Strasburg w sprawie Katynia - pełne tłumaczenie wyroku.pdf - Dokumenty - heniek381

Niezależny serwis społeczności blogerów

Strasburg w sprawie Katynia - pełne tłumaczenie wyroku

Łażący Łazarz, 28.04.2012 23:04

PIĄTA SEKCJA

JANOWIEC I INNI PRZECIWKO ROSJI

(skargi nr 55508/07 i 29520/09)

WYROK

STRASBURG

16 kwietnia 2012 roku

Wyrok ten stanie się ostateczny zgodnie z warunkami określonymi w Artykule 44 ust. 2

Konwencji. Wyrok może podlegać korekcie redakcyjnej.

strona 1 / 61

Niezależny serwis społeczności blogerów

W sprawie Janowiec i inni przeciwko Rosji,

Europejski Trybunał Praw Człowieka (Sekcja Piąta), zasiadając jako Izba w składzie:

Dean Spielmann, Przewodniczący,

Karel Jungwiert,

Boštjan M. Zupančič,

Anatoly Kovler,

Mark Villiger,

Ganna Yudkivska,

Angelika Nußberger, sędziowie,

oraz Stephen Phillips, Zastępca Kanclerza Sekcji,

Obradując na posiedzeniu zamkniętym w dniu 20 marca 2012 roku,

Wydaje następujący wyrok, który został przyjęty w tym samym dniu:

POSTĘPOWANIE

Sprawa wywodzi się z dwóch skarg (nr 55508/07 i 29520/09) przeciwko Federacji

Rosyjskiej wniesionych do Trybunału na podstawie artykułu 34 Konwencji o Ochronie

Praw Człowieka i Podstawowych Wolności („Konwencja”) przez piętnastu obywateli

polskich („skarżący”), odpowiednio w dniach 19 listopada 2007 roku oraz 24 maja 2009

roku. 2. Nazwiska skarżących zostały wymienione poniżej w punktach od 22 do 34.

Mieszkają oni w Polsce i Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej. Skarżący Pan

Janowiec i Pan Trybowski byli reprezentowani przed Trybunałem przez Pana J.

Szewczyka, polskiego prawnika praktykującego w Warszawie. Panu J. Malewiczowi

zezwolono na przedstawienie swojej sprawy osobiście (Reguła 36 pkt 2 in fine

Regulaminu Trybunału). Pozostali skarżący byli reprezentowani przez profesora I.

Kamińskiego z Instytutu Nauk Prawnych PAN, Pana R. Nowosielskiego i Pana B.

Sochańskiego, polskich adwokatów praktykujących odpowiednio w Gdańsku i Szczecinie,

oraz przez Pana R. Karpinskiego (Karpinskiy) i Panią A. Stawicką (Stavitskaya),

rosyjskich prawników praktykujących w Moskwie.

3. Rząd Rosji („Rząd”) reprezentował Pan G. Matiuszkin, Przedstawiciel Federacji

Rosyjskiej ds. spraw postępowań przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka.

4. Rząd Polski, który przystąpił do sprawy na podstawie artykułu 36 ust. 1 Konwencji,

był reprezentowany przez jego przedstawiciela, Pana J. Wołąsiewicza z Ministerstwa

Spraw Zagranicznych.

5. W dniach 7 października 2008 roku i 24 listopada 2009 roku Trybunał zadecydował

o zakomunikowaniu skarg rządom Rosji i Polski. Postanowił także o nadaniu skargom

priorytetu na podstawie Reguły 41 Regulaminu Trybunału. Strony przedłożyły swoje

strona 2 / 61

Niezależny serwis społeczności blogerów

obserwacje prawne co do dopuszczalności oraz meritum skarg.

6. Postanowieniem z dnia 5 lipca 2011 roku Trybunał połączył skargi i uznał je za

częściowo dopuszczalne. Postanowił także o łącznym rozpoznaniu meritum sprawy oraz

wniesionego przez Rząd [Rosji] zastrzeżenia wobec właściwości temporalnej Trybunału w

odniesieniu do zarzutu związanego z aspektem proceduralnym artykułu 2 Konwencji.

7. Strony przestawiły dalsze pisemne obserwacje prawne (reguła 59 ust. 1).

8. Publiczna rozprawa odbyła się w Budynku Praw Człowieka w Strasburgu dnia 6

października 2011 (Reguła 59 ust. 3).

Przed Trybunałem stawili się:

(a) w imieniu Rządu Rosji

Pan G. Matiuszkin, Przedstawiciel

Pan N. Michajlow,

Pan P. Smirnow, Doradcy

(b ) w imieniu skarżących

Pan I. Kamiński,

Pan B. Sochański, Adwokaci

Pan J. Szewczyk,

Pan R. Nowosielski,

Pani A. Stavitskaya, Doradcy

Pan J. Wołąsiewicz, Przedstawiciel

Pani A. Mężykowska,

Pan C. Swinarski, Doradcy

Trybunał wysłuchał wystąpień Pana Kamińskiego i Pana Sochańskiego, Pana

Matiuszkina, Pana Wołąsiewicza i Pani Mężykowskiej oraz ich odpowiedzi na pytania

członków Trybunału.

FAKTY

I. OKOLICZNOŚCI SPRAWY

9. Stan faktyczny, w formie przedstawionej lub niekwestionowanej przez strony, można

streścić następująco.

A. Tło sprawy

10. W dniu 23 sierpnia 1939 roku ministrowie spraw zagranicznych hitlerowskich

Niemiec i Związku Sowieckiego podpisali traktat o nieagresji (znany jako pakt

Ribbentrop-Mołotow), zawierający tajny protokół dodatkowy, w którym strony ustaliły

granice swoich „stref interesów” w razie przyszłego „terytorialnego i politycznego

rozporządzenia“ niepodległymi państwami Europy Centralnej i Wschodniej, w tym Polski.

strona 3 / 61

Niezależny serwis społeczności blogerów

Zgodnie z protokołem wschodnie tereny Polski „przypadłyby“ Związkowi Sowieckiemu.

11. W dniu 1 września 1939 roku Niemcy zaatakowały Polskę, rozpoczynając II wojnę

światową. W dniu 17 września 1939 roku sowiecka Armia Czerwona wkroczyła na

terytorium Polski, rzekomo w celu obrony ludności ukraińskiej i białoruskiej, jaka

zamieszkiwała jej wschodnią część, oświadczając że państwo polskie upadło w wyniku

niemieckiego ataku i nie jest już w stanie zapewnić bezpieczeństwa własnym obywatelom.

Wojsko Polskie nie stawiało oporu zbrojnego. Po aneksji terenów wschodniej Polski, w

listopadzie 1939 roku ZSRS oświadczył, że 13,5 miliona żyjących tam obywateli polskich

uznaje odtąd za obywateli Związku Sowieckiego.

12. W ślad za postępującą Armią Czerwoną około 250.000 polskich żołnierzy,

funkcjonariuszy policji, straży granicznej i służby więziennej oraz innych formacji

mundurowych zostało zatrzymanych. Po rozbrojeniu około połowę z nich uwolniono,

pozostali zostali wysłani do specjalnych obozów jenieckich utworzonych przez NKWD

(Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych ZSRS, poprzednik KGB) w Ostaszkowie,

Starobielsku i Kozielsku. W dniu 9 października 1939 roku zadecydowano o umieszczeniu

polskich oficerów w obozach w Kozielsku i w Starobielsku, a pozostałych

funkcjonariuszy, w tym funkcjonariuszy policji i straży więziennej - w Ostaszkowie.

13. Na początku marca 1940 roku Ławrientij Beria, szef NKWD, skierował do Józefa

Stalina, Sekretarza Generalnego Komunistycznej Partii ZSRS, notatkę zawierającą

wniosek o zatwierdzenie rozstrzelania polskich jeńców wojennych jako „zdeklarowanych i

nierokujących nadziei poprawy wrogów władzy sowieckiej“. Według notatki w obozach

jenieckich przebywało 14.736 byłych polskich oficerów, urzędników państwowych,

obszarników, policjantów, agentów wywiadu, żandarmów, osadników i strażników

więziennych, a w więzieniach Zachodniej Białorusi i Ukrainy kolejnych 18.632 obywateli

Polski.

14. W dniu 5 marca 1940 roku Biuro Polityczne Komitetu Centralnego Komunistycznej

Partii Związku Sowieckiego („Politbiuro“), najwyższy organ ZSRS, podjęło decyzję o

rozpatrzeniu „w trybie specjalnym“ z zastosowaniem „najwyższego wymiaru kary –

rozstrzelania“ sprawy 14.700 byłych polskich oficerów przetrzymywanych w obozach

jenieckich oraz 11.000 członków różnych kontrrewolucyjnych organizacji szpiegowskich i

dywersyjnych, byłych obszarników, fabrykantów, urzędników i zbiegów,

przetrzymywanych w więzieniach zachodniej Ukrainy i Białorusi. Rozpatrzenie spraw

miało być przeprowadzone bez wzywania zatrzymanych i bez przedstawienia zarzutów,

decyzji o zakończeniu śledztwa i aktu oskarżenia. Wykonanie decyzji zostało zlecone

trzyosobowym zespołom („trójka”), złożonym z oficerów NKWD, którzy działać mieli w

oparciu o listy wywozowe sporządzone przez obwodowe zarządy NKWD. Decyzja o

egzekucji polskich więźniów została podpisana przez wszystkich członków Politbiura, w

tym Stalina, Woroszyłowa, Mikojana, Mołotowa, Kalinina i Kaganowicza.

15. Egzekucje miały miejsce w kwietniu i maju 1940 roku. Więźniowie z obozu w

strona 4 / 61

Niezależny serwis społeczności blogerów

Kozielsku zostali zabici w pobliżu Smoleńska, w miejscu znanym jako Las Katyński,

natomiast więźniowie z obozu w Starobielsku rozstrzelani zostali w wewnętrznym

więzieniu NKWD w Charkowie, a ich ciała pogrzebano w pobliżu miejscowości

Piatichatki. Policjantów z Ostaszkowa zamordowano w Kalininie (obecnie Twer) w

więzieniu wewnętrznym NKWD i pochowano w miejscowości Miednoje. Okoliczności

egzekucji więźniów z więzień w zachodniej Ukrainie i Białorusi pozostają nieznane do tej

pory.

16. Dokładna liczba zamordowanych została podana w notatce Aleksandra Szelepina,

przewodniczącego KGB (Komitet Bezpieczeństwa Państwowego), sporządzonej w dniu 3

marca 1959 roku dla Nikity Chruszczowa, Sekretarza Generalnego Komunistycznej Partii

ZSRS: „Podsumowując, na podstawie decyzji specjalnej trójki NKWD w sumie

rozstrzelanych zostało 21.857 osób, z czego 4.421 w Lesie Katyńskim (obwód smoleński),

3.820 w obozie w Starobielsku niedaleko Charkowa, 6.311 w obozie w Ostaszkowie

(obwód kalininski) oraz 7.305 w innych obozach i więzieniach w zachodniej Ukrainy i

Białorusi.

17. Masowe groby w Katyniu odkryli najpierw polscy robotnicy przymusowi w 1942

roku, a następnie armia niemiecka w 1943 roku. Do ekshumacji powołano

Międzynarodową Komisję Lekarską złożoną z 12 ekspertów medycyny sądowej i ich

personelu pomocniczego z Belgii, Chorwacji, Danii, Finlandii, Francji, Węgier, Włoch,

Holandii, Rumunii, Słowacji i Szwecji. Od kwietnia do czerwca 1943 roku wydobyto

4.243 ciała i zidentyfikowano 2.730 z nich. Komisja stwierdziła, że za masakrę

odpowiedzialny był Związek Sowiecki.

18. W odpowiedzi władze ZSRS winą za zbrodnię obarczyły Niemców, którzy - według

Moskwy - mieli rzekomo w lecie 1941 roku przejąć kontrolę nad polskimi więźniami i ich

zamordować. Po wyparciu armii niemieckiej ze Smoleńszczyzny we wrześniu 1943 roku

NKWD powołało specjalną komisję pod przewodnictwem Nikołaja Burdenki, której

zadaniem było zebranie dowodów rzekomej niemieckiej odpowiedzialności za zabicie

polskich oficerów. W swoim komunikacie z dnia 22 stycznia 1944 roku Komisja ogłosiła,

że polscy jeńcy zostali rozstrzelani przez Niemców jesienią 1941 roku.

19. W dniu 14 lutego 1946 roku podczas procesu niemieckich zbrodniarzy wojennych

przed Trybunałem Wojskowym w Norymberdze sowiecki prokurator powołując się na

raport Komisji Burdenki próbował oskarżyć niemieckie władze o rozstrzelanie około 11

tysięcy polskich oficerów w lesie katyńskim jesienią 1941 roku. Oskarżenie zostało

oddalone przez amerykańskich i brytyjskich sędziów z powodu braku dowodów.

20. W dniu 3 marca 1959 roku Aleksander Szelepin w wyżej wspomnianej notatce dla

Nikity Chruszczowa zalecił „zniszczenie wszystkich 21.857 akt ewidencyjnych

dotyczących osób rozstrzelanych w 1940 roku w ramach operacji (...) [P]rotokoły

posiedzeń trójek NKWD, które orzekły o zasądzeniu kary rozstrzelania wobec

wymienionych osób, a także potwierdzenia wykonania tych decyzji, można zachować“.

strona 5 / 61

Strasburg w sprawie Katynia - pełne tłumaczenie wyroku.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: