokratyczne (np. ród Barkas) . Najwyższą władzę stanowiło dwóch

wybieranych sędziów ( szofetim ) oraz Rada Stu i Rada Trzydziestu.

Silne wpływy polityczne mieli kapłani świątyń głównych bóstw: Baala

i Astarte.

Ruiny Term Antoniusza

Wobec osłabienia pozycji Etrusków Kartagina w 509 p.n.e. zawarła

traktat z Rzyme m. Traktat określał strefy wpływu obu państw. Chcąc

wykorzystać zaangażowanie Greków w konflikt z Persami, Kartagina

próbowała podbić silne państwa greckie na Sycylii – Syrakuzy,

Akragas i Himerę. Jednak armia kartagińska, którą dowodził Hamilkar,

syn Magon a, poniosła w 480 p.n.e. klęskę w starciu z wojskami Gelon a

i Terona – tyranów greckich miast. Konsekwencją klęski pod Himerą

było odsunięcie od władzy Magonidów – Hannona i Gisgon a. W 409

p.n.e. wybuchła kolejna wojna z Grekami, kiedy miasto Segesta

zwróciło się do Kartaginy o pomoc w lokalnym konflikcie. Wojskowa ekspedycja, którą dowodził Hannibal

Magonida

Ruiny Term Antoniusza

zdołała

pokonać

Kartagina

Greków, jednak kolejne lata przyniosły następne starcia z Grekami, na

których czele stanął tyran Syrakuz Dionizjos I. Trwające aż do śmierci

Dionizjosa w 367 p.n.e. walki ustaliły granicę wpływów w Sycylii na

rzece Halykos . W 310 p.n.e. Agatokles, tyran Syrakuz, na czele 14

tysięcznej armii przeprowadził desant na afrykańskie ziemie

Kartaginy. Udało mu się rozbić wojska kartagińskie i zająć Utykę i

Hippo Acra. Kiedy popłynął na Sycylię, by pomóc oblężonym przez

Kartagińczyków Syrakuzom, jego pozostawione w Afryce wojska

poniosły klęskę w starciu z najemnikami kartagińskimi. Po tych

wydarzeniach nastąpił rozkwit Kartaginy, która stała się potęgą

handlową. W 278 p.n.e. n a Sycylii wylądował Pyrrus , król Epir u i zajął

całą wyspę z wyjątkiem Lilibeum. W 276 p.n.e. p ołączone siły

Kartaginy i Rzymu wyrzuciły Pyrrusa z wyspy.

I wojna punicka

Konflikt interesów między Kartaginą i rosnącym w potęgę Rzymem

doprowadził do wybuchu w 264 p.n.e. pierwszej wojny punickiej.

Zakończyła się ona w 241 p.n.e. klęską Kartaginy, która utraciła

posiadłości na Sycylii i zobowiązała się do wypłacenia Rzymowi w

ciągu 10 lat kontrybucji w wysokości 3200 talentów srebra.

Zrujnowany skarb państwa nie był w stanie wypłacić należnego żołd u

licznym najemnikom, co doprowadziło do wybuchu rebelii. Została

ona stłumiona, ale kartagińska gospodarka poniosła dalsze straty. W

dodatku, wykorzystując sytuację, Rzymianie zajęli Sardynię i Korsykę

(w 238 p.n.e.) oraz zmusili Kartaginę do zapłacenia dodatkowych 1200

talentów kontrybucji.

Plan Kartaginy

Między I i II wojną punicką

Utrata Sycylii, Sardynii i Korsyki uderzyła w gospodarkę, handel i

pozycję polityczną Kartaginy. Jej władze postanowiły więc

zrekompensować sobie te straty nowymi podbojami. Stronnictwo

Hannona Wielkiego o ptowało za rozszerzeniem posiadłości w Afryce,

zaś stronnictwo Hamilkara Barkasa ( warstwy kupieckie i wojskowe)

preferowało podjąć podboje w Hiszpanii , której południowa część

należała do Kartaginy.

Katedra św. Ludwika

Przeważyli zwolennicy Hamilkara i Kartagina skierowała ekspansję ku Hiszpanii. Hamilkar zmusił do

posłuszeństwa niektóre ludy i zajął kopalnie złota i srebra w górach Sierra Morena w 236 p.n.e. Napływ

drogocennych kruszców do Kartaginy ożywił jej gospodarkę i umożliwił spłatę kontrybucji Rzymowi. Hamilkar

zyskał bogactwo, które zapewniło całemu rodowi Barkidów d użą niezależność polityczną. Barkidzi zaczęli tworzyć

w Hiszpanii podstawy nowego imperium kartagińskiego, gdyż skostniały ustrój oligarchiczny Kartaginy był

niereformowalny i zachowawczy. Hamilkar prowadził ciągłe wyprawy na północne i zachodnie tereny Hiszpanii aż

do śmierci w 229 p.n.e. Do tego czasu opanował połowę Półwyspu Iberyjskiego .

Następca Hamilkara, Hazdrubal , rozpoczął na wielką skalę konsolidację opanowanych obszarów. Zbudował miasto

Nowa Kartagina, które stało się centrum politycznym i gospodarczym Hiszpanii, a zarazem, co było głównym

zamysłem Hazdrubala, stolicą "monarchii" Barkidów w Hiszpanii i jednym z najpiękniejszych miast ówczesnego

Kartagina

świata. Wraz ze wzrostem potęgi Barkidów w Hiszpanii, rosła zawiść oligarchów i arystokracji kartagińskiej (co

uwidoczniło się podczas II wojny punickiej) , mimo że stale napływała do Kartaginy należna państwu część

dochodów z kopalń.

Hazdrubal podczas konsolidacji swego "imperium" wprowadził do religii państwowej bogów hellenistycznych i

tubylczych. Przeciągnął w ten sposób na swoją stronę kolonistów greckich z Hiszpanii oraz wodzów miejscowych

plemion wraz z ich ludami. To ułatwiło mu bezwzględny wyzysk ludności przy pracach w rolnictwie, rzemiośle i w

górnictwie. Stałe zapotrzebowanie na siłę roboczą zaspokajał wyprawami na tereny jeszcze nie opanowane.

Zawiści w Kartaginie towarzyszyło zaniepokojenie Rzymu rosnącą potęgą Punijczyków w Hiszpanii. Chcąc

ograniczyć ten rozwój i zabezpieczyć bogate miasto Sagunt przed Hazdrubalem, wysłali Rzymianie poselstwo do

Nowej Kartaginy. Efektem było zawarcie w 226 p.n.e. u kładu, który zabraniał Kartagińczykom przekraczać w ich

wyprawach rzekę Iberus ( obecnie utożsamianą z rzeką Jukar). Układ ten był jednak korzystny dla Kartagińczyków,

gdyż nie zabraniał prowadzić podbojów w innych częściach Hiszpanii.

II wojna punicka

Śmierć Hazdrubala w 221 p.n.e. i przejście władzy w ręce Hannibala (syn Hamilkara Barkasa) zapoczątkowały

systematyczne przygotowania do wojny z Rzymem. Mimo młodego wieku Hannibal bez jakiegokolwiek oporu

zmobilizował wszystkie zasoby swojej "monarchii" i spożytkował je na cele militarne. Rozwinięto wywiad

wojskowy, obwarowano liczne miasta, a lwią część środków przeznaczano na wyekwipowanie i przygotowanie

armii lądowej. Flota w zamierzeniach Hannibala miała spełniać funkcje pomocnicze, była zresztą wielokrotnie

słabsza od rzymskiej, gdyż Barkidzi podbój Hiszpanii prowadzili na lądzie. Dla armii sprowadzono z Afryki słonie

bojowe i zasilono ją wojownikami z zaprzyjaźnionych plemion.

Stworzony przez Hannibala plan wojny z Rzymem przewidywał zaatakowanie Rzymian w Italii, do której wojsko

miało dotrzeć drogą lądową przez Pireneje i Alpy . Po drodze armię mieli zasilić Galowie mieszkający w

południowej Galii i północnej Italii. Gdy zaprzyjaźniony z Rzymem Sagunt z aatakował jedno z iberyjskich plemion,

Hannibal ruszył na miasto i zdobył je po kilkumiesięcznym oblężeniu w 219 p.n.e. Rzym zażądał wycofania się

Kartaginy z Saguntu. Odmowa zapoczątkowała II wojnę punicką , która zakończyła się klęską Kartaginy. Utraciła

ona wszystkie pozaafrykańskie posiadłości, musiała zwrócić ziemie odebrane Numidyjczykom , oddać Rzymowi

prawie całą flotę oraz zapłacić 10 tys. talentów kontrybucji.

Działalność Hannibala po przegranej wojnie

Klęska Kartaginy zwiększyła znaczenie wrogich Barkidom oligarchów, ale pozycja Hannibala wśród kół

demokratycznych była nadal silna. Utrata posiadłości zamorskich pogorszyła sytuację materialną kupców i

rzemieślników. Niezadowolenie społeczeństwa z rządów oligarchów i przekonanie, że ich bezczynność przyczyniła

się do klęski w wojnie, umożliwiły Hannibalowi powrót do polityki w 196 p.n.e. Obejmując urząd sufet a obiecał

przeprowadzenie reform demokratycznych i usprawnienie podupadającej gospodarki.

Wprowadzenie surowej kontroli finansów umożliwiło wcześniejszą spłatę Rzymowi kontrybucji, bez obciążania

ludności nadzwyczajnymi podatkami. Zmniejszenie obrotów handlowych (utrata ziem zamorskich) skłoniło

Hannibala do forsowania samowystarczalności rolnej, intensyfikacji upraw winnej latorośli oraz sadzenia gajów

oliwnych i figowych. Dzięki temu Kartagina uniezależniła się od importu wina i oliwy z Rodos i Sycylii, co

wzmocniło jej finanse. Mimo że pod względem politycznym Kartagina była państwem drugorzędnym, ekonomicznie

była nadal silna.

Hannibal starał się ograniczyć wpływy oligarchii. Czy miała to być zemsta za jej bezczynność podczas niedawnej

wojny, czy też trzeźwe i racjonalne działanie polityka pragnącego odbudowy kraju – można tylko przypuszczać.

Faktem jest, że wyegzekwowanie należności pieniężnych od plutokracji kartagińskiej i rozwiązanie Trybunału Stu

Czterech, spowodowało oskarżenie Hannibala o knowania przeciwko Rzymowi. Obawiając się rychłego

aresztowania albo śmierci Hannibal w 195 p.n.e. u ciekł z Kartaginy. Wkrótce potem działalność Trybunału została

Kartagina

przywrócona. Jednak w gospodarce kontynuowano politykę Hannibala, co zapewniło Kartaginie szybki rozwój.

Po ucieczce Hannibala w życiu Kartaginy największą rolę odgrywały trzy stronnictwa:

• prorzymskie – konserwatyści pragnący zachować wielką własność ziemską,

• demokratyczne – kontynuatorzy linii Barkidów, zwolennicy wskrzeszenia silnej Kartaginy (kupcy, rzemieślnicy i

żołnierze),

• numidyjskie – propagowało współpracę z królem Numidii Masynissą (część ziemian, kupcy i rzemieślnicy

liczący na interesy w Numidii).

III wojna punicka

Kilka dekad szybkiego wzrostu kartagińskiej gospodarki nie uszło uwadze Rzymu. Gdy Kato Starszy odwiedził

Kartaginę w 153 p.n.e. i ujrzał jej fantastyczne odrodzenie, stał się fanatycznym zwolennikiem jej całkowitego

ujarzmienia.

Wypadki afrykańskie tamtych lat sprzyjały jego dążeniom. Królestwo numidyjskie, które wzrosło w siłę w wyniku

klęski Kartaginy w drugiej wojnie punickiej, zaczęło rozwijać swoje miasta i handel. Stabilne rządy króla Masynissy

sprzyjały wzmocnieniu militarnemu i gospodarczemu. Masynissa jako sojusznik Rzymu czuł się bezpieczny i coraz

częściej napadał na terytorium Kartaginy. Umacniające się mimo ucieczki Hannibala stronnictwo demokratyczne

wezwało do zbrojnego powstrzymania napadów Masynissy. Rozpoczęto działania wojenne, które przyniosły

Kartagińczykom porażkę, a dla Rzymu stały się pretekstem do rozpoczęcia III wojny punickiej w 149 p.n.e.

W 146 p.n.e. Rzymianie zdobyli Kartaginę. Miasto zostało zburzone, a ziemia na którym stało, zaorana i przeklęta

(obsypana solą miała nic już nie urodzić). 90 proc. mieszkańców miasta zginęło podczas oblężenia i szturmu. Resztę

Rzymianie sprzedali do niewoli.

Rzymska Kartagina

Jednak już kilkadziesiąt lat później od 122 roku p.n.e. na miejscu

Kartaginy istniała kolonia rzymska Colonia Iunonia , a Cezar w 44

roku p.n.e. p rzywrócił jej starą nazwę Carthage . W czasach cesarstwa

miasto kwitło, jako ośrodek senackiej prowincji Africa Proconsularis –

będącej spichlerzem Rzymu.

U jego schyłku stało się ośrodkiem silnie rozprzestrzeniającego się w

północnej Afryce chrześcijaństwa .

Wandalowie, Bizancjum i podbój arabski

W 439 r oku Kartaginę zdobyli Wandalowie, którzy dziesięć lat

wcześniej pojawili się w północnej Afryce, i uczynili ją swą stolicą. W

534 z ostała odbita przez bizantyjskie wojska Belizariusz a. Podbój

północnej Afryki przez Arabów i zdobycie miasta w 697 p rzez arabskiego wodza Hasana Ibn Numana [3] – położyły

kres chrześcijaństwu. Miasto z czasem straciło swe znaczenie i opustoszało.

Rzymska Kartagina

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: