84 ROZDZIAŁ CZWARTY Mijały lata i wród rozlicznych wydarzeń tego czasu wielkie dzieło jednoczenia Katolickiego Królestwa zwycięsko posuwało się naprzód. W sierpniu roku tysišc czterysta osiemdziesištego siódmego, w dzień więtej Heleny Cesarzowej, poddać się musiała chrzecijańskim wojskom Malaga, a w niespełna pięć lat póniej, akurat u samego progu roku dziewięćdziesištego drugiego, król Ferdynand zdobył po długotrwałym oblężeniu Grenadę. Ostatni pogański skrawek potężnego niegdy królestwa Maurów przestał na ziemi hiszpańskiej istnieć i współczesny poeta z dumš w pełni usprawiedliwionš mógł zapiewać: Jedna trzoda, jeden pasterz, jedna wiara, jeden król, jeden miecz. Istotnie, gdy nadchodził pokój, zdobyty kilkoma wiekami krwawych walk, większš niż dotychczas można było przyłożyć troskę, aby jednoć wiary poczęła tryumfować na zjednoczonej ziemi. Wprawdzie w minionym roku, z polecenia czcigodnego ojca Wielkiego Inkwizytora, wiele tysięcy bezbożnych ksišg hebrajskich spłonęło na rynkach miast i przed kociołami, również i więte Trybunały, coraz skuteczniej wspomagane przez policję więtej Hermandady, z niezmiennš czujnociš stały na straży czystoci wiary, przecież jakkolwiek tyle czyniono dla chronienia i umacniania prawdy - setki tysięcy nie ochrzczonych Żydów wcišż przebywały na hiszpańskiej ziemi, bogacšc się na wyzysku i oszustwach oraz bezkarnie uprawiajšc swoje wszeteczne praktyki. U samych zatem korzeni należało podcišć zło. Wkrótce po uroczystym wyjedzie Ich Królewskich Moci do Grenady rozeszły się po kraju pogłoski, że w niedalekim czasie Król i Królowa zamierzajš ogłosić edykt skazujšcy wszystkich Żydów na konfiskatę majštków oraz wygnanie z granic Królestwa. Wieci te, jakkolwiek jeszcze niepewne, spotkały się z jak najprzychylniejszym oddwiękiem w szerokich rzeszach wiernych. Równoczenie bogate rodziny żydowskie, chcšc zapobiec grożšcej katastrofie i pozorujšc swój krok chęciš pokrycia wydatków poniesionych w ostatniej wojnie, wyraziły gotowoć zaofiarowania Ich Królewskim Mociom okupu w wysokoci trzydziestu tysięcy dukatów. Była to suma ogromna i król Ferdynand, doceniajšc wagę złota, poczšł się wahać, czy jej nie przyjšć. Również królowa Izabela uległa skrupułom, bowiem pod wpływem nazbyt wolnomylicielskich umysłów skłonna była sšdzić, iż zamysł wygnania Żydów pozostaje w pewnej sprzecznoci z zasadami chrzecijańskiego miłosierdzia. Tak więc, gdy na skutek tych pogłosek niepokój i troska ogarnęły ludzi mylšcych po bożemu, Żydzi ze swej strony nie tracili nadziei, iż los, który ich przeladował tak rozlicznymi nieszczęciami, oszczędzi im nieszczęcia ostatecznego. Tyle wszakże pokładajšc zaufania w chwiejnoci monarchów oraz w potędze złota, nie docenili sił, które dobro prawdy zawsze stawiajš najwyżej. W drugiej połowie miesišca stycznia czcigodny ojciec Torquemada opucił Toledo i niebawem przybył do Sewilli, gdzie wraz ze swym dworem, szczególnie teraz rojnym i hucznym, bawiły Ich Królewskie Mocie. Do odległej, już nieomal zamierzchłej przeszłoci należały owe czasy sprzed lat zaledwie dwunastu, kiedy pierwsi inkwizytorzy Kastylii, bracia dominikanie Miguel Morillo i Juan de Saint-Martin, przybywszy do Sewilli, nie mogli znaleć ludzi niezbędnych do podjęcia urzędowych czynnoci i ich Królewskie Mocie musiały wysłać z Medina del Campo nowe pismo wzywajšce wieckie władze miasta oraz diecezjalne Kadyksu do udzielenia pomocy nowo mianowanym dostojnikom. Dymy stosów, które w cišgu minionych lat płonęły na sewilskim quamadero częciej i w ilociach większych niż w jakimkolwiek innym miecie, niosły ze sobš, jak się okazywało, moc cudownego oczyszczania ludzkich umysłów i serc. Nieprzebrane tłumy wyległy na ulice i place witać Wielkiego Inkwizytora. Żołnierze więtej Hermandady z trudem utrzymywali porzšdek. Dzień był ciepły i słoneczny. Dzwony kociołów biły zarówno w miecie, jak i na przedmieciu Triana, leżšcym po drugiej stronie Guadalquiviru. W stronę północnej Puerta del Sol od wczesnego rana cišgnęły z choršgwiami i z feretronami procesje braci zakonnych oraz wieckich księży. Wraz z nimi najznakomitsi panowie i rycerze Andaluzji witali czcigodnego ojca przy murach miasta. Markiz Kadyksu, pan don Alfonso Carlos ksišżę Medina Sidonia, pierwszy zeskoczył ze swego rumaka, aby ucałować dłoń czcigodnego ojca. Niestety, pobożne pragnienia wiernych, żeby ujrzeć ojca Inkwizytora w pełnym blasku, nie zostały całkowicie zaspokojone, ze względu bowiem na podeszły wiek i siły coraz bardziej nadwštlone padre Torquemada nie mógł już podróżować rycerskim zwyczajem. Wjechał do miasta we włoskiej karecie zaprzężonej w cztery białe konie, a ponieważ domownicy i rycerstwo ciasno ze wszystkich stron otaczali wolno toczšcy się pojazd, mało kto sporód tak licznie zgromadzonych tłumów zdołał dojrzeć twarz Wielkiego Inkwizytora. Fray Diego Manente, niedawno mianowany sekretarzem Królewskiej Rady Inkwizycyjnej, towarzyszył czcigodnemu ojcu. Padre Torquemada wydawał się bardzo znużony ucišżliwš podróżš i raczej własnymi mylami pochłonięty aniżeli tym, co się działo dokoła, nie okazywał zainteresowania ani uroczystym powitaniem, ani rzeszami pospólstwa oczekujšcymi od niego błogosławieństwa. Minione lata nie oszczędziły ojca Torquemady. Bardzo się postarzał, zaostrzyły się rysy jego wychudzonej twarzy, skórę na niej, szczególnie na skroniach, miał przezroczystš i pożółkłš, pooranš zmarszczkami, wargi bezkrwiste, a głęboko zapadnięte oczy już bez dawnego blasku, znużone i coraz częciej nieobecne, jak gdyby zwrócone ku sprawom nie tego wiata. Natomiast fray Diego, w przeciwieństwie do czcigodnego ojca, najżywiej przejęty był uroczystš chwilš. Jego również ubiegły czas znacznie odmienił, lecz ku męskiej dojrzałoci, a nie ku kresowi życia posunšł. Zmężniał i przytył, twarz miał nieporównanie pełniejszš niż dawniej, cokolwiek już nalanš, i mało co z jego skupionej powagi oraz z pełnego wewnętrznej godnoci opanowania przypominało młodzieńca, który jeszcze przed kilkoma laty dręczony był gwałtownymi niepokojami. Orszak Wielkiego Inkwizytora mijał włanie pałac ksišżšt Cornejo i zbliżał się do kocioła Santa Maria. Dzwony okolicznych wištyń, zwłaszcza od San Marcos, San Julian i z klasztoru sióstr hieronimek Santa Paula, potężnie i wieloma tonami huczały ponad tłumem wznoszšcym entuzjastyczne okrzyki na czeć Jezusa i Przenajwiętszej Panny Marii. Bracia dominikanie, zdšżajšcy w nieskończenie długim dwuszeregu, zaintonowali w tym momencie pobożny hymn i ich piew, łšczšc się z okrzykami tłumu, szczękiem zbroi, tupotem kopyt końskich oraz biciem dzwonów, wysoko ponad tłum i domy się wznosił, zdajšc się tryumfem wiary sięgać aż nieba, rozpostartego w górze ogromnym błękitem. - Doprawdy - powiedział fray Diego mocnym, męskim głosem - trudno o widok bardziej budujšcy. Padre Torquemada podniósł znużone oczy. Tuż przy karocy jechał na ogromnym czarnym andaluzyjczyku, cały zakuty w zbroję, kapitan familiantów, pan don Lorenzo de Montesa. Jego to było zasługš, iż przed kilkoma miesišcami, podczas dłuższego pobytu w Toledo, wyszły na jaw rozwišzłe stosunki, jakie pan don Rodrigo de Castro utrzymywał potajemnie z pewnš dziewczynš żydowskš. Zhańbiwszy się tak niegodnie, został pan de Castro wyrokiem więtego Trybunału szlachectwa oraz mienia pozbawiony i na dożywotnie wygnanie skazany, natomiast dowództwo po nim objšł pan de Montesa, żaden bowiem sporód szlachetnie urodzonych domowników czcigodnego ojca nie dorównywał mu wiernociš oraz czystociš obyczajów. - Spójrz, ojcze - zawołał fray Diego - jak wielkš powszechnš cieszysz się u ludzi miłociš! Padre Torquemada cofnšł się w głšb karocy. - Tak - powiedział. Fray Diego zdšżył się już oswoić z milczeniem, które ostatnimi laty coraz częciej wyrastało pomiędzy nim a czcigodnym ojcem. Zrazu w sobie doszukiwał się winy i nie znajdujšc jej, cierpiał. Od pewnego wszakże czasu doć mocno poczšł ufać swojej niedostępnej dla wštpliwoci wierze, aby niestosownš pokorš gmatwać jasnoć sšdzenia. Raczej więc podeszłemu wiekowi czcigodnego ojca przypisywał owe chwile zamylenia oraz pewne zobojętnienie wobec spraw, które do niedawna nigdy dla niego obojętnymi nie bywały. Zresztš, mimo lat coraz większym ciężarem kładšcych mu się na ramiona, padre Torquemada, gdy zachodziła potrzeba działania, zachowywał tę samš co dawniej siłę umysłu i nieugiętš wolę. Głosiła nawet opinia, iż wobec odstępstw od wiary okazywał więcej nieprzejednanej surowoci niż dawniej, i jeli sam ze względu na słabnšce siły musia...
aniona