1. Etymologia terminu andragogika (kiedy i w jakim kraju, rok, kto zastosował ten termin, źródło tego słowa)
ANDRAGOGIKA (termin z „ander”, andros – mężczyzna, człowiek, mąż, dorosły + „agein”„ago” – prowadzić, kierować) - PROWADZENIE CZŁOWIEKA DOROSŁEGO
To nauka o celach, treściach, formach, metodach, zasadach nauczania, kształcenia, wychowania, samokształcenia, samowychowania ludzi dorosłych. Jest nauką społeczną, humanistyczną i o wychowaniu.
Andragogika jest dyscypliną , która zajmuje się człowiekiem dorosłym- jego rozwojem, wychowaniem(szerszy zakres), kształceniem(węższy zakres)
GENEZA: Andragogika wyrosła na terenie pedagogiki, w okresie XIX i XX wieku. Ten przełom to wielkie zmiany w technologii, produkcji. Zaczęły się wyłaniać pierwsze szkoły.
Dziedzina powstała w XX wieku. Początkowo stanowiła część składową pedagogiki ogólnej i filozofii wychowania. Jej rozwój związany jest także z antropologią filozoficzną, psychologią człowieka dorosłego, etyką, socjologią kultury i wychowania, historią oświaty i myśli pedagogicznej.
W "Dialogach" Sokratesa - wzmianki o uczeniu się dorosłych, o starszych panach którzy się późno uczyć zaczęli. Platon - "Rzeczypospolita" – ideał państwa- początkowe koncepcje ed. dorosłych z możliwościami kształcenia najlepszych do 35 r. ż. Kalwinizm, neopresbiterianizm – "od kolebki do grobu" Tomasz More - "Utopia" – 1516 r. - pierwszy o edukacji dorosłych.Campanell – "Państwo Słońca" 1620 r. – równe prawa wszystkich ludzi do korzystania z dóbr kult. i gosp. Praca dla kobiet i mężczyzn. Jan Amos Komeński - "Wszechoświecienie" - powszchność oświaty. Gerard Winstanley - "Prawo wolności" - praca kulturalno-oświatowa.
2. Andragogika jako dyscyplina naukowa
- powstanie i rozwój andragogiki w Polsce
- przedmiot zainteresowań andragogiki (co jest przedmiotem polskiej andragogiki)
- działy andragogiki (według Wujka)
- związki andragogiki z innymi dyscyplinami naukowymi (interdyscyplinarność)
- osoby uprawiającą polską andragogikę (nazwiska współczesnych andragogów )
- stan naukowy andragogiki (dylematy dotyczące andragogiki, - 1 wykład : kiedy powstały pierwsze instytucje edukacyjne: w Anglii Szkoła dla dorosłych, Uniwersytet w Danii)
Do 1989 roku edukacja centralnie kierowana była przez państwo. Po 1989 r. otworzyły się szanse dla wszystkich, którzy chcieli edukować. Przemiany w gospodarce, polityce, kulturze dotknęły także dorosłych.
Rozwój polskiej myśli andragogicznej szczególnie wyraźny był na przełomie XIX i XX wieku. Specyficzne warunki polityczno-społeczne sprzyjały rozwojowi inicjatyw edukacyjnych, oświatowych, które kierowane były wówczas do osób dorosłych.
Rozwój mysli andragogicznej w Polsce: (progi rozwoju)
- działanośc komisji edukacji narodowej
działalność wychowawcza wśród dorosłych jako warunek reformy panstwa oraz reformy wychowania młodzieży.
- utrata niepodległości
Utworzenie programów oświatowych zmierzających do zaspokojenia potrzeb społeczno- kulturalnych
- pierwsze prace teoretyczne
- Karol Libelt
- August Krzywicki
- prace badawcze
- M. Brzeziński
- Wł. Kozłowski
- prace pedagogów społecznych
- Stanisława Karpowicz
- Helena Radlińska
PRZEDMIOTEM ZAINTERESOWANIA tej nauki jest trójstopniowy:- zajmuje się możliwościami rozwoju ludzi dorosłych, ich edukacją,- procesami, które składają się na edukację. W obrębie tych procesów jeszcze bardziej szczegółowymi procesami,- odpowiednie instytucie w których ten proces zachodzi, np. szkoła, przychodnia lekarska, biblioteka, czytelnia, zakłady pracy.
Wychowanie:
- proces przystosowywania się człowieka do zmian, które wokół niego się odbywają w rozmaitych dziedzinach życia- zachowanie indywidualności człowieka
Kształcenie człowieka jest związane z samokształceniem. Ma na celu zdobywanie wiedzy i nawyków, itd.
Wg Tadeusza Wujka – przedmiotem andragogiki jest edukacja dorosłych Obejmuje kształcenie i samokształcenie, wychowanie i samowychowanie oraz wielostronnie pojmowaną działalność oświatową. Określa uwarunkowania edukacji osób dorosłych, warunki wychowania i rozwoju oraz jakości życia osób dorosłych.
Działy andragogiki wg Wujka:
1. Andragogika ogólna – zajmuje się problematyką przedmiotu edukacji dorosłych, ogólną charakterystyką andragogiki, jej strukturą, celami edukacji dorosłych, metodologię badań, filozoficzną problematykę wychowania dorosłych, uogólnia wyniki pozostałych działów, dostarcza innym działom koncepcji teoriopoznawczej i metodologicznej
2. Teoria wychowania dorosłych zajmuje się:
- analizą ogólnych doktryn (celów) wychowania dorosłych
- charakterystyką działalności wychowawczej wśród dorosłych
- celami, treścią i metodami
- procesami wychowania i samowychowania
- wychowaniem do pracy i czasu wolnego
- środowiskowymi uwarunkowaniami wychowania dorosłych
3. Dydaktyka dorosłych czyli teoria nauczania, kształcenia i samokształcenia dorosłych. Zajmuje się celami, treściami, motywami, formami i metodami oddziaływania edukacyjnego
4. Andragogika edukacji kulturalnej. Zajmuje się
- charakterystyką i klasyfikacją placówek kulturalno-oświatowych
- ruchami społeczno-kulturalnymi
- upowszechnianiem czytelnictwa
- rozwojem amatorskiego ruchu artystycznego
- zawodem pracownika kulturalno-oświatowego
- metodyką pracy kulturalno-ośwaitowej
- diagnostyką potrzeb kulturalno-ośwaitowych
5. Andragogika porównawcza
- bada i analizuje praktykę oświatową i organizację systemów oświaty dorosłych na świecie oraz społeczne i gospodarcze warunki ich rozwoju.
- uogólnia i upowszechnia wiedzę stwarzającą podstawy do wypracowania zasad najbardziej odpowiedniej polityki w dziedzinie oświaty dorosłych
6. Historia oświaty dorosłych i myśli andragogicznej (kiedy powstała, jak się rozwijała,jakie treści)
- opracowuje dzieje myśli i doktryn, analizuje historyczny rozwój placówek i instytucji oświaty dorosłych.
ZWIĄZEK ANDRAGOGIKI Z INNYMI NAUKAMI:
Andragogika łączy się z naukami pedagogicznymi, społecznymi, a także z naukami ścisłymi i przyrodniczymi.
Lata 80-te interdyscyplinarny charakter andragogiki.
Związki psychologią – z punktu widzenia – koncepcja porzeźb osobowości, postaw, emocji, uczuć, aktywności.
Związki z socjologią – koncepcja ról społecznych, uspołeczniania, interakcji społecznych, komunikacji społecznej, zegara społecznego, koncepcja norm społecznych.
Związki z filozofią – filozofia wychowania, aksjologia (wartości i cele wychowania), prakseologia, estetyka.
Związki z historią instytucji systemu oświaty dorosłych, historia wychowania.
Związki z naukami przyrodniczymi – biologia, stanowienie o normach rozwojowych człowieka dorosłego, teorii rozwoju biologicznego, choroby wieku dorosłego, starczego, jak im zapobiegać.
Całość wiedzy o kulturze i człowieku – antropologia kulturalna (społeczna, religijna, antropologia pedagogiczna). To podejście może służyć postulacie …uniwersalnych. (Tego co wspólne przy uwzględnianiu różnic).
Gerontologia – nauka interdyscyplinarna o starości i starzeniu się.
Demografia – bada, diagnozuje procesy demograficzne, bada wskaźnik urodzeń.
Ekologia – nauka systemowa, o środowisku życia człowieka, bardzo szeroko pojmowanym środowisku. Subiektywna ekologia życia.
Cybernetyka – informacje, przekaz informacji.
Logika – w refleksji w badaniach, wnioskowania.
Statystyka – w podejściu ilościowym.
Genetyka –
Społeczne potrzeby edukacyjne – trudno sobie wyobrazić andragogikę jako naukę odrębną.
Wujek, Turos,
Maciarz,
T.Aleksander,
M.Malewski
Franciszek Urbańczyk(1973 Charakterystyka człowieka dorosłego)
MYŚL ANDRAGOGICZNA W POLSCE
(przedstawiciele - poglądy - rozwój i przemiany)
1) H. Radlińska – „Praca oświatowa jej zadania, metody, organizacja” – aktywna postawa osób dorosłych i udział w życiu społecznym.
Dla powstania andragogiki i wyodrębnienia się jej jako subdyscypliny odmiennej była radlińska. Rozwijała andragogikę dorosłych w ramach problematyki oświaty dorosłych. Wskazywała na potrzebę działań oświatowych, które stymulowałyby rozwój dorosłych i ukierunkowałyby ich działalność społeczna
2) Maria Librachowa – „Dorosły a dziecko: różnice miedzy psychiką a sposobami percepcji u czł. Dorosłego i dziecka. – w swoich pracach przedstawia różnicę psychiką a stosowaniem percepcji dzieci i osób dorosłych. Dowodziła, że człowiek dorosły z uwago na swoje dyspozycje psychiczne ma lepsze możliwości uczenia się, niż dziecko. Zwracała na duże różnice postrzegania stwierdzające, że postrzeganie dziecka jest ogólne i całościowe a osoby dorosłej analityczne i obiektywne.
3) Wł. Spasowski – „zasady samokształcenia”-samokształcenie i samodoskonalenie dorosłych. W swoich pracach, w które wpisywały się w dorobek andragogikipolski. Podejmował problematykę zasad i metod pracy samokształceniowej. Dowodził on również, że nie powinno być okresu w życiu człowieka, który przestaje się on uczyć. Samokształcenie to jednocześnie proces samodoskonalenia się. I proces ten nigdy nie powinien być zakończony.
4) F. Znaniecki – „socjologia wychowania”-wychowanie dorosłych. Przyjmując i opisując Zycie człowieka, które tworzy się poprzez i w relacjach społecznych. Szczególną wagę zwracał na relacje o charakterze wychowawczym. Najwyższy jednak rozwój indywidualny nie osiąga się tyle przez wychowanie ale przez samokształcenie, które powinno odbywać się przez całe życie człowieka.
5) S. Hessen – „Podstawy pedagogiki” rola samokształcenia jako czynnika determinującego wychowanie moralne. Autor wskazuje na dużą rolę samokształcenia, które jako czynność samodzielna i twórcza wpływa na i buduje rozwój moralny człowieka.
Był za wartościami Platona – DOBRO, PIEKNO, PRAWDA. Uważał, że dzięki uczestniczeniu jednostki w działalności instytucji wychowania pozaszkolnego takich jak m.in. biblioteka, muzea, wystawy, powstaje możliwość realizacji dążeń jednostki do urzeczywistnienia ideału wolności wewnętrznej.
6) J. Chałasiński – „Tło socjologiczne pracy oświatowej” oświata dorosłych jako instytucja. Rozwój myśli teoretycznej oraz podejmowania badań naukowych w zakresie problematyki wychowania dorosłych doprowadził w efekcie do wyodrębnienia się odrębnej subdyscypliny pedagogicznej- andragogiki subdyscypliny to stała się bardzo szybko jednym z działów pedagogiki uprawianym w większości ośrodków naukowych w Polsce.
Dylematy dotyczące naukowości andragogiki. Wniosek Malewskiego. Krytyczne stanowisko samych andragogów odnośnie wyników badań andragogicznych:
- rozmyty obszar badań (edukacja formalna, nieformalna, pozaformalna)
- uznanie andragogiki za dyscyplinę praktyczną.
- słaby warsztat metodologiczny.
M. Malewski stwierdza, że wysiłki badaczy odpowiadają uwarunkowaniom współczesności. Nie można już oczekiwać jednej teorii, ponieważ nie ma jednego paradygmatu (pozytywistycznego) i jednej metodologii.. Autor dostrzega też, iż andragodzy nie uwzględniają zmian, jakie zachodzą w problematyce.
(Andragodzy twierdzą, że andragogika jest oddzielną dyscypliną naukową.
A. jest dyscypliną naukową ponieważ:
-ma swój przedmiot badań a właściwie podmiot badań,
- ma warsztat badawczy
- ma swoją metodologię
- ma aparat pojęciowy
-ma swoiste zagadnienia. A. spełnia wszystkie warunki aby być dyscypliną.
Pedagodzy, twierdzą że andragogika jest dyscypliną naukową, która jest ulokowana w pedagogice)
3. Pierwsze badania psychologiczne dotyczące funkcjonowania człowieka dorosłego pierwsze poglądy, kto obalił ten pogląd, jacy psycholodzy
Jako pierwsi zainteresowali się tą tematyką psycholodzy:
· koniec XX wieku W. James 1893 r, stwierdził, że dorosły rozwija się do 24 r.ż., potem korzysta z tego co nabył, następnie następuje regres.
· El. Thorndike 1926 r. uczeń Jamesa początkowo uważał tak samo, jednak po zrobieniu badań i otrzymaniu wyników wyciągnął następujące wnioski: - człowiek może rozwijać się przez całe życie ale w swoisty sposób. Na tę swoistość składają się zdolności, zainteresowania, własne działania w tym obszarze. Na podstawie tych badań powstała ANDRAGOGIKA. Zaczęto inaczej postrzegać dorosłego człowieka i możliwości jego rozwoju.
4. Różnice w warunkach rozwojowych pomiędzy młodzieżą a człowiekiem dorosłym
RÓŻNICE:
- kierowanie własnym rozwojem . Każdy kształtuje i wpływa na stan swojego funkcjonowania.
- dojrzałość fizyczna. Parametry rozwoju biologicznego też mają wpływ (dieta, ruch, zadatki osobowościowe,, sprawność naszego organizmu)
- obszary aktywności (zawodowa, rodzinna, osobista). U dorosłych dominuje aktywność zawodowa. U dzieci i młodzieży dominuje aktywność edukacyjna ( w szkole). U dorosłych mało czasu jest na aktywność edukacyjną
5. Scharakteryzuj orientację psychologiczną przyjmującą „słaby” model rozwoju („Psychologia rozwoju w ciągu całego życia”)
Nowa orientacja w psychologii, która pojawiła, to „life-span developmental psychology”, czyli psychologia rozwoju w ciągu całego życia. Jest to tzw. „słaby” model rozwoju. Globalne spojrzenie na całość w różnych obszarach. Można dostrzec, że w pewnym obszarze nastąpił rozwój , postęp, zaś w innym może występować wolniejszy wzrost lub nawet regres.
Może występować zarówno rozwój jak i regres. Jest to ujęcie rozwoju dorosłego człowieka.
6. Inteligencja płynna i skrystalizowana
Istnieje ścisły podział na inteligencję skrystalizowaną która jest nabyta, oraz Inteligencję płynną, która utożsamiana jest ze zdolnością wrodzoną i niewyuczoną - zależy głównie od czynników genetycznych.ujawnia się w ona w testach inteligencji polegających przede wszystkim na rozwiązywaniu zadań niewerbalnych - możemy ją określić jako nasz potencjał intelektualny. Określa ona podstawowe i fundamentalne możliwości danej osoby w zakresie przetwarzania informacji Jednak ostatnie odkrycia nieco burzą ten czysty obraz. Badania Buschkuehla oraz jego zespołu dowodzą, iż inteligencja płynna może ulegać zmianie...
Vallstedt