Konrad Wallenrod: Geneza Konrad Wallenrod - powieść historyczna z dziejów litewskich i pruskich (tak brzmi pełny tytuł dzieła) powstawała, gdy Mickiewicz przebywał na zesłaniu w Rosji. Nad jej powstaniem poeta pracował w latach 1825- 1827. Utwór został wydany w 1828 roku w Petersburgu. Do napisania dzieła przyczyniły się na pewno ważne wydarzenia z biografii poety. Na przykład klęska powstania dekabrystów, w którym Mickiewicz stracił zaprzyjaźnionych poetów- Aleksandra Bestużewa, Kondratija Rylejewa. W tej sytuacji poeta zmuszony był do rozmyślań nad efektywnymi sposobami walki z silnym przeciwnikiem. Aby wydać utwór w Rosji potrzebna była zgoda carskiej cenzury, uzyskanie której nie było łatwe. Dlatego Mickiewicz zastosował tzw. kostium historyczny - (akcja utworu rozgrywa się w wieku XIV), o sprawach mu współczesnych pisał „pod przykryciem” minionej przeszłości, co pozwoliło mu pokonać wymogi cenzorów. Konrad Wallenrod: Kompozycja utworu Konrad Wallenrod to powieść poetycka składająca się z: 1. Tytułu: Konrad Wallenrod. Powieść historyczna z dziejów litewskich i pruskich. 2. Motta: „Macie bowiem wiedzieć, że są dwa sposoby walczenia – trzeba być lisem i lwem” ( cytat pochodzi z Księcia Niccolo Miachivellego). 3. Dedykacji: „Bonawenturze i Joannie Zaleskim na pamiątkę lata tysiąc ośmset dwudziestego siódmego poświęca AUTOR” 4. Przemowy: zawarł tu Mickiewicz dzieje średniowiecznej Litwy 5. Wstępu: Zapowiedź nieuchronnie zbliżającej się wojny między Litwinami a Zakonem Krzyżackim. 6. Tekstu właściwego dzieła: I. Obiór, II. Na przykład hymn „Duchu, Światło Boże!”, III. Na przykład Pieśń z wieży, IV. Uczta (Pieśń wajdeloty, Powieść wajdeloty, ballada Alpuhara), V. Wojna, VI. Pożegnanie. 7. Objaśnień poety Konrad Wallenrod: Czas i miejsce akcji Jak głoszą świadectwa historyczne, Konrad Wallenrod był mistrzem zakonu krzyżackiego, w którym rządził w latach 1391-1393. Dlatego akcję powieści należałoby sytuować na początek lat 90 XIV wieku. W dziele jest więcej wskazówek, co do czasu akcji, na przykład rok 1381- książę Witold zbiegł do Krzyżaków. Akcję właściwą utworu należałoby umieścić od roku 1391, kiedy rozgrywa się scena I do zimy roku 1393. Opisywane zdarzenia toczą się w przeważającej części w Marienbergu (dzisiejszym Malborku). W zawartych retrospekcjach przenosimy się na Litwę, do stolicy Zakonu Krzyżackiego, do kaplicy, wieży, w której uwięziona jest pustelnica czy też do podziemnych lochów, gdzie obraduje sąd kapturowy. Konrad Wallenrod: Dzieje Konrada - plan wydarzeń 1. Porwanie przez Krzyżaków. 2. Wychowanie przez Halbana. 3. Ucieczka z zakonu. 4. Ślub z Aldoną. 5. Rozstanie. 6. Wojna z Maurami. 7. Podszycie się pod Konrada Wallenroda. 8. Powrót do zakonu. 9. Wielki mistrz. 10. Rozmowa z pustelnicą. 11. Unikanie walki. 12. Uczta. 13. Śpiew Halbana. 14. Śpiew Konrada. 15. Bitwa z Litwą. 16. Porażka w walce. 17. Powrót do zakonu. 18. Podejrzenie o zdradę. 19. Rozmowa z Aldoną. 20. Przepowiednia śmierci. 21. Zamknięcie w wieży. 22. Śmierć kochanków. Konrad Wallenrod: Rola motta, znaczenie Motto Konrada Wallenroda brzmi: Dovate adungue sapere, come sono due generazoni da combattere... bisogna essere volpe e Leone, co oznacza: Macie bowiem wiedzieć, że są dwa sposoby walczenia… trzeba być lisem i lwem. Motto zostało zaczerpnięte z dzieła włoskiego filozofa – Nicollo Machiavellego, „Książę”. Według Machiavellego władzę zdobywa się przemocą, przelewając krew. Dlatego motto Konrada Wallenroda sugeruje sposób walki- albo będzie to walka otwarta, albo podstępna, w zależności od sytuacji. Autor zestawił ze sobą parę zwierząt lisa i lwa, które w kulturze europejskiej symbolizują zupełnie inne cechy. Lis jest uosobieniem sprytu, przebiegłości, a lew odwagi i waleczności. Dlatego walka sposobem lisa jest oparta na intrydze, na podstępnym planie, dzięki któremu można zniszczyć przeciwnika. Natomiast walka sposobem lwa prowadzona jest uczciwie, bez żadnego spisku. Konrad Wallenrod: Konrad Wallenrod jako powieść poetycka Powieść poetycka to synkretyczny gatunek poezji narracyjnej, łączący elementy liryczne z epickimi oraz dramatycznymi. Rozwinął się w romantyzmie i jest jednym z najbardziej charakterystycznych w tej epoce przykładem dzieła otwartego o luźnej kompozycji, gdzie na plan pierwszy wysuwa się postać narratora- autora w jednej osobie, zwracającego się wprost do czytelnika. Elementami powieści poetyckiej są: · Liczne niedomówienia, zagadkowość · Inwersje czasowe, czyli zakłócenia w toku przyczynowo- skutkowym – losy głównego bohatera nie są przedstawione w kolejności zgodnej z porządkiem czasowym biografii Konrada - Waltera, odrkrywają ją dopiero retrospektywne wstawki. · Retrospekcje - najpierw autor informuje nas o wyborze Konrada na wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego, dopiero w kolejnych scenach dowiadujemy się o jego dzieciństwie i prawdziwym pochodzeniu. · Synkretyzm rodzajowy - mieszanie elementów epickich, lirycznych i dramatycznych. Narracja i fabuła to elementy należące do epiki. Pieśń wajdeloty czy hymn do Ducha Świętego są lirycznymi partiami dzieła, natomiast liczne dialogi bohaterów zaczerpnięte są z dramatu: · Synkretyzm gatunkowy - autor zawarł w dziele elementy pochodzące z różnych gatunków literackich, np. pieśń ( Pieśń z wieży), powieść ( Powieść Wajdeloty), ballada ( Ballada Alpuhara), hymn ( Hymn do Ducha świętego). · Postać głównego bohatera - człowieka tajemniczego, którego biografia nie jest do końca znana. Jest on skłócony ze światem, działa pod wpływem emocji. · Wprowadzenie tła historycznego, elementów orientalnych - umieszczenie akcji Konrada Wallenroda w przeszłości historycznej – lata 90 wieku XIV. · Nastrojowość i tajemniczość - budowanie atmosfery grozy. Nocne spotkania Konrada z Aldoną, sąd kapturowy gromadzi się w lochach zamku. Konrad Wallenrod: Bohaterowie: Konrad Wallenrod - charakterystyka, Aldona, Halban KONRAD WALLENROD - jego prawdziwe litewskie imię brzmiało Alf Walter. Mickiewicz opisuje wygląd Konrada Wallenroda: „Już włos miał siwy i zwiędłe jagody, / Napiętnowane starością cierpienia” Jako dziecko został porwany przez Krzyżaków z ojczystej Litwy. Wychowywał się na dworze mistrza Winrycha, który go traktował jak syna. O pochodzeniu i ojczyźnie nie pozwalał mu zapomnieć stary litewski wajdelota - Halban. Budził w młodzieńcu nienawiść do Niemców i podtrzymywał uczucia patriotyczne. W czasie wojny krzyżacko-litewskiej obaj skorzystali z okazji i uciekli na dwór księcia Kiejstuta. Tam Alf Walter poznał Aldonę, pokochał ją i poślubił. Jednak „szczęścia nie zaznał, bo go nie było w ojczyźnie”. Postanowił opuścić żonę i poświęcić się zemście na znienawidzonym zakonie krzyżackim. Zabił rycerza krzyżackiego - Konrada Wallenroda, którego był giermkiem i podszył się pod jego nazwisko. Wkrótce zasłynął w Europie walecznością i odwagą, więc Krzyżacy okrzyknęli Konrada Wielkim Mistrzem Zakonu oczekując, że poprowadzi ich na wojnę z Litwą. Jako wielki mistrz Konrad nie spełniał jednak pokładanych w nim nadziei, był ponury, unikał ludzi, upijał się, albo chodził pod wieżę, w której zamknięta była tajemnicza pustelnica (jego żona Aldona, o czym wiedział tylko Konrad), by prowadzić z nią długie rozmowy. Zmuszony w końcu do wojny prowadził walki tak, aby Krzyżacy ponieśli dotkliwą klęskę, zaś on sam pierwszy uciekł z pola bitwy. Pustelnicy oznajmił, że dopełnił przysięgi, zniszczył zakon i prosił, by razem uciekli na Litwę. Na to było już jednak za późno. Tajemnica Konrada wydała się i Krzyżacy postanowili go zgładzić, on jednak ubiegł ich popełniając samobójstwo. Alf Walter to typowy bohater romantyczny: tajemniczy, samotny, jest jednostką rozdartą wewnętrznie i postacią nieszczęśliwą, tragiczną. Musi wybierać między honorem a działaniem za pomocą podstępu i zdrady. Moralny sprzeciw budziła w nim konieczność „bycia lisem i lwem” jednocześnie. Osiąga życiowy cel, ale nie ma już dla niego żadnej przyszłości. Ponosi natomiast klęskę jako człowiek, bo działał wbrew naturze i kodeksowi rycerskiemu, zniszczył sam siebie. Aldona jest córką litewskiego księcia Kiejstuta i żoną Konrada. Do czasu poznania Alfa żyła szczęśliwie, gdy go poznała jej życie zmieniło się. Wyszła za niego za mąż, została chrześcijanką. Jednak sielanka małżeńska nie trwała długo - ukochany opuścił ją i wyruszył walczyć. Po stracie męża zamknęła się w wieży, by być bliżej niego. Kiedy Krzyżacy przegrali bitwę, nie chciała wraz z Konradem wracać na Litwę. Gdy Walter popełnił samobójstwo, z rozpaczy pękło jej serce. Halban to stary, litewski pieśniarz. „Prusak czy Litwin, jak widać ze strojów; Brodę miał gęstą, wiekiem ubieloną, Głowę owiewa ostatek siwizny, Czoło i oczy zakryte zasłoną, W twarzy wyryte lat i cierpień blizny!” Miał duży wpływ na zachowanie Konrada, wpoił mu niechęć i nienawiść do Krzyżaków.Po samobójczej śmierci Wallenroda postanowił sławić litewskiego bohatera. Konrad Wallenrod: Pojęcia: Wallenrodyzm, Gotycyzm WALLENRODYZM - postawa człowieka, który poświęcając życie słusznej walce z wrogiem ojczyzny ucieka się w swoim działaniu do metod podstępu i zdrady, które są moralnie naganne. Bohater taki, podobnie jak Konrad Wallenrod, walczy w imieniu słusznych i szlachetnych wartości posługuje się w swej walce środkami nieetycznymi. Ma świadomość, że nie ma innej metody, by pokonać wroga. Prowadzi to do wewnętrznych rozterek bohatera, które zazwyczaj kończą się tragicznie. Wallenrod popełnił samobójstwo. GOTYCYZM - to zespół tendencji przejawiających się od lat 60 XVIII wieku w europejskiej sztuce, obyczaju, literaturze związanych z nawiązaniem do przeszłości historycznej, zwłaszcza średniowiecznej. Gotycyzm preferował sztukę, która przedstawiała atmosferę odległej przeszłości i wykorzystywała elementy grozy, cudowności, tajemniczości, a także sentymentalnej melancholii. ...
milena18