Postępowanie sądowo administracyjne
Jaka jest geneza i rozwój postępowania administracyjnego?
Spór przed sądem administracyjnym jest sporem o prawo, badamy tylko legalny charakter sprawy.
*XIX w. – powstawało prawo administracyjne w Europie. Polska była w tym czasie pod zaborami. W Polsce nastąpiło to po odzyskaniu niepodległości w 1918r.
*1922r. – pierwszy sąd administracyjny na terenie niepodległej Polski, na podstawie ust. Z dn. 03.08.1922r.
- był Trybunałem 1-instancyjnym, to sąd który z mocy ust. Z 03.08.1922 nie kontrolował uznania administracyjnego czyli decyzji o uznaniu administracyjnym
-funkcjonował na zasadzie wyczucia na kontakt z administracją
-jego ocena praworządności wypadała bardzo dobrze
*po wojnie nie było instytucji sądownictwa administracyjnego, jednak przy rozruchach politycznych pojawiała się instytucja zabezpieczenia praworządności
*1979/1980 – reaktywowanie sądownictwa administracyjnego. Powołano Sąd PRL w 1980r. ust. Z dn 31.01.1980r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym o zmianie ust. „Kodeks Postępowania Administracyjnego”. Tą ustawą wprowadzono sąd administracyjny jako sąd:
-1-instancyjny
-podlegał nadzorowi jurysdykcyjnemu przez Sąd Najwyższy. Przejawiało się to:
-od orzeczeń NSA uprawnione podmioty będą mogły składać rewizję nadzwyczajną
-SN wydawał w stosunku do NSA wytyczne wymiaru sprawiedliwości i praktyki są- dowej
-uchwały SN, które zawierały odpowiedź na pytania prawne zgłaszane przez składy orzekające
-NSA podlegał Radzie Państwa; sędziów NSA powoływał i odwoływał Prezydent RP na wniosek Ministra Sprawiedliwości
Jakie są wymogi sędziego NSA?
*może nim być osoba, która:
-dawała gwarancję należytego wykonywania obowiązków sędziego PRL
-posiadała obywatelstwo polskie i korzystała z pełni praw cywilnych i obywatelskich
-była nieskazitelnego charakteru
-ukończyła uniwersyteckie studia prawnicze
-skończyła 35 lat życia
-musiała pozostawać przez 10 lat na stanowisku sędziego, prokuratora, notariusza, radcy prawnego, arbitra (wtedy sędzia sądu gospodarczego) albo przez 10 lat wykonywała zawód adwokata lub pozostawała na samodzielnym stanowisku w administracji publicznej
-posiadała fachową wiedzę z dziedziny prawa administracyjnego i innych dyscyplin
-wymóg 10 lat nie dotyczy profesorów o docentów.
Po 1980r. sąd procesował w oparciu o:
*Dział 6. Kodeksu Postępowania Administracyjnego
Reguły procedowania dotyczyły:
*zaskarżania decyzji
Ówczesny sąd badał 3 kategorie spraw:
(zakres władzy rzeczowej (zakres przedmiotowej kontroli sądowej w świetle ust. Z 1980r.)) 1. NSA o ośrodki zamiejscowe rozpatrywały skargi na 20 kategorii administracyjnych wymienionych w art196, enumeratywnie (klauzula enumeratywna otwarta-oznacza, że ustawy szczególne mogą rozszerzyć zakres władzy rzeczowej sądu)
2. kontrolował skargę na bezczynność w zakresie przedmiotowym takie jak decyzje
-w świetle kompetencji o właściwości rzeczowej można było skarżyć tylko ze skargi na bezczynność w kategoriach za spraw dotyczących decyzji.
3. NSA okazjonalnie badał legalność aktów normatywnych administracji
-były to wszystkie akty normatywne organów centralnych i terenowych. Nie można było złożyć skargi na akt normatywny – NSA robił to okazjonalnie przy rozpatrywaniu skargi na decyzję. Badał podstawę prawną decyzji- często były to np. rozporządzenia
Kwestie proceduralne:
1. sprawa legitymacji procesowej (kto składał skargę i w jakim terminie)
2. wyczerpanie środków zaskarżenia
3. od skargi należy uiścić wpis (opłatę)
4. w jakim trybie proceduje sąd (podstawa do odrzucenia i oddalenia skargi)
5. moc wiążąca oceny prawnej wyrażonej przez sąd
6. instytucja suspensywności (wniesienie skargi nie wstrzymywało wykonania decyzji)
7. roszczenia odszkodowawcze
Ustawa z 11.05.1995 o NSA
*utrzymano dalej NSA jako sąd I-instancji
*zwiększono liczbę ośrodków zamiejscowych
*ustawa była szersza
*wykreślono nią dział 6. KPA
*recytowała do swojej treści instytucję skarg (dział 6.)
Zakres władzy rzeczowej z 1995r.
*rozszerzony
*rozpoznawał skargi na decyzję administracyjną (klauzula generalna z wyłączeniami – każdą decyzję wolno było zaskarżyć (a nie 20 jak poprzednio) do sądu chyba, że przepis zakazywał
*rozpatrywał skargi na niektóre postanowienia (na które przysługuje zażalenie albo rozstrzygają sprawę co do istoty lub konczą postępowanie)
*skargi na inne akty lub czynności z zakresu administracji publicznej
*skargi na bezczynność (każdą a nie 20 typów)
*skarga na akty normatywne gminy (po1998r, samorządu terytorialnego) i związków międzygminnych
*skarga na akty normatywne wydawane przez terenowe organy administracji terenowej rządowej
*skargi na rozstrzygnięcia nadzorcze nad gminą
Sądownictwo administracyjne w 1995r. uzyskuje sankcje!!!
*Mógł nakładać karę grzywny na te organy, które nie wykonywały jego wyroków (10-krotne przeciętne miesięczne wynagrodzenia wg danych GUS)
*wystąpienie Prezesa NSA albo składu orzekającego do organu administracji publicznej z sygnalizacją o stwierdzonych nieprawidłowościach w funkcjonowaniu tych organów stwierdzonych podczas kontroli (decyzji, postanowień itp.)
Jaki był ustrój sądownictwa administracyjnego po reformie z 2002r.
*reforma oparta na zasadzie 2-instancyjności postępowania administracyjnego
*w 1980 i po 1995r. nie było zasady 2-insancyjności, istniała natomiast instytucja rewizji nadzwyczajnej (nie był to powszechny środek zaskarżenia)
-środek prawny szczątkowy; rewizji nie składali adresaci tylko wymienione przez ustwy podmioty (np. RPO, Minister Sprawiedliwości itp.)
-zasada rewizji była nieskuteczna
-oparta była na konkretnym zarzucie; nie można było jej złożyć bo wyrok był bezzasadny; tylko w określonych okolicznościach.
Co oznacza prawo do sądu w art. 45 Konstytucji i w prawie międzynarodowym?
*prawo do procesu sprawiedliwego
*prawo do procesu jawnego
*uprawnienie do załatwienia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki (konwencji międzynarodowej – w odpowiednim terminie)
*prawo do załatwienia sprawy przez sąd właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły
Kto sprawuje wymiar sprawiedliwości w świetle art. 175 Konstytucji?
Sąd Najwyższy, sądy powszechne, administracyjne, wojskowe
Co oznacza, że sąd administracyjny wymierza sprawiedliwość?
Zasada 2-instancyjności oznacza prawo do 2-krotnego merytorycznego załatwienia sprawy. Natomiast sądy adm nigdy nie załatwiały merytorycznych spraw. Dla sądu administracyjnego zasada ta oznacza prawo do 2-krotnego skontrolowania legalności działań administracji i rozstrzygania sporów kompetencyjnych wymienionych w ustawie.
Art. 176
Postępowanie sądowej jest co najmniej 2-instancyjne; ustrój i właściwość poszczególnych sądów określają ustawy (ust. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi)
Co stanowi art. 236 Konstytucji?
Ustawodawca w tym artykule postanowił, że w ciągu 5 lat od dnia wejścia w życie Konstytucji mają zostać uchwalone nowe przepisy regulujące ustrój i postępowanie przed sądami administracyjnymi tak aby wdrożyć zasadę 2-instancyjności przed tymi sądami. Do momentu uchwalania tych ustaw obowiązywało obowiązywanie rewizji nadzwyczajnej przed sądami administracyjnymi (rewizję usunięto dawno temu twierdząc ze jest zbędna).
Co wprowadzono ust z 25.07.2002 oraz ust z 30.08.2002?
Wprowadzono zasadę 2-instancyjności, powstały dwa szczeble sądownictwa:
*1 instancja – podstawowa
-wojewódzkie sądy administracyjne
*2 instancja
-NSA z siedzibą w Warszawie
w świetle obowiązującego prawa, Konstytucji, ust z 25.07 i 30.08:
*sprawują wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych pomiędzy:
-organami samorządu i organizacji rządowej
-samorządowymi kolegiami odwoławczymi,
przy czym kontrola ta sprawowana jest pod kątem widzenia zgodności z prawem (kontrola legalności a nie celowości). Niedopuszczalna jest kontrola celowości i kontrola merytoryczna, chyba, że przepis prawa stanowi inaczej.
Co stanowi art. 4 Konstytucji?
Stanowi, że sędziowie sądów administracyjnych są niezawiśli i podlegają konstytucji i ustawom.
Kto powołuje sędziów WSA i NSA?
Powołuje ich Prezydent RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa (organ samorządu sędziowskiego)
Jakie są kwalifikacje sędziego WSA?
1. musi mieć obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich
2. jest nieskazitelnego charakteru
3. ma ukończone wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskany tytuł mgr lub zagraniczne uznane w Polsce
4. stan zdrowia właściwy
5. ukończone 35 lat
6. wysoki poziom wiedzy w dziedzinie administracji publicznej, prawa administracyjnego w znaczeniu szerokim oraz innych dziedzin prawa związanego z funkcjonowaniem administracji publicznej
7. pozostawanie 8 lat na stanowisku sędziego albo na stanowisku prokuratora 8 lat; 8-letnie wykonywanie zawodu adwokata, radcy prawnego, notariusza albo przez 10 lat pozostawać w instytucjach publicznych na stanowiskach związanych z tworzeniem i stosowaniem prawa administracyjnego; 2 lata pracy w charakterze asesora sądowego (musiał być sędziom sądu rejonowego)
8. Profesor i dr habilitowany nauk prawnych, wtedy nie dotyczą ga warunki stażowe
Jakie są kwalifikacje sędziego NSA?
Takie same ja sędziego WSA. Inne elementy: granica wieku podwyższona do 40 lat, podwyższony czas stażu do 10 lat na stanowisku notariusza, prokuratora, radcy prawnego.
Jakie są kwalifikacje asesora WSA?
1. Nie są niezawiśli
2. 4 pierwsze punkty, w pkt 5 – 30 lat, pkt 7 – 4 lata na stanowisku sędziego w innym sądzie, prokuratora, radcy prawnego, notariusza, 6 lat stanowisko urzędnicze
Referendarz sądowy
*stanowisko pomiędzy urzędniczym a sędziowskim
*powoływania są do niektórych czynności sędziowskich oraz postępowań mediacyjnych
Jakie są wymogi na stanowisko referendarza?
*obywatelstwo polskie, korzystanie z pełni praw publicznych o obywatelskich
*nieskazitelny charakter
*ukończone wyższe studia prawnicze z tytułem mgr albo zagraniczne uznane w Polsce
*nie ma kryterium wieku
*3 lata zatrudnienia na stanowisku związanym ze stosowaniem lub tworzeniem prawa administracyjnego (nie ma wymogu pracy w instytucji publicznej)
Jakie są wynagrodzenia sędziów?
*WSA – wynagrodzenie takie jak sędziów sądów apelacyjnych
*NSA – wynagrodzenie takie jak sędziów Sądu Najwyższego
*asesor sądowy – wynagrodzenie sędziów sądów okręgowych
Jaka jest właściwość rzeczowa WSA?
1. sprawują wymiar sprawiedliwości odnośnie legalności działalności administracji. Kontrolują wydawanie decyzji administracyjnych przez organy administracji
2. Art. 5 ust prawo o postępowaniu przez sądami administracyjnymi, głosi, że kontrola decyzji oparta jest na klauzuli generalnej z wyłączeniami.
Sprawy wyłączone to:
-sprawy wynikające z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami administracji publicznej (wyłączenie oczywiste)
-sprawy wynikające ze stosunku przełożony-podwładny
-odmowy mianowania na stanowisko lub powołanie do pełnienia funkcji w organach administracji publicznej chyba, że obowiązek mianowania lub powołania wynika z przepisów prawa
-w sprawach wiz wydawanych przez konsulów z wyjątkiem wiz wydawanych cudzoziemcom będących członkiem rodziny obywatela UE albo państwa członkowskiego oraz strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej
-zezwolenia na przekroczenie granicy w ramach małego ruchu granicznego
3. kontroluje te działania organów administracji, które są podejmowane w formie postanowienia
Co jest zaskarżane do WSA?
*postanowienia, które zapadają w postępowaniu administracyjnym regulowanym KPA lub ordynacją podatkową i mają walor:
-postanowień zaskarżalnych w trybie zażalenia
-postanowień rozstrzygających sprawę co do istoty (np. postanowienie o zatwierdzeniu ugody)
- postanowień kończących postępowania w sprawie oraz postanowień zapadających w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, jeżeli służy na nie zażalenie (np. postanowienie o odmowie przywrócenia terminu)
4. Kontroluje legalność innych aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej, które dotyczą uprawnień i obowiązków wynikających z przepisów prawa.
Co zalicza sąd i doktryna do tych aktów i czynności?
*czynności materialno-techniczne (czynności egzekucyjne)
*zaświadczenia
*akty potwierdzające
*akty administracyjne o charakterze wewnętrznym (polecenia służbowe)
aba3434