TEORIA WYCHOWANIA
Dr Liliana Tomaszewska
Zaliczenie – praca (4-5 stron) – na 12.01 2008 r.
TEMATYKA PRACY (do wyboru):
1. Charakterystyka metod stosowanych w wychowaniu – metody indywidualne. (metody z teorii wychowania w odniesieniu do jednostek)
2. Charakterystyka metod stosowanych w wychowaniu – metody grupowe.
3. Związki teorii wychowania z innymi dyscyplinami pedagogiki. (działami, kierunkami)
4. Wychowanie a manipulacja.
5. Środki masowego przekazu we współczesnym systemie wychowania.
Wygląd zewnętrzny pracy:
ü strona tytułowa: imię i nazwisko, nr grupy, temat pracy, Praca zaliczeniowa z Teorii Wychowania,
ü przypisy u dołu strony,
ü bibliografia.
LITERATURA
Głównym przedmiotem zainteresowań teorii wychowania jest pojecie wychowania w wąskim rozumieniu. Wychowanie rozumiane w ten sposób to kształtowanie postaw i innych cech osobowości ludzi łącznie ze stwarzaniem im warunków ułatwiających samoaktualizację drzemiących w nich możliwości. Teorię wychowania w tym sensie interesuje:
ü rozwój moralny,
ü rozwój społeczny,
ü rozwój kulturowy,
ü rozwój fizyczny.
W mniejszym stopniu interesuje ją rozwój umysłowy w procesie uczenia się, ponieważ tym zajmuje się dydaktyka.
Teoria wychowania zajmuje się:
1) formułowaniem celów związanych z procesem wychowawczym,
2) ukazywaniem wartości, a zwłaszcza różnego rodzaju powinności, ideałów głoszonych przez filozofię, a w tym etykę, a w tym z kolei deontologię,
filozofia
etyka
deontologia
Deontologia zajmuje się powinnościami i obowiązkami wychowawców z jednej, a wychowanków z drugiej strony.
3) projektowaniem działalności wychowawczej, czyli sposobami umożliwiającymi realizowanie określonych celów wychowania i też umożliwiających wychowankom samokontrolę własnych szans edukacyjnych,
4) różnymi czynnikami, zwłaszcza psychospołecznymi, warunkującymi powodzenie albo niepowodzenie zaprojektowanej działalności wychowawczej, do której np. zalicza się podmiotowe traktowanie uczniów, racjonalne organizowanie im życia i pracy, umiejętność nawiązywania z nimi kontaktów, poznawanie ich i umożliwianie kierowania własnym rozwojem.
Historia teorii wychowania:
1) 1945 – 1948 ;
W tym okresie mamy do czynienia z powoływaniem się na dorobek pedagogiki międzywojennej oraz krytyką w stosunku do koncepcji pajdocentrycznych. W wyniku tej krytyki uznano, że dziecku potrzebna jest pomoc i ta pomoc odnosi się nie tylko do kształtowania jego spontanicznego, naturalnego rozwoju.
2) 1949 – 1956;
W tym okresie zaobserwować można wywieranie ideologicznego nacisku na przedstawicieli teorii wychowania i na nią samą. Pedagogika radziecka staje się jedynym źródłem inspiracji dla tworzenia pedagogiki w Polsce. Przywiązywano szczególną wagę do tak zwanego wychowania kolektywistycznego.
3) 1957 – 1989
Umożliwia się, w ograniczonym zakresie kontaktowanie się z pedagogiką realizowaną na Zachodzie. Teoria wychowania ma charakter empiryczno-indukcyjny (zwraca się szczególną uwagę w realizowaniu teorii treści wychowania na badania – badania ilościowe). Koncepcja badań pod wpływem filozofii marksistowskiej. Przebiegają badania nad skutecznością metod wychowawczych. Pedagodzy interesują się spuścizną innych pedagogów.
Trzy sposoby uprawiania teorii wychowania:
1) refleksji poszukującej nad wychowaniem, np. w świetle dotychczasowego zasobu wiedzy pedagogiki, psychologii, różnych systemów wartości, koncepcji człowieka powstałych na gruncie filozofii i religii,
2) prowadzenie badań dotyczących wychowania i niektórych jego uwarunkowań, np. badanie, czy nauczyciele klas początkowych różnicują swoje zachowania ze względu na płeć uczniów,
3) sięganie do własnych doświadczeń w zakresie wychowania dzieci i młodzieży, czyli podejmowanie z nimi pracy pedagogicznej podobnie, jak to czynili np. M. Grzegorzewska, J. Korczak (sięganie do własnych doświadczeń).
Pojęcie wychowania i jego cechy:
Wykład II (17.11.2007r.)
Cechy wychowania: wg Floriana Znanieckiego
1) Wychowanie związane jest z ingerencją na indywidualnego człowieka, jest procesem odnoszącym się do jednostek.
2) Wychowanie to proces, który odbywa się przez całe życie.
W koncepcji współczesnej wychowanie traktowane jest jako wspomaganie rozwoju wychowanka. O skuteczności tak rozumianego wychowania świadczą nie tyle wymyślne technologie, wymyślne metody bezpośredniego oddziaływania, ile dyskretne dopingowanie wychowanków do osobistego angażowania się w proces samowychowania. Miarą sukcesu wychowania jest poziom aktywizacji do samorozwoju.
Na wychowawcy, przy takim rozumieniu procesu wychowania, spoczywa:
1) wchodzenie w relacje oparte na współpracy i partnerstwie,
2) zachęcanie wychowanków do kierowania własnym rozwojem,
3) nieustanne towarzyszenie dziecku,
4) prowadzenie szczerych i otwartych rozmów z wychowankami, (nauczyciel musi umieć wejść w sytuację dialogu z uczniem).
Jedną z podstawowych zasad relacji nauczyciela z uczniem jest zasada taktu pedagogicznego.
Cechy wychowania to:
ü złożoność,
ü interakcyjność,
ü relatywność,
ü długotrwałość,
Złożoność procesu wychowania wynika już z samej różnorodności definicji i określeń procesu wychowania. Występują trudności w jednoznacznym interpretowaniu tego procesu. O złożoności wychowania świadczą odmienne interpretacje teorii psychologicznych i socjologicznych. Wskazuje się w nich na to, że zachowanie człowieka zależy zarówno od uwarunkowań zewnętrznych, jak i wewnętrznych. Wychowanie można traktować jako proces adaptacyjny do obowiązujących norm postępowania, ale też jako proces socjalizacyjny kończący się umiejętnością dokonywania wyborów.
Interakcyjność oznacza, że proces wychowawczy zwykle ma miejsce w sytuacji interakcji (współdziałania). Współdziałanie odbywa się na zasadzie wzajemności, czyli oddziaływaniu co najmniej dwukierunkowym. W procesie wychowania współdziałają poza tym m. in. środki masowego przekazu, grupa rówieśnicza, itp.
Relatywność wychowania wiąże się z trudnościami, jakich nastręcza przewidywanie skutków oddziaływań wychowawczych. Wychowawca nie wie do końca, jakie skutki wywoła zainicjowanym przez siebie procesem wychowawczym. Wychowawcy nigdy nie można traktować jak rzeźbiarza, który wie, co pod wpływem jego pracy (urabiania) powstanie.
Długotrwałość procesu wychowania polega na tym, że nie możemy mów2ić o żadnym etapie w życiu człowieka, na którym wychowanie się skończyło.
Aksjologiczne aspekty problematyki wychowania:
Aksjologia to nauka o wartościach.
1) Wartości obiektywne – zgodnie z założeniami torii obiektywistycznej wartości są traktowane jako właściwości przedmiotów istniejące niezależnie od tego, jak ludzie je oceniają. Wartość tak rozumiana nie zależy od ludzkich ocen. Tego typu wartości są niezależne od wewnętrznej treści przeżyć człowieka.
2) Wartości subiektywne – wg koncepcji subiektywistycznej wartości są właściwościami ukonstytuowanymi przez człowieka i są zależne od potrzeb, pragnień i dążeń. Są wytworem ocen.
Wartości obiektywne i subiektywne są sobie wzajemnie przeciwstawne. Pedagogika współczesna uważa, że ani wartości obiektywne, ani subiektywne nie są jedynymi wartościami i nie przyjmują się w pedagogice współczesnej w skrajnej postaci. Konkretne kierunki pedagogiczne oscylują obok wartości obiektywnych i subiektywnych nie przyjmując jednak skrajnych wartości.
Subiektywno-obiektywny charakter wartości pedagogika współczesna przyjmuje, że wartościom przysługuje charakter przedmiotowo-podmiotowy. Oznacza to, że wartość to własność przedmiotowa, ale ujawniana tylko wtedy, gdy pozostaje w relacji do podmiotu ludzkiego. Warunkiem koniecznym istnienia wartości jest realna właściwość przedmiotu, ale też stosunek do niej podmiotu oceniającego.
5
goka2707