Działalność dewizowa NBP:
Jeśli chodzi o podstawę praną dotyczącą tworzenia i wskazywania przez NBP tej kategorii można uznać, iż wynika ona z art.3 ustawy o NBP z dnia 29 sierpnia 1997 roku, w którym stwierdza się, że do zadań NBP należy m.in. prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi, poprzez gromadzenie rezerw dewizowych, zarządzanie rezerwami dewizowymi oraz podejmowanie czynności bankowych i innych mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa obrotu dewizowego i płynności płatniczej kraju.
Celem utrzymywania oficjalnych aktów rezerwowych jest zapewnienie niezakłóconego funkcjonowania wymienialności waluty krajowej i stabilności kursu złotego. Dzięki odpowiedniemu poziomowi oficjalnych aktów rezerwowych może zostać zachowane bezpieczeństwo dewizowe Polski rozumiane jako zagwarantowanie dostępu każdego podmiotu krajowego do zagranicznych środków pieniężnych potrzebnych do rozliczenia wszelkich transakcji z zagranicą.
Oficjalne aktywa rezerwowe mogą być wykorzystane do bezpośredniego finansowania nierównowagi bilansu płatniczego lub do prowadzenia innych działań władzy monetarnej (NBP) w celu zachowania równowagi bilansu płatniczego.
Źródłem powstawania i narastania rezerw dewizowych NBP są:
-nadwyżki banków komercyjnych sprzedających waluty obce dla NBP oraz transakcje interwencyjne ukierunkowane na utrzymanie pożądanego poziomu kursu złotego. Banki
komercyjne sprzedawały waluty obce za złote i dokonywały zakup obcych walut za złote.
Zaprzestano dokonywania tego typu transakcji w czerwcu 1999 roku.
-Zmieniające się relacje kursów walut wchodzących w skład rezerw.
-Dochody inwestowania rezerw.
-Zmiany cen posiadanych papierów wartościowych rezerwach.
Podstawowymi zasadami jakimi kieruje się NBP, realizując zadania związane z zarządzaniem rezerwami dewizowymi, jest zapewnienie najwyższego stopnia płynności.
Przy tych założeniach jest realizowana maksymalizacja dochodu. Przestrzeganie podstawowej zasady, jaką jest bezpieczeństwo środków, jest realizowane poprzez wysokie zaangażowanie w rządowe papiery wartościowe charakteryzujące się niskim stopniem ryzyka inwestycyjnego wysokim stopniem zbywalności na rynkach międzynarodowych.
Określenie optymalnego poziomu rezerw walutowych nie jest łatwe. W literaturze za optymalny poziom rezerw walutowych uznaje się taki, który zapewnia realizacje celów dla których utrzymywane są rezerwy, przy spełnieniu określonych warunków dotyczących kosztów utrzymywania rezerw, bezpieczeństwa i płynności oraz stabilności finansowej kraju. Poziom ten – z uwagi na rozwój międzynarodowych rynków finansowych – może być weryfikowany o zmienną jaką jest możliwość zaciągania kredytów, co uzależnione jest od wiarygodności kredytowej kraju.
Najczęściej wymienianymi motywami skłaniającymi do utrzymywania rezerw są :
-zagwarantowanie płynności w przypadku powstania deficytu bilansu płatniczego (na skutek
wahań sezonowych lub cyklicznych, klęsk żywiołowych, nieurodzajów nie urodzajów w rolnictwie, zjawisk o charakterze strukturalnym, np. zmiany w popycie zagranicznym i niedostosowanie do nich gospodarki kraj),
-zagwarantowanie płynności w sytuacjach kryzysowych, w tym także w przypadku wojen
-utrzymywanie lub zwiększanie zaufania zewnętrznej pozycji finansowej kraju, zapobiegające
gwałtownemu odpływowi kapitału,
-podniesienia prestiżu kraju.
Najważniejszymi czynnikami określającymi zapotrzebowanie kraju na rezerwy dewizowe są:
-sezonowe wahania w handlu zagranicznym,
-zmienność handlu zagranicznego w warunkach nadzwyczajnych
-zmienność cen handlu zagranicznego i popytu zewnętrznego na eksport z
danego kraju,
-potencjalny spadek rezerw na skutek odpływu kapitału krótkometrażowego
-możliwość uzyskania pożyczek długoterminowych, darowizn zagranicznych dla pożądanego
poziomu rezerw.
Zgodnie z art. 65 ust. 5 o NBP :
-NBP tworzy rezerwę na pokrycie ryzyka zmian kursu złotego do walut obcych,
-zasady tworzenia i rozwiązywania tych rezerw określa Rada,
Według NBP:
-rezerwa dewaluacyjna stanowi zabezpieczenie NBP przed skutkami wahań kursów walut obcych i służy pokryciu ryzyka zmian kursu złotego do walut obcych. Stanowi też ochronę
w przypadku wystąpienia strat z innych powodów;
-rezerwa dewaluacyjna to nie są środki pieniężne odłożone przez NBP na specjalnym rachunku. Jest to jedynie pozycja pasywów bilansu NBP (zapas księgowy). Aktywa i pasywa
muszą być dla celów sprawozdawczych przeliczane na złotówki;
-wzrost lub spadek wartości złotych jest pokazywany w rezerwie.
-tworzenie rezerwy na pokrycie ryzyka kursowego jest zasadą w bankach centralnych UE.
-rezerwę rozwiązuje się (zrealizowane różnice końcowe) w przypadku sprzedaży aktywów
walutowych za złote polskie bankom – na międzybankowym ryku walutowym oraz
Ministerstwu Finansów – na obsługę zadłużenia zagranicznego państwa.
gosicka