Cele i metody czytania. Czytanie różnych rodzajów tekstów. (Lekcja z zakresu pracy umysłowej i samokształceniowej ucznia).
Cele:
Cele poznawcze: Zapoznanie uczniów z różnymi metodami czytania oraz sposobami dostosowywania metod czytania do celów czytania, sposobami dostosowywania czytania do rodzajów tekstów. Zwrócenie uwagi na funkcje czytania. Zachęcanie uczniów do doskonalenia czytania.
Cel kształcący: Wyrabianie umiejętności szybkiego czytania. Trening szybkiego czytania. Ćwiczenia ułatwiające rozumienie różnych rodzajów tekstów. Nauka uczenia się poprzez czytanie, nauka dostosowywania sposobu czytania do rodzaju tekstu.
Środki dydaktyczne:
1. Tablice: prędkość cichego czytania w języku polskim, schemat ruchu oczu podczas czytania, schemat ilustrujący złe nawyki czytelnicze związane z pracą oczu, schemat ruchu oczu efektywnego czytelnika, złe nawyki czytelnicze, metody czytania, czytanie materiałów nietekstowych.
2. Teksty do ćwiczeń: Zachowanie się mew, Łowiectwo, tekst do uzupełnienia..
3. Rysunki do ćwiczeń: proste ćwiczenie oczu, trening wzroku, trening szybkiego ogarniania liczb i liter, piramidy – ćwiczenie kąta widzenia, trening zatrzymywania oczu – ćwiczenie wstępne, trening zatrzymywania oczu – ćwiczenie właściwe.
4. Słownik języka polskiego.
Metoda: słowno-oglądowo-ćwiczeniowa, podająca, aktywizująca
Plan lekcji:
1. Określenie celu zajęć.
2. Wprowadzenie – krótka pogadanka o czytaniu.
3. Omówienie funkcji czytania.
4. Omówienie sposobów uczenia się z książek – etapy pracy z tekstem.
5. Omówienie celów i metod czytania.
6. Zapoznanie uczniów ze sposobami przyspieszającymi czytanie.
7. Omówienie złych nawyków czytelniczych.
8. Trening szybkiego czytania – ćwiczenia uczniów usprawniające pracę oczu, ćwiczenie ułatwiające rozumienie tekstu.
9. Omówienie wyników ćwiczeń.
10. Czytanie różnych rodzajów tekstów – omówienie zagadnienia.
11. Czytanie materiałów nietekstowych – omówienie zagadnienia.
12. Czytanie tekstów naukowo-technicznych – omówienie zagadnienia.
13. Podsumowanie zajęć.
Tok zajęć:
Ad. 1. Cel zajęć.
Celem naszych zajęć będzie zapoznanie się z różnymi metodami czytania oraz sposobami dostosowywania metod czytania do celów czytania, sposobami dostosowywania czytania do rodzajów tekstów. Poznamy także funkcje czytania.
Ad. 2. Pogadanka o czytaniu.
Naukę czytania rozpoczynamy we wczesnym dzieciństwie. Tę umiejętność powinniśmy doskonalić w ciągu całego życia. Czytamy wszyscy – jedni więcej, drudzy mniej. Bez umiejętności czytania nie można wyobrazić sobie normalnie funkcjonującego człowieka we współczesnym społeczeństwie. Czytanie jest jednym z najważniejszych elementów ogólnego rozwoju człowieka. Dzięki umiejętności czytania ludzie mogą się między sobą komunikować, wymieniać informacje, zdobywać potrzebne informacje.
Ad.3. Funkcje czytania.
Zadajmy sobie pytanie „Po co czytamy?”, „czym właściwie jest pytanie?”
Czytanie jest:
- doskonałym (ale nie jedynym)narzędziem zdobywania wiedzy ( inne sposoby zdobywania wiedzy to: bezpośrednie doświadczenie, informacja słowna ),
- narzędziem powszechnej informacji ( np: czytanie gazet usprawnia komunikowanie się między ludźmi ),
- formą spędzania wolnego czasu, źródłem rozrywki i wypoczynku.
Ad.4. Sposoby uczenia się z książek – etapy pracy z tekstem.
Poprzez czytanie uczymy się. Są różne sposoby uczenia się z książek, ale każdy z nas wypracowuje sobie własny system. Jednak wszystkie systemy powinny obejmować cztery podstawowe etapy pracy z tekstem:
· przegląd wstępny,
· czytanie,
· opracowanie treści,
· utrwalenie wiadomości.
Przegląd wstępny
Przegląd wstępny (czytanie pobieżne) polega na przejrzeniu materiału do nauczenia się. Zwracamy przy tym uwagę na nagłówki rozdziałów, podrozdziałów, ilustracje, wykresy i mapy. Daje to nam ogólny obraz tekstu. Pomijanie tego etapu pracy jest często popełnianym błędem.
Czytanie
Jeśli tekst jest bardzo trudny, to jednokrotne przeczytanie może nie wystarczyć. Bardzo ważna jest aktywna praca z tekstem, czyli tzw. czytanie z ołówkiem w ręku. Zaznaczanie interesujących informacji w trakcie lektury przynosi nam wiele korzyści, z których najważniejsze to:
· zwiększenie poziomu koncentracji,
· lepsze zrozumienie tekstu,
· logiczne uporządkowanie przyswajanego materiału.
Są różne techniki zaznaczania ważnych informacji. We własnych książkach możemy podkreślać tekst ołówkiem, zaznaczać markerem, pisać uwagi na marginesach. W książkach pożyczonych natomiast lepiej używać kolorowych spinaczy, karteczek samoprzylepnych i zakładek. Czasami zaznacza się tekst specjalnymi znakami, np.: ! ważne, ? niezrozumiałe, X zrobić kserokopię. Oczywiście są to przykłady i każdy z nas samodzielnie wypracowuje swój sposób zaznaczania. Jednak pełne zrozumienie tekstu zawdzięczamy niejednokrotnie dyskusjom z kolegami, z rodziną czy nauczycielami. Czasami warto sięgnąć po dobre opracowanie lub recenzję.
Opracowanie treści
Opracowanie treści służy jednemu celowi – pełnemu uporządkowaniu przyswajanych treści. Dzięki temu jesteśmy w stanie zrozumieć i zapamiętać wiadomości. Najlepszym sposobem opracowania treści jest napisanie notatki.
Ad. 5. Cele i metody czytania
Cele czytania
Każdemu naszemu działaniu przyświeca jakiś cel. Jeśli bierzemy tekst do ręki, aby go przeczytać, to z pewnością istnieje jakiś powód, który skłania nas do tego. Dzięki temu, że wiemy po co czytamy dany tekst, nastawiamy się na „wyłapanie” potrzebnych informacji.
Jakie mogą być cele czytania?
· Znalezienie odpowiedzi na zadane pytanie.
· Odszukanie określonej informacji.
· Wyłowienie ważnych szczegółów.
· Ocena czytanego tekstu.
· Praktyczne wykorzystanie uzyskanych informacji.
· Podróż do świata literackiej fikcji.
Ten sam tekst można czytać w różnych celach, np. Ty czytasz najnowszą powieść znanego autora, żeby się zrelaksować, krytyk literacki zaś czyta ten sam tekst, aby napisać recenzję.
Co więcej, ta sama osoba może czytać ten sam tekst w różnym celu. Np. raz bierzemy do ręki podręcznik do fizyki, żeby znaleźć konkretny wzór, który uleciał z pamięci, innym razem czytamy większy fragment (np. rozdział), aby zapoznać się ze szczegółami określonych zagadnień, bo zbliża się sprawdzian.
Metody czytania
W zależności od celu, jaki nam przyświeca, należy dobrać jedną z czterech metod czytania:
· Czytanie pobieżne (przegląd),
· Czytanie wybiórcze (wyszukiwanie konkretnej informacji),
· Studiowanie tekstu (zagłębianie się w szczegóły),
· Czytanie dla przyjemności.
Czytanie pobieżne
Czytanie pobieżne to przegląd tekstu. Jeśli poprzedza studiowanie tekstu, to jest nazywane przeglądem wstępnym. Przegląd jest wstępnym zapoznaniem się z książką. Dzięki takiemu postępowaniu mamy ogólny obraz książki przed właściwą lekturą. Pozwala to nam sprecyzować cele czytania. Przegląd wstępny umożliwia także dokonanie właściwego wyboru przy szukaniu odpowiedzi na pytanie: Czy warto tę książkę przeczytać?
Przegląd wstępny – to naprawdę bardzo proste:
1. Zacznij od okładki, obejrzyj ją dokładnie, zwróć uwagę na autora i tytuł, sprawdź co się znajduje na skrzydełkach obwoluty i ostatniej stronie okładki.
2. Obejrzyj dokładnie stronę tytułową. Jeszcze raz przeczytaj tytuł i nazwisko autora. Sprawdź nazwę wydawcy. Koniecznie spojrzyj na rok wydania – im starsza książka, tym zawiera mniej aktualne informacje.
3. Przekartkuj całą książkę. Zwróć uwagę na ilustracje, układ graficzny, przejrzystość tekstu.
4. Czy jakieś słowa utkwiły Ci w pamięci, zaintrygowały, czy książka przyciągnęła Twoją uwagę?
Jeśli jest to książka popularnonaukowa, to:
1. Zastanów się najpierw, jaką posiadasz wiedzę na ten temat. Co Ciebie najbardziej interesuje?
2. Przekartkuj książkę. Czy spodziewasz się znaleźć w niej potrzebne informacje? Czy tekst jest dla Ciebie zrozumiały? Czy materiał ilustracyjny jest ciekawy ?
Czy są indeksy (skorowidze)?
3. Jeśli poszukujesz konkretnych informacji, to w prosty sposób możesz sprawdzić, czy książka będzie odpowiednia. Znajdź w indeksie hasło związane z poszukiwanym tematem (cyfry obok oznaczają numery stron, na której znajdziesz informacje na ten temat). Poszukaj w książce stron zawierających te informacje i sprawdź: czy Ci te informacje odpowiadają, czy są jasno sformułowane, czy odpowiadają na Twoje pytania, czy nie są zbyt szczegółowe albo wręcz przeciwnie zbyt ogólnikowe.
4. Sprawdź, czy w książce jest zamieszczona bibliografia (literatura przedmiotu). Taki spis pomoże Ci odnaleźć inną książkę na ten sam lub pokrewny temat.
Czytanie wybiórcze
Polega na szybkim przewertowaniu książki lub artykułu w poszukiwaniu konkretnej informacji, a następnie uważnym przeczytaniu znalezionej informacji. Takie czytanie powinno mieć dwie podstawowe cechy: szybkość i dokładność. Dokładność polega na tym, aby znaleźć właściwy fragment, a szybkość pozwala nam zaoszczędzić czas. Czytanie wybiórcze należy stosować, gdy np. chcemy odnaleźć konkretną, bardzo krótką informację – liczby, słowa, hasła, np. słowa w słowniczku polsko-angielskim lub hasła w encyklopedii. Bardziej skomplikowane jest wyszukiwanie określonej informacji, czy wyszukiwanie faktów. Wymaga ono od czytającego sporych umiejętności, ponieważ niekiedy ta sama informacja (odpowiedź na to samo pytanie) może być wyrażona różnymi słowami, będącymi synonimami. Taki rodzaj czytania stosujemy, gdy naszym zadaniem jest zgromadzenie materiałów w celu napisania referatu, pracy dyplomowej, czy pracy magisterskiej. Ta umiejętność przyda się także, gdy naszym zadaniem na lekcji języka polskiego będzie wyszukanie fragmentów w tekście – np. potwierdzających patriotyzm głównego bohatera.
Studiowanie tekstu
To rodzaj lektury, w czasie której staramy się wychwycić istotne idee, koncepcje i zrozumieć czytany tekst. Podczas studiowania tekstu należy przestrzegać kilku zasad:
1. Jasno określić cel czytania, co pozwala na lepsze skoncentrowanie uwagi.
2. Ważne jest utrzymanie koncentracji na stałym, wysokim poziomie. Jeśli czujemy, że nasze myśli błądzą gdzieś, zamiast śledzić czytamy tekst, a próby skupienia się nie pomagają, to trzeba zrobić małą przerwę.
Ad. 6. Sposoby przyśpieszające czytanie.
Czytanie jest skomplikowanym procesem psychofizycznym, w którym można wyodrębnić kilka etapów. W procesie tym uczestniczy nasz aparat wzrokowy oraz mózg.
W usprawnieniu czytania równie ważne są dwa czynniki:
· Prędkość czytania,
· Rozumienie czytanego tekstu.
Jak obliczyć prędkość cichego czytania?
Swoją prędkość cichego czytania możemy obliczyć na dowolnym tekście publicystycznym lub popularnonaukowym o średnim poziomie trudności.
1. Najpierw obliczamy objętość tekstu. Liczymy ile jest słów w jednym wersie (linijce tekstu), a następnie w kilku innych dowolnie wybranych.
2. Obliczamy średnią liczbę słów w wersie, po czym mnożymy tę wartość przez liczbę wersów w tekście.
3. Kiedy już znamy liczbę słów w tekście, przystępujemy do czytania. Notujemy czas rozpoczęcia i zakończenia czytania.
4. Po przeczytaniu tekstu obliczamy, ile sekund zajęło nam jego przeczytanie.
5. Ostatnią czynnością są obliczenia według wzoru:
ŚREDNIA SŁÓW NA MINUTĘ = liczba słów w tekście
------------------------ x 60
...
renixx