Wstęp

Co oznacza prawo do sądu w art. 45 Konstytucji i w prawie międzynarodowym?

*prawo do procesu sprawiedliwego

*prawo do procesu jawnego

*uprawnienie do załatwienia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki (konwencji międzynarodowej – w odpowiednim terminie)

*prawo do załatwienia sprawy przez sąd właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły

              Kto sprawuje wymiar sprawiedliwości w świetle art. 175 Konstytucji?

Sąd Najwyższy, sądy powszechne, administracyjne, wojskowe

              Co oznacza, że sąd administracyjny wymierza sprawiedliwość?

Zasada 2-instancyjności oznacza prawo do 2-krotnego merytorycznego załatwienia sprawy. Natomiast sądy adm nigdy nie załatwiały merytorycznych spraw. Dla sądu administracyjnego zasada ta oznacza prawo do 2-krotnego skontrolowania legalności działań administracji i rozstrzygania sporów kompetencyjnych wymienionych w ustawie.

              Art. 176 konst.

Postępowanie sądowej jest co najmniej 2-instancyjne; ustrój i właściwość poszczególnych sądów określają ustawy (ust. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi)

              Co stanowi art. 236 Konstytucji?

Ustawodawca w tym artykule postanowił, że w ciągu 5 lat od dnia wejścia w życie Konstytucji mają zostać uchwalone nowe przepisy regulujące ustrój i postępowanie przed sądami administracyjnymi tak aby wdrożyć zasadę 2-instancyjności przed tymi sądami. Do momentu uchwalania tych ustaw obowiązywało obowiązywanie rewizji nadzwyczajnej przed sądami administracyjnymi (rewizję usunięto dawno temu twierdząc ze jest zbędna).

              Co wprowadzono ust z 25.07.2002 oraz ust z 30.08.2002?

Wprowadzono zasadę 2-instancyjności, powstały dwa szczeble sądownictwa:

*1 instancja – podstawowa

-wojewódzkie sądy administracyjne

*2 instancja

-NSA z siedzibą w Warszawie

w świetle obowiązującego prawa, Konstytucji, ust z 25.07 i 30.08:

*sprawują wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych pomiędzy:

-organami samorządu i organizacji rządowej

-samorządowymi kolegiami odwoławczymi,

przy czym kontrola ta sprawowana jest pod kątem widzenia zgodności z prawem (kontrola legalności a nie celowości). Niedopuszczalna jest kontrola celowości i kontrola merytoryczna, chyba, że przepis prawa stanowi inaczej.

              Co stanowi art. 4 Konstytucji?

Stanowi, że sędziowie sądów administracyjnych są niezawiśli i podlegają konstytucji i ustawom.

Kto powołuje sędziów WSA i NSA?

Powołuje ich Prezydent RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa (organ samorządu sędziowskiego)

              Jakie są kwalifikacje sędziego WSA?

1.      musi mieć obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich

2.      jest nieskazitelnego charakteru

3.      ma ukończone wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskany tytuł mgr lub zagraniczne uznane w Polsce

4.      stan zdrowia właściwy

5.      ukończone 35 lat

6.      wysoki poziom wiedzy w dziedzinie administracji publicznej, prawa administracyjnego w znaczeniu szerokim oraz innych dziedzin prawa związanego z funkcjonowaniem administracji publicznej

7.      pozostawanie 8 lat na stanowisku sędziego albo na stanowisku prokuratora 8 lat; 8-letnie wykonywanie zawodu adwokata, radcy prawnego, notariusza albo przez 10 lat pozostawać w instytucjach publicznych na stanowiskach związanych z tworzeniem i stosowaniem prawa administracyjnego; 2 lata pracy w charakterze asesora sądowego (musiał być sędziom sądu rejonowego)

8.      Profesor i dr habilitowany nauk prawnych, wtedy nie dotyczą go warunki stażowe

Jakie są kwalifikacje sędziego NSA?

Takie same ja sędziego WSA. Inne elementy:

granica wieku podwyższona do 40 lat,

podwyższony czas stażu do 10 lat na stanowisku notariusza, prokuratora, radcy prawnego.

              Jakie są kwalifikacje asesora WSA?

1.      Nie są niezawiśli

2.      4 pierwsze punkty, w pkt 5 – 30 lat,

3.      pkt 7 – 4 lata na stanowisku sędziego w innym sądzie, prokuratora, radcy prawnego, notariusza,

4.      6 lat stanowisko urzędnicze

       Referendarz sądowy

*stanowisko pomiędzy urzędniczym a sędziowskim

*powoływania są do niektórych czynności sędziowskich oraz postępowań mediacyjnych

Jakie są wymogi na stanowisko referendarza?

*obywatelstwo polskie, korzystanie z pełni praw publicznych o obywatelskich

*nieskazitelny charakter

*ukończone wyższe studia prawnicze z tytułem mgr albo zagraniczne uznane w Polsce

*nie ma kryterium wieku

*3 lata zatrudnienia na stanowisku związanym ze stosowaniem lub tworzeniem prawa administracyjnego (nie ma wymogu pracy w instytucji publicznej)

Jakie są wynagrodzenia sędziów?

*WSA – wynagrodzenie takie jak sędziów sądów apelacyjnych

*NSA – wynagrodzenie takie jak sędziów Sądu Najwyższego

*asesor sądowy – wynagrodzenie sędziów sądów okręgowych

Jaka jest właściwość rzeczowa WSA?

1.      sprawują wymiar sprawiedliwości odnośnie legalności działalności administracji.

2.      Kontrolują wydawanie decyzji administracyjnych przez organy administracji

3.      Art. 5 ust prawo o postępowaniu przez sądami administracyjnymi, głosi, że kontrola decyzji oparta jest na klauzuli generalnej z wyłączeniami.

Sprawy wyłączone to:

-sprawy wynikające z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami administracji publicznej (wyłączenie oczywiste)

-sprawy wynikające ze stosunku przełożony-podwładny

-odmowy mianowania na stanowisko lub powołanie do pełnienia funkcji w organach administracji publicznej chyba, że obowiązek mianowania lub powołania wynika z przepisów prawa

-w sprawach wiz wydawanych przez konsulów z wyjątkiem wiz wydawanych cudzoziemcom będących członkiem rodziny obywatela UE albo państwa członkowskiego oraz strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej

-zezwolenia na przekroczenie granicy w ramach małego ruchu granicznego

4. kontroluje te działania organów administracji, które są podejmowane w formie postanowienia

Co jest zaskarżane do WSA?

*postanowienia, które zapadają w postępowaniu administracyjnym regulowanym KPA lub ordynacją podatkową i mają walor:

     - postanowień zaskarżalnych w trybie zażalenia

     - postanowień rozstrzygających sprawę co do istoty (np. postanowienie o zatwierdzeniu ugody)

- postanowień kończących postępowania w sprawie oraz postanowień zapadających w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, jeżeli służy na nie zażalenie (np. postanowienie o odmowie  przywrócenia terminu)

5. Kontroluje legalność innych aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej, które dotyczą uprawnień i obowiązków wynikających z przepisów prawa.

Co zalicza sąd i doktryna do tych aktów i czynności?

*czynności materialno-techniczne (czynności egzekucyjne)

*zaświadczenia

*akty potwierdzające

*akty administracyjne o charakterze wewnętrznym (polecenia służbowe)

Jaka jest właściwość rzeczowa NSA?

Do zakresu właściwości rzeczowej NSA., oprócz rozpoznawania środków odwoławczych od orzeczeń wydawanych przez wojewódzkie sądy administracyjne, należą:

1. rozpoznawanie sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, miedzy samorządowymi kolegiami odwoławczymi, jeżeli odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz sporów kompetencyjnych miedzy organami jednostek samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej;

2. podejmowanie uchwał mających na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych;

3. podejmowanie uchwał zawierających rozstrzygnięcia zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej;

4. rozpoznawanie innych spraw należących do właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego na mocy odrębnych ustaw, w tym skarg na przewlekłość postępowań sądowoadministracyjnych

PRZEDMIOT i PODMIOTY postępowania:

Przedmiot postępowania sądowo-administracyjnego to sprawa sądowo-administracyjna. Postępowanie to obejmuje spraw z zakresu kontroli działalności adm-pub oraz inne sprawy.

SPRAWY SĄDOWO ADM DLA:

Klauzula właściwości rzeczowej – postanowienie umowne, które ma na celu skierowanie sporu do odpowiedniego pod względem merytorycznym sądu.

Podmioty postępowania: SĄD oraz  STRONY.

Stronami są:

1) skarżący:

każdy kto ma interes prawny,

prokurator,

RPO,

organizacja społeczna w cudzej sprawie zakresie statutowej działalności, inne podmioty uprawnione z mocy przepisów odrębnych), organ adm publ. lub jednostki organizacyjne pełniące funkcje zlecone (którego działanie lub bezczynność zaskarżono),

2) uczestnicy na prawach strony, to osoby, które brały udział w postępowaniu administracyjnym, a nie wniosły skargi, jeżeli wynik postępowania sadowego dotyczył jego interesu prawnego (strony postępowania administracyjnego, które nie wniosła skargi – prokurator, RPO, organizacja społeczna w cudzej sprawie zakresie statutowej działalności).

3) inni uczestnicy osoby, które nie brały udziału w postępowaniu adm., jeżeli wynik tego postępowania dotyczy jej interesu prawnego – strona postępowania administracyjnego, nie uznana za stronę przez kpa. Również są to organizacje społecznego w sprawach dotyczących innych osób (w cudzej sprawie), jeżeli sprawa dotyczy jej działalności statutowej.

SĄD – w szerokim znaczeniu ustrojowym oznacza WSA albo NSA.

- w znaczeniu funkcjonalnym oznacza skład sądu, obsadę zawodową, działa jawnie. I obowiązuje zasada kolegialności orzekania W działania sądu mogą być zakwalifikowani referendarze sądowi (są to urzędnicy).

Skład – orzekają tylko sędziowie bez ławników, mogą być referendarze sądowi, urzędnicy sądowi. Prowadzą postępowanie mediacyjne i mogą podejmować pewne czynności

Zasada kolegialnego orzekania – skład 3 sędziów. Jeden z nich to sprawozdawca, a dwóch się przysłuchuje. Wszyscy mają jeden głos. Sąd w składzie jednego sędziego orzeka na posiedzeniach niejawnych (po rozprawie).

Zmiana składu sędziowskiego w trakcie trwania rozprawy może nastąpić jeżeli: nastąpią przyczyny losowe (np. śmierć), są przeszkody prawne (wyłączenie sędziego).

Instytucja wyłączenia sędziego – 2 koncepcje:

a)      z mocy ustawy (wyłączanie obligatoryjne)

-          gdy sędzia jest stroną w sprawie lub pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziałuje na jego prawa i obowiązki,

-          strona jest małżonek, krewny, powinowaty w linii prostej, krewny boczny do czwartego stopnia i powinowaty boczny do drugiego stopnia

-          osoby związane z sędzią z tytułu przysposobienia, opieki, kurateli,

-          sędzia był lub jest pełnomocnikiem jednej ze stron, świadczył usługi prawne na rzecz jednej ze stron lub jakiejkolwiek inne usługi związane ze sprawą,

-          brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia albo występował w danej sprawie jako prokurator, brał udział w rozstrzygnięciu sprawy w organach administracji publicznej

b)     na żądanie (wyłączenie fakultatywne)

-     na żądanie sędziego lub strony, gdy jest okoliczność, że obecność sędziego mogłaby wywołać pewną wątpliwość (wniosek o wyłączenie sędziego składa strona w formie pisemnej, ustnej do protokołu na posiedzeniu w sądzie, w którym toczy się postępowanie w każdym momencie i gdy postępowanie trwa musi uprawdopodobnić, że przyczyna powstała później lub stała się znana w chwili postępowania).

W jakiej formie zapada decyzja o wyłączeniu sędziego, ilu sędziów orzeka i czy na posiedzeniu czy rozprawie?

Zapada w formie postanowienia, na posiedzeniu niejawnym, orzeka 3 sędziów

Kogo dotyczą przepisy o wyłączeniu?

-sędziego, każdego z osobna, referendarza sądowego, asesora sądowego, protokolanta, prokuratora

                                                                                                                                                          18.04.2009

Do wszczęcia postępowania sąd-adm. są 2 formy :

1) Wniosek o wszczęcie postępowania, który składamy bezpośrednio do sądu.             

2) Skarga (składa się do WSA za pośrednictwem organu) na, które jest wydawane postanowienie.

Skarga może być odrzucona ( z przyczyn formalnych) lub przyjęta (oznacza to wszczęcie postepowania) i w rezultacie uwzględniona ( gdy uzna ją za zasadną, uwzględniając wydaje wyrok) lub oddalona (oddala jeśli uzna ją za bezzasadną, jeżeli uzna , że zarzut nielegalności był nieprawdziwy).

Skarga – wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania decyzji czy postanowienia, ale organ który wydał decyzję może sam z urzędu albo na wniosek skarżącego  wstrzymać jej wykonanie. Dlatego organ , a nie sąd, może wstrzymać bo to organ jest pośrednikiem w przekazaniu skargi do sądu (tym bardziej sąd nie wstrzymuje, bo nic nie wie o istnieniu skargi). Sąd może tylko na wniosek skarżącego utrzymać postanowienie.

Czy skargę można cofnąć , jeśli jest złożona do sądu?

Można (art. 60) , ale jest wyjątek. Sąd ni...