00:00:04:Napisy zsynchronizował Leon 345 00:00:16:"Jeli istnieje magia na tej planecie,|to zawarta jest w wodzie" - Loren Eiseley 00:01:14:"Jestem chmurami i jeziorami." </ i> 00:01:20:"Jestem oceanem i deszczem." </ i> 00:01:26:"Jestem rzekš i płynę codziennie." </ i> 00:03:33:Ze wszystkich wód oceanu 00:03:36:tylko niewielka częć znajduje się w|rzekach, lodowcach i jeziorach. 00:03:44:I te kruche zasoby słodkiej wody|szybko wyczerpujš się. 00:03:50:W Afryce, Jezioro Czad zostało dotknięte|suszš i szybko rosnšcš populacjš. 00:04:00:90 procent jeziora już nie ma. 00:04:08:Pod terytorium USA|istnieje wiele podziemnych jezior. 00:04:13:wypompowywane sš tak szybko 00:04:15:że gospodarstwa stracš to ródło wody w cišgu 25 lat. 00:04:22:Lodowce w Europie, które sš kluczowe dla|zaopatrzenia w wodę, topniejš szybko. 00:04:28:Globalne ocieplenie już zmniejszyło|ich objętoć o połowę. 00:04:37:W niektórych miejscach wcišż sš|tak obfite zasoby wody, 00:04:40:że jest ciężko uwierzyć, że jej zabraknie. 00:04:42:Ale tak będzie. 00:04:47:Wzrost globalnego niedoboru wody 00:04:50:będzie najtrudniejszy dla regionów dotkniętych|wysokim przyrostem naturalnym, 00:04:54:takich jak Afryka, Indie, Chiny|i południowo-zachodnie częci Ameryki. 00:05:37:Tysišc lat temu, ludzie Anasazi|zbudowali niesamowitš cywilizację tutaj, 00:05:42:Chaco Canyon. 00:05:46:W gospodarstwach rolnych na pustyni, nauczyli się|jak oszczędzać wodę z kanałów. 00:05:52:Ale kiedy przyjechałem tutaj, widziałem|skały, które zrobiły na mnie wrażenie. 00:05:56:Dlatego lubię dotykać rzeczy|o których piszę. 00:06:02:Autor i antropolog Wade Davis 00:06:04:napisał ksišżkę o jednej z najbardziej|zagrożonych rzek na wiecie, 00:06:07:Rzece Kolorado. 00:06:17:Moja przyjaciółka Shana Watahomigie|ma rzekę Kolorado we krwi. 00:06:23:Podziwiam ludzi Anasazi. 00:06:26:Żyjšc tutaj tysišce lat temu zbudowali domy 00:06:28:w miejscu bez wody. 00:06:34:Ale po 300 latach życia tutaj 00:06:36:ludzie Anasazi odczuli wpływ długotrwałej suszy. 00:06:47:Ludnoć zaczęła głodować 00:06:52:Kiedy 50-letnia susza nadal trwała,|wszystko zmieniło się w pył. 00:06:56:Ludzie Anasazi zniknęli. 00:07:06:Chaco Canyon jest przypomnieniem|pustynnych miast 00:07:09:zależnych od rzeki Kolorado. 00:07:27:Zaczynajšc wysoko w Górach Skalistych,|rzeka Kolorado płynie przez 2250 km. 00:07:34:Jest życiodajna dla 7 zachodnich|stanów w Meksyku. 00:07:38:Dzisiaj, podobnie jak większoć głównych rzek|na wiecie, rzeka Kolorado jest w tarapatach. 00:07:50:75 procent wody rzeki pochodzi od|niegu z Gór Skalistych. 00:07:59:Ale stamtšd ta rzeka przemierza|tysišce kilometrów przez upalnš pustynie. 00:08:41:Na wejciu do Wielkiego Kanionu rzeka|Kolorado jest wygięta, 00:08:44:tworzšc duży zbiornik, jezioro Powell. 00:08:52:Każdego roku z jeziora Powell|wyparowywujš miliardy litrów wody. 00:08:59:Gdy tylko igramy z naturš, 00:09:01:zawsze pojawiajš się różnego rodzaju|niespodziewane konsekwencje. 00:09:13:Tama Glen Canyon zapewnia czystš i|taniš energię elektrycznš. 00:09:18:Ale gdy wybudowalimy jš w latach 60-tych,|zmienilimy ekosystem rzeki. 00:09:25:Ekolodzy sš podzieleni między|zaletami i wadami 00:09:27:usunięcia zapory w całoci. 00:09:33:Kontrowersyjna decyzja o budowie zapory 00:09:36:opierała się na przewidywaniach dużej iloci|opadów, które okazały się być błędne. 00:09:43:W południowo-zachodnich częciach Ameryki,|deszcz nie spadł od wieków. 00:09:55:Wiele naukowców oczekuje że tzw. "Pora sucha" 00:09:58:stanie się jeszcze gorsza|w nadchodzšcym 100-leciu. 00:10:02:Globalne ocieplenie będzie nadal|wzmacniało suszę. 00:10:14:Długa susza w południowo-zachodniej Ameryce 00:10:16:będzie ogromnym wyzwaniem dla następnego pokolenia, 00:10:20:w tym dla mojej córki, Tary. 00:10:24:Mylę, że będzie to miało istotny|wpływ na ludzi w moim wieku. 00:10:37:W cišgu zaledwie omiu lat, jezioro Powell|straciło ponad połowę swojej objętoci. 00:10:42:I prawdopodobnie nigdy nie będzie znów pełne. 00:10:47:Szczyt tej białej linii jest poziomem|do którego woda kiedy sięgała. 00:11:04:To nie tylko wina suszy. 00:11:06:Zbiornik jest osuszany również z powodu|zwiększonego zużycia wody. 00:11:11:Jednak wcišż trudno sobie wyobrazić 00:11:15:aby rzeka Kolorado wyschła. 00:11:19:Ale kiedy zobaczyłem jezioro Powell|w połowie puste, 00:11:22:dało to zupełnie nowe znaczenie|pilnoci tej wycieczki rzekš. 00:11:36:Tara kocha naturę, tak jak ja, 00:11:38:i prawdopodobnie będzie to nasza|ostatnia wspólna wycieczka 00:11:40:przed tym jak rozpocznie szkołę|w przyszłym miesišcu. 00:12:14:Ojciec jest prawdziwym szczęciarzem. Jego praca|zabiera go do naprawdę niesamowitych rzek. 00:12:19:Byłam z nim przy każdej okazji takiej jak ta. 00:12:22:Z tego miejsca roztacza się piękny widok. 00:12:24:Rzeka jest poniżej. 00:12:29:Głównym bohaterem mojej ksišżki będzie|rzeka Kolorado. 00:12:34:Mam nadzieję, że to czego|nauczyłem się o rzece Kolorado 00:12:37:rzuci wiatło na podobne problemy na całym wiecie. 00:12:47:Trzęsienia ziemi rozpoczęły proces|transformacji kanionu, 00:12:52:ale rzeka Kolorado zrobiła resztę. 00:12:55:Rzeka miała siłę aby przebić się przez skałę, 00:12:58:i stworzyć kanion głęboki na 2,6 km 00:13:03:Dopóki tama nie została zbudowana, 00:13:05:rzeka Kolorado była 10 razy|bardziej zabłocona niż rzeka Missisipi. 00:13:10:Przez miliony lat woda i jej przypływy|działały jak papier cierny, 00:13:15:tworzšc najbardziej spektakularny|kanion na wiecie, Wielki Kanion. 00:14:11:Spływ rzekš która przecina|Wielki Kanion ma 370 km długoci. 00:14:17:Jest tylko jedna szansa, by wyruszyć na tš wycieczkę 00:14:22:Shana jest strażnikiem Parku Narodowego 00:14:24:i również jedynš rdzennš amerykankš - przewodnikiem|po rzece w Wielkim Kanionie. 00:14:27:- Potrzebowalimy młotka, aby otworzyć pokrywę. 00:14:29:- Na rodku rzeki?|- Tak. 00:14:31:Moja córka nie może się doczekać,|aż doronie na tyle, by móc wypłynšć z nami. 00:14:35:Oczekuje na ten moment. 00:14:37:- To jest tak niebezpieczne, jak mówiš?|- Tak, to może być. 00:14:41:Uwielbiam być na rzece i cieszyć się|z przyjaciółmi. 00:14:47:Wracamy lepszymi ludmi. 00:14:53:Nieco zaskakujšce jest to, że tak|błotnista i mętna rzeka 00:14:56:nagle staje się wyrana i krystalicznie czysta|tuż poniżej zapory Glen Canyon. 00:15:01:Cały osad zostaje uwięziony powyżej w jeziorze Powell. 00:15:07:Letnie burze przynoszš powodzie, 00:15:10:a woda pędzi kanionem prosto do rzeki. 00:15:31:Dzisiejszy dopływ przyniósł muł,|nadajšcy rzece bogaty bršzowy kolor, 00:15:34:któremu rzeka zawdzięcza|swojš nazwę - Kolorado. 00:15:39:Ale ta rzeka jest daleka od|swojego pierwotnego stanu. 00:15:47:Dołšczył do nas również mój kolega|z czasów studiowania na Harvardzie, 00:15:50:Robert Kennedy jr. i jego córka Kik. 00:15:53:- Zatrzymaj się tutaj. Doskonale. 00:15:57:Bobby założył grupę zajmujšcš się|ochronš rzeki, sojusz Waterkeeper. 00:16:04:Mój ojciec powięcił swoje życie|ochronie rzek. 00:16:06:Najbardziej znany jest za uratowanie|rzeki Hudson, 00:16:09:ale podróżował po wiecie, 00:16:12:przyczyniajšc się do ochrony wielu rzek. 00:16:27:Mój ojciec uwielbiał zabierać nas na|wodne wycieczki, kiedy byłem młody. 00:16:34:Najlepsza wycieczka była|łodziš po rzece Kolorado, 00:16:38:Miałem wtedy tylko 12 lat. 00:16:44:Dopiero póniej zdałem sobie sprawę,|ile nauczyłem się 00:16:46:o naszych ziemiach i rzekach. 00:17:06:Trudno uwierzyć, że rzeka w poprzek|której mogę rzucić kamieniem, 00:17:09:może ugasić pragnienie 30 milionów ludzi. 00:17:15:Mam na myli że zawsze widzę czyje wiaderko w rzece. 00:17:22:W domu pijemy wodę z kranu, 00:17:25:ale tutaj dotykamy wody u ródła. 00:17:29:Potrzebujemy tego dotyku. 00:17:39:Gdy susza stopniowo wysuszy tš rzekę, 00:17:42:możemy naprawdę się obawiać, 00:17:44:czy Kik i Tara będš mogły wzišć|swoje dzieci na takie wyprawy jak ta? 00:17:50:Chciałem, aby moja córka Tara dowiadczyła|rzeki, póki jeszcze można. 00:18:44:Shana mówi gestami więcej|niż słowami. 00:18:47:Pozwoliła mi wzišć was na jej rzekę|a to wiele dla mnie znaczy. 00:18:51:- Pršd jest tak silny, że może cię|wyrzucić tutaj 00:18:55:- Będziemy musieli mocno wiosłować|między tymi falami 00:18:58:- Tak. Musisz być ostrożny 00:19:48:Jak pierwsze osoby płynšce w dół tej rzeki 00:19:50:mocno odczulimy katarakty (progi rzeczne)|na naszych łodziach 00:19:53:- Czekaj, ja to zrobię.|- Dziękuję, kochanie. 00:19:59:Pierwszym naukowcem, który badał|na całej długoci Wielki Kanion, 00:20:03:był jednoręki weteran wojny secesyjnej,|John Wesley Powell. 00:20:17:W tym odległym kanionie, możesz prawie|na własne oczy zobaczyć wyprawę Powella. 00:20:20:To znaczy, pomyl o tym ... 00:20:22:Ci ludzie stracili dwie łodzie i prawie|wszystkie zapasy żywnoci. 00:20:26:Trzech mężczyzn straciło|życie w kanionie. 00:20:37:Zaczynajšc swojš wyprawę na|poczštku rzeki w 1869 roku, 00:20:40:Powellowi i jego zespołowi zajęło|99 dni przebycie 1600 km. 00:20:45:Zrobił co, czego nikt inny nawet|nie odważył się spróbować. 00:20:55:Na wiele sposobów,|Powell był wizjonerem. 00:20:59:Ostrzegał przed prowadzšcymi do wysuszenia rzeki, 00:21:01:budowami nowych miast na tej pustyni. 00:21:07:Powell póniej powrócił aby sporzšdzić dokładne mapy 00:21:09:i sfotografować cały Wielki Kanion w 3D. 00:21:14:Zapytałem Regana, naszego przewodnika, 00:21:16:aby wskazał miejsca, w których te|wszystkie stare zdjęcia zostały wykonane. 00:21:20:- To jest bas, prawda?|- Zgadza się, nad progami po prawej stronie. 00:21:24:- To jest to czego nie mogę zrozumieć. 00:21:27:- To jest wejcie do Little Colorado|gdzie w górę rzeki. 00:21:40:- Bobby, mylę, że to jest to. 00:21:41:Aby zobaczyć, jak rzeka zmieniła się,|odkšd Powell był tutaj 00:21:44:Bobby i ...
jaca699