I. Wychowanie Spartańskie a Ateńskie
I.I Wychowanie Spartańskie
Według prawodawstwa ojczystego, którego twórcą miał być Likurg, dzieci spartańskie były wartością państwa i wychowanie ich należało tylko do państwa. Kiedy dziecko osiągało 7 r.ż. państwo odbierało je rodzinie, zarówno chłopców jak i dziewczynki. Obie płci były traktowane w ten sam sposób. Na czele całej edukacji stał Pajdomos. Nie wychowywano każdego dziecka z osobna, a w grupie. Potrzeby jednostki czy indywidualne zdolności były bez znaczenia. Nie było również różnicy pomiędzy dziećmi bogatych, a biednych rodziców, te same zasady obowiązywały wszystkich, te same zabawy, ćwiczenia, jak i wspólny stół. Dzieci i młodzież podzielona były na kompanie, gdzie przywództwo sprawowali najsilniejsi z młodzieży. Ćwiczono ich w pływaniu, polowaniu, gimnastyce i tańcu. Gdy młodzież osiągała 18 lat wchodziła w okres tzw. Efebii. Efebów obowiązkiem było odbywanie ćwiczeń wojennych i życie obozowe. Po dwóch latach takiego cyklu kształcenia następowało 10 lat służby wojskowej. Dopiero po jej odbyciu młody Spartanin w wieku już 30 lat otrzymywał prawa obywatelskie.
I.II Wychowanie Ateńskie
W Atenach poza wychowaniem gimnastycznym, za które odpowiadało państwo pozostawiano rodzicom i nauczycielom pełną swobodę w wychowywaniu dzieci, inaczej niż to było w przypadku Sparty, gdzie wychowaniem zajmowało się wyłącznie państwo. Jeśli chodzi o wychowanie obywatela ateńskiego to wyróżniamy tu 3 okresy:
Ø Lata dzieciństwa – spędzane na łonie natury
Ø Lata szkolne – u dowolnie wybranych mistrzów
Ø Okres efebii – ujęty przez organizację państwową.
Niemowlę po odkarmieniu przez matkę przechodziło do rąk niańki, która otaczała je mnóstwem zabawek. Od 6 r.ż. czas upływał dziecku na zabawach w domowym otoczeniu. Bawiono je pieśniami, legendami mitologicznymi, bajkami o wilkach i smokach oraz opowieściami ludowymi. Było traktowane lekko i beztrosko. Sprawiało, to iż rodzice nie myśleli o jego odległej przyszłości. Około 7 r.ż. chłopiec szedł do szkoły. Od tego czasu, aż do 18 lat przechodził szczegółowy nadzór pedagoga(nauczyciela). Był nim zaufany niewolnik, któremu ojciec powierzył opiekę nad synem i kształceniem jego obyczajów, szczególnie zachowania się przy stole i na ulicy. Zezwalał też na wymierzenie mu kary w razie nieposłuszeństwa. Pierwsze siedem lat życia chłopca wypełniało wykształcenie muzyczne(elementarne), poetyckie i właściwe muzyczne. Udzielał go nauczyciel wraz z lutnistą w jednym budynku. Nauk nie miała charakteru grupowego tak jak w Sparcie, a przybierała tok indywidualny. Obejmowała alfabet, czytanie, pisanie i proste rachunki(gdzie najważniejszym było opanowanie tabliczki mnożenia). W wieku 10 lat przechodzono do lektury poetów. Nauczyciel recytował wiersze, a uczeń musiał powtarzać je po nim dopóty dopóki nie nauczył się ich na pamięć. Mniej więcej w 14 r.ż. zmieniał się tok kształcenia chłopca. Przechodził on od gramatysty i lutnisty do rąk pedotryby – nauczyciela gimnastyki. Wówczas nauka odbywała się w palestrze, gdzie ćwiczono zabawy w obręcz, grę w piłkę oraz ćwiczenia penthatlonu. Po ukończeniu 18 r.ż. młodzi mężczyźni wstępowali do dwu letniej służby wojskowej – efebii. Ćwiczenia efebów odbywały się w tzw. Gimnazjach, które utrzymywał gimnazjarcha; władze sprawowało w nich państwo. Przez dwa lata młodzieniec kształcił się w wprawnym posługiwaniu się bronią, pełnieniu honorowej warty, marszach, obozowaniu w polu i strażowaniu w twierdzach. Dopiero po odbyciu efebii młody ateńczyk zostawał obywatelem i mógł służyć ojczyźnie.
II. Koncepcja wychowania Sofistów i Sokratesa
Sofiści zajmowali się człowiekiem i zgadnieniami jego życia, badaniom naukowym nadali kierunek humanistyczny. Ich celem było kształcenie umysłów młodzieży tak przez normalną wprawę w myśleniu jak i udzielenie wiadomości, które miały dopomóc człowiekowi do zapanowania nad życiem. Podnosząc wysoko rolę twórczą człowieka, sofiści obrali sobie jako zawód oświecenie młodzieży i z właściwym sobie krytycyzmem zajęli się problemami edukacji. Uważali, że naukę należy rozpoczynać bardzo wcześnie, aby już w chłopięcym wieku poznawać różne prawdy. Wcześnie rozpoczęte kształcenie trzeba prowadzić do późnych lat: najpierw wpoić elementarne nauki, potem specjalne(muzyka, matematyka, astronomia), znajomość rządu domowego i państwowego(ekonomia i polityka). Należy zmierzać do wykształcenia doskonałej indywidualności. Charakter moralny jednostek eubulia(jasność umysłu i stałość idei) tak w życiu publicznym jak i prywatnym zapewnić może dopiero poczucie szczęścia zbiorowości i jednostek. Sofiści swej pracy nauczycielskiej nadali charakter retoryczny, wysoko sławili cnotę, wychwalali życie cnotliwe, sądzili, iż cnota zwycięży, gdy ludzie będą oświeceni w zasadach moralnego postępowania, kiedy się ich zachęci do poznawania samych siebie, do rozumnego rozważania pożytecznych i szkodliwych następstw każdego kroku.
II.I Sokrates
Za punkt swej działalności wziął słabą stronę pedagogiki sofistów. Uważał za niezbędne oświecić ludzi o istocie cnoty, budzić w nich wątpliwości czy mniemanie o tym co dobre i pożyteczne jest uzasadnione. Lecz od wątpienia chciał doprowadzić do wiedzy. Sokrates nie wykładał, ale prowadził rozmowę, w której wciągał towarzysza do wymiany myśli do wspólnego badania sprawy, kierując nim ku prawdzie, którą sam znał. Zmuszał do metodycznego rozwijania myśli, do odróżnienia wyobrażeń właściwych od fałszywych, rzeczywistych od przypadkowych, do prostowania i uzupełniania jednego wyobrażenia, przez drugie. Uważał, że udzielenie gotowej wiedzy wychowankowi to dar, z którym on nie będzie wiedział, co począć, że tylko ta wiedza go wzbogaci, którą sam wytworzy przez swoją pracę myślową. Wszelakie nauczanie polegać powinno na prowadzeniu wychowanka w tym kierunku, by przez własne myślenie wzniósł się do poznania pojęć ogólnych.
III. Wychowanie stanowe w średniowieczu
W skład wychowania stanowego wchodzili chłopi, mieszczanie, kler, rycerstwo. Maiło na celu przygotowanie do wypraw wojennych. Oczywiście również dobre maniery i wytworność. Rycerze posługiwali się kodeksem posiadającym chrześcijańskie zasady moralności, a także dewizą(hasłem): „Bogu Duszę, Życie królowi, Serce damom, a sobie sława”. Cały proces edukacji zaczynał się w 7 r.ż. gdzie chłopiec posyłany był na dwór i zajmował pozycję pazia. Maił swojego pana, a kapelan uczył go dobrego wychowania. Po ukończeniu 14 lat pełnił funkcję giermka do czasu osiągnięcia przez siebie 20 lat. W tym czasie jego mistrz uczył go zaawansowanych sztuk walki. Po skończeniu 20 lat zostawał pasowany na rycerza i wyruszał w podróż po europie.
IV. Uniwersytety i program studiów(scholastyka, średnie sztuki wyzwolone)
Uniwersytety swój początek miały od szkół generalnych, które przetrwały z czasów rzymskich. Uczono w nich w języku łacińskim. Uniwersytet[łac.univrsitas] powszechność, całość, dziś wszechnica. Właściwa nazwa tych szkół brzmiała: Studium Generale i oznaczała szkołę publiczną dla całego świata, w której mistrz, uczeń i student zewsząd mogli być przyjęci. W 1088 r. założono pierwszy uniwersytet. Uniwersytety organizowane były w trzech stylach: Paryski, Neapolitański i Boloński. Studia w nich trwały pięć lat. Na każdym uniwersytecie były cztery wydziały: teologii, sztuk wyzwolonych, prawa i medycyny. By studiować na którymś z wydziałów trzeba było najpierw ukończyć wydział siedmiu sztuk wyzwolonych. Najniższy, wstępny mający dawać wykształcenie ogólne, będący podbudową dla pozostałych. Po jego ukończeniu uzyskiwano tytuł bakałarza.
Scholastyka – była racjonalnym sposobem tłumaczenia prawd wiary. Była narzędziem kościoła, która miała sankcjonować pozycję kościoła katolickiego w każdej strefie życia.
V. Poglądy Vivesa
Jan Ludwik Vives 1492-1540. Wszystkie jego myśli o wychowaniu zebrane zostały w wielkim dziele pt. „O naukach”. Uważał, że nie sama wiedza ma uszlachetniać człowieka moralnie, uczyć trzeba młodzieńca tak, by stawał się mądrzejszym i lepszym. Dużą wagę przykładał do miejsca lokalizacji szkoły – zdrowa okolica. Wg. Niego dobór nauczyciela jest najważniejszy. Winien on wyróżniać się przełomem etycznym i zdolnościami pedagoga. Bicie winno być traktowane jako ostateczność. Szkoła powinna uwzględniać indywidualność ucznia. Nauczanie powinno się opierać na metodzie indukcyjnej. Wykształcenie winno być językowe i rzeczowe. Jego podstawę stanowi łacina, jako język całego świata. Rozpoczynać jej naukę należy od 7 r.ż. przy pomocy poprawnej gramatyki.
VI. Poglądy Locke
Locke (632-1704) był filozofem i pedagogiem. Jego największym dziełem są „Myśli o wychowani”. Według Locke chłopiec powinien wychowywać się w szkole publicznej. Wychowanie powinno się odbywać w domu. Wyróżnia on trzy rodzaje wychowania:
1. Wychowanie fizyczne na zasadzie hartowania
2. Wychowanie moralne na zasadzie honoru
3. Wychowanie intelektualne.
1.1 Koncepcja wychowania fizycznego sprowadzała się do powiedzenia w zdrowym ciele zdrowy duch. Nauczyciel nadzorował sposób żywienia, ubioru ucznia.
2.1 Wychowanie moralne – wykształcenie zasadnicze cnoty roztropności, grzeczności. Stosowanie kar jet ostateczności, można je stosować jedynie, gdy wszystkie inne metody zawiodą. Locke wymienia fazy, które trzeba tępić u uczniów: kłamstwo, płaczliwość, skłonność do okrucieństwa.
3.1 Wychowanie intelektualne- zdobywanie wiedzy jest potrzebne tylko do wykonywania konkretnego zawodu.
VII. Poglądy Russeau
Czas Russeau to 18 w. oświecenie. Każde dziecko ze swojej natury jest dobre. Postawił apoteozę natury wszystko, co naturalne. Dzieciństwo u niego trwa do 12 r.ż. – powinno polegać na zapewnieniu warunków twardych. Chłopięctwo – od 12 do 15 r.ż. – etap, w którym rozpoczyna się nauka. Jest pobudzana inteligencja dziecka. Utylitaryzm – wychowanie praktyczne. Młodzieńcy od 15 do 20 r.ż. przydzieleni do kształcenia intelektualnego.
Ayako_Shi