Fryderyk Chopin WIELCY KOMPOZYTORZY Tekst: Artur Szklener Redakcja: Jacek Hawryluk Projekt graficzny: Ma�gorzata Flis Fotografie: Muzeum Fryderyka Chopina w Warszawie Oktadka: Claude Monet (1840-1926) "Topole nad rzek� Epte", olej na p��tnie 1891 (Supe6tock) ISBN 83-60004-08-0 ISBN (serii) 83-60004-06-4 � Copyright for this edition by Mediasat Poland Sp. z o.o. / Mediasat Group, S.A. 2005 Ali rights reserved Printed in EU 5 spis , utwor�w Janusz Olejniczak < fortepia n-Steinway) 1. Etiuda c-moll 2:31 10. Walc Des-dur 1:57 op. 10 nr 12 op. 64 nr 1 2. Ballada g-moll 9:10 11. Mazurek B-dur 2:46 op, 23 op. 7 nr 1 3. �Fantaisie-lmpromptu" cis-mol I 5:10 12. Mazurek C-dur 2:39 WN 46 [op. 66] op, 24 nr 2 4. Nokturn e-moll 4:46 13. Mazurek e-moll 2:30 WN 23 |op. 72 nr 1 j op.41 nr 2 5. Preludium e-moll 2:43 14. Mazurek a-moll 3:24 op. 28 nr 4 WN13[op. 68 nr 2] 6. Preludium h-moll 2:07 15. Polonez A-dur 5:15 op. 28 nr 6 op. 40 nr 1 7. Preludium Des-dur 5:39 16. Polonez As-dur 7:01 op. 28 ni 15 op, 53 8. Preludium d-moll 2:21 17.Berceuse (Ko�ysanka) Des-dur 5:08 op. 28 nr 24 op. 57 9. Walc cis-moll 3:45 op. 64 nr 2 Czas ��czny: 69:01 Nagranie: Sala Koncertowa Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy, sierpie� 1995, kwiecie� 1996 roku Re�yser nagrania: Ma�gorzata Pola�ska, Lech To�wi�ski Licencja: Dux S.J. ^m&^ r Fryderyk Chopin Iryderyk Franciszek Chopin - najwybitniejszy polski kompozytor i pianista, urodzi� si� we wsi �elazowa Wola w powiecie Sochaczewskim. Za dzie� urodzin kompozytora rodzina i on sam uznawali dzie� 1 marca 1810 roku, jednak w metryce chrztu sporz�dzonej w ko�ciele parafialnym w Brochowie widnieje data 22 lutego. Rozbie�no�� ta do dnia dzisiejszego nie zosta�a ostatecznie rozstrzygni�ta, cho� wsp�cze�nie pierwsze�stwo oddaje si� dacie obchodzonej przez samego kompozytora. Fryderyk Chopin przyszed� na �wiat w dworku b�d�cym posiad�o�ci� hrabi�w Skarbk�w, u kt�rych funkcj� guwernera pe�ni� spolonizowany Francuz, przyby�y do Polski w 16 roku �ycia i tu osiad�y Miko�aj Chopin (1771-1844) - ojciec kompozytora. Miko�aj Chopin do tego stopnia zasymilowa� si� w nowej ojczy�nie, i� w 1794 roku wzi�� udzia� w insurekcji ko�ciuszkowskiej i 7 �ycie i tw�rczo�� nigdy z Polski nie wyjecha�. W 1806 roku po�lubi� Tekl� Justyn� z Krzy�anowskich (1782-1861). Rok p�niej przysz�a na �wiat starsza siostra Fryderyka - Ludwika, po m�u J�drzejewiczowa (1807-1855). Fryderyk by� drugim dzieckiem pa�stwa Chopin�w. Mia� jeszcze dwie m�odsze siostry - Izabel�, po m�u Barci�sk� (1811-1881) oraz przedwcze�nie zmar�� Emili� (1812-1827). Ju� p� roku po urodzeniu Fryderyka rodzina Chopin�w przenios�a si� do Warszawy, gdzie Miko�aj otrzyma� posad� w Liceum Warszawskim. Pa�stwo Chopinowie zamieszkali w Pa�acu Saskim. DZIECI�STWO Od najwcze�niejszych lat �ycia Fryderyk mia� styczno�� z muzyk�. Starsza siostra Izabela relacjonowa�a, i� �dzieci� p�aczem rych�o okazywa� zacz�o czu�o�� na wra�enia muzyki". A tej w domu Chopin�w nie brakowa�o. Matka gra�a na fortepianie i �piewa�a, ojciec towarzyszy� na flecie i skrzypcach, Izabela od najm�odszych lat wykazywa�a talent muzyczny i uczy�a si� gry na fortepianie. Atmosfera Fryderyk Chopin domu rodzinnego by�a ciep�a i serdeczna. To w�a�nie dom, rodzice i siostry pozostan� dla Chopina symbolem spokoju, bezpiecze�stwa, mi�o�ci, swoist� arkadi� odebran� w latach m�odo�ci na zawsze. Najprawdopodobniej pierwszy kontakt z fortepianem mia� Chopin we wczesnym dzieci�stwie, gdy s�ucha� gry matki. Pierwsze samodzielne pr�by podejmowa� pod okiem siostry Ludwiki, natomiast w wieku lat sze�ciu rozpocz�� regularn� nauk� gry u prywatnego nauczyciela muzyki, czeskiego imigranta Wojciecha �ywnego (1756-1842). Ten szybko zorientowa� si� w niezwyk�ym talencie m�odziutkiego ucznia i z oddaniem wprowadza� go w �wiat wielkich mistrz�w, g��wnie Bacha i Mozarta, bacznie obserwuj�c jego post�py pianistyczne i swobod� improwizacji. Niebawem pojawi�y si� pierwsze kompozycje dzieci�ce: polonezy, marsze i wariacje. Pocz�tkowo zapisywane z pomoc� ojca, niemal b�yskawicznie przyczyni�y si� do s�awy autora okrzykni�tego cudownym dzieckiem. W roku 1818 w Pami�tniku Warszawskim odnotowano: �prawdziwy geniusz muzyczny: nie tylko bowiem z �atwo�ci� najwi�ksz� i smakiem nadzwyczajnym �ycie i tw�rczo�� wygrywa sztuki najtrudniejsze na fortepianie, ale nadto jest ju� kompozytorem kilku ta�c�w i wariacji, nad kt�rymi znawcy muzyki dziwi� si� nie przestaj�". By� to moment prze�omowy w �yciu Frycka. W latach nast�pnych go�ci� z niezliczonymi wyst�pami w salonach warszawskiej arystokracji, nie wy��czaj�c dom�w Czartoryskich, Radziwi���w, Zamoyskich czy otoczenia ksi�cia Konstantego. Jego talent muzyczny rozwija� si� nies�ychanie szybko. W 1822 roku Wojciech �ywny zasygnalizowa� pa�stwu Chopinom z lojalno�ci� godn� wiernego przyjaciela, i� nie jest w stanie ju� dalej rozwija� talentu swego podopiecznego. Fryderyk zacz�� pobiera� mniej regularne lekcje prywatne, jednak prowadzone przez najwybitniejszych mieszkaj�cych w Warszawie nauczycieli: kompozycji u J�zefa Elsnera oraz prawdopodobnie gry na fortepianie i organach u wybitnego i wp�ywowego wirtuoza Wilhelma Wac�awa Wurfla. Kolejne lata up�yn�y na nauce i wielu wyst�pach. Chwalony za bieg�o�� oraz niespotykany w tak m�odym wieku wyraz interpretacji cz�ci powolnych, zacz�� Fryderyk Chopin 10 te� uprawia� trudn� sztuk� improwizacji, zar�wno w prywatnym otoczeniu przyjaci�, jak i w salonach arystokracji. Edukacja Chopina nie ogranicza�a si� jednak do muzyki. W roku 1823 wst�pi� do IV klasy Liceum Warszawskiego, w kt�rym zdoby� wszechstronne wykszta�cenie. Wakacje regularnie sp�dza� w wiejskich maj�tkach przyjaci�, gdzie z pasj� folklorysty ch�on�� ludowe zwyczaje, obrz�dy i - oczywi�cie - muzyk�. Szczeg�lnie silne wra�enie na m�odym kompozytorze wywar�y letnie pobyty w Szafami w latach 1823-1824. Pierwszy, najbardziej malowniczy, zosta� udokumentowany spontanicznym dzieci�cym dziennikiem adresowanym do rodzic�w: �Kurierem Szafarskim" (parodiuj�cym w tytule �Kurier Warszawski"). Kolejne wyjazdy, nieco ju� powa�niejsze - do Szafami, Dusznik, Torunia, a potem Gda�ska, P�ocka i innych miejscowo�ci Wielkopolski, Pomorza i �l�ska, pozwoli�y pozna� skarby kultury polskiej, ale przede wszystkim polsk� muzyk� ludow�, kt�rej nie zapomnia� do ko�ca �ycia. W czasie roku szkolnego Chopin pe�ni� rol� licealnego organisty w ko�ciele ss. Wizytek, 11 �ycie i tw�rczo�� Portret olejny Fryderyka Chopina p�dzla Ambro�ego Miro szewskiego z 1829 roku rekonstrukcja Jana Zamoyskiego (1969) U Fryderyk Chopin 12 dzi�ki czemu poznawa� repertuar muzyki organowej i polskiej pie�ni ko�cielnej. STUDIA W roku 1826 rozpocz�� Chopin kolejny, ostatni etap edukacji. Wst�pi� w szeregi student�w Szko�y G��wnej Muzyki przy Uniwersytecie Warszawskim, kt�r� kierowa� J�zef Elsner. Doceniony ju� w pierwszym roku - Elsner notuje: �szczeg�lna zdolno��" - rok p�niej skomponowa� dwa pierwsze powa�ne utwory: Wariacje B-dur na temat La ci darem la mano z �Don Juana" Mozarta op. 2 dedykowane przyjacielowi Tytusowi Woyciechowskiemu oraz Sonat� c-moll op. 4 dedykowan� Elsnerowi. Wariacje stan� si� pierwszym utworem wydanym poza granicami kraju, swoistym glejtem otwieraj�cym przed m�odym artyst� sale koncertowe w czasie debiutanckiego tournee w roku 1829. Sonata przygotuje trzy dojrza�e arcydzie�a w tym gatunku. Rok po Wariacjach napisa� Chopin Fantazj� A-dur na tematy polskie op. 13 i Rondo a la Krakowiak op. 14. Te trzy kompozycje, przeznaczone na fortepian z orkiestr�. 13 �ycie i tw�rczo�� 19-!etni Chopin, rysunek Elizy Radziwi���wny z roku 1829 \ mia�y na trwa�e zago�ci� w programach koncertowych na ca�ym �wiecie. Fantazj� i Rondo ��czy wiele cech wsp�lnych. Obydwa utwory z jednej strony pod��aj� za specyfik� wirtuozowskich gatunk�w w stylu brillant, z drugiej strony przygotowuj� bogactwo �rodk�w, kt�re niebawem Fryderyk Chopin 14 wykorzysta Chopin w swych najwa�niejszych kompozycjach z udzia�em orkiestry- dw�ch koncertach fortepianowych. SAMODZIELNA TW�RCZO�� W lipcu 1829 roku Chopin uko�czy� Szko�� G��wn� Muzyki. Elsner oceni� wychowanka najwy�ej: �Szopen Friderik - szczeg�lna zdolno��, geniusz muzyczny". W tym samym miesi�cu wyruszy� kompozytor w pierwsz� podr� do Wiednia, przy okazji zwiedzaj�c po�udniow� Polsk� i - w drodze powrotnej - Czechy i Niemcy. W Wiedniu da� dwa koncerty. Wykonywa� Wariacje op. 2 i Rondo op. 14 oraz improwizowa�. Sukces byt porywaj�cy. Uskrzydlony nim, rzuci� si� w wir �ycia muzycznego, towarzyskiego i w wir pracy. Ju� w pa�dzierniku 1829 roku wspomnia� przyjacielowi o swoim �ideale", kt�ry mu si� �ni� i dla kt�rego napisa� Larghetto - woln� cz�� pierwszego koncertu (Koncertu f-moil, uko�czonego na pocz�tku 1830 roku, kt�ry zosta� jednak wydany jako drugi z op. 21, st�d numeracja koncert�w nie odpowiada chronologii powstania). Wspomnianym idea�em, adresatk� 15 �ycie i tw�rczo�� Koncertu, by�a studentka Konserwatorium Warszawskiego w klasie �piewu - Konstancja G�adkowska. Szczere i niezwykle g��bokie m�odzie�cze uczucie le��ce u podstaw kompozycji, wp�yn�o na jej szczeg�lny wyraz emocjonalny i rys osobisty. Odbi�r utworu - a zw�aszcza Larghetta - by� tak entuzjastyczny, i� sam jego autor by� nieco zdziwiony. Zach�cony powodzeniem, niemal natychmiast rozpocz�� prace nad kolejnym koncertem, tym razem utrzymanym w tonacji e-moll, kt�ry uko�czy� r�wnie� nies�ychanie szybko. Ju� we wrze�niu odby�y si� pierwsze pr�by, a publiczne wykonanie mia�o miejsce w pa�dzierniku 1830 roku. PODRO� 11 pa�dziernika w Teatrze Narodowym mia� miejsce po�egn...
kujawama