Wstęp

Co oznacza prawo do sądu w art. 45 Konstytucji i w prawie międzynarodowym?

*prawo do procesu sprawiedliwego

*prawo do procesu jawnego

*uprawnienie do załatwienia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki (konwencji międzynarodowej – w odpowiednim terminie)

*prawo do załatwienia sprawy przez sąd właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły

              Kto sprawuje wymiar sprawiedliwości w świetle art. 175 Konstytucji?

Sąd Najwyższy, sądy powszechne, administracyjne, wojskowe

              Co oznacza, że sąd administracyjny wymierza sprawiedliwość?

Zasada 2-instancyjności oznacza prawo do 2-krotnego merytorycznego załatwienia sprawy. Natomiast sądy adm nigdy nie załatwiały merytorycznych spraw. Dla sądu administracyjnego zasada ta oznacza prawo do 2-krotnego skontrolowania legalności działań administracji i rozstrzygania sporów kompetencyjnych wymienionych w ustawie.

              Art. 176 konst.

Postępowanie sądowej jest co najmniej 2-instancyjne; ustrój i właściwość poszczególnych sądów określają ustawy (ust. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi)

              Co stanowi art. 236 Konstytucji?

Ustawodawca w tym artykule postanowił, że w ciągu 5 lat od dnia wejścia w życie Konstytucji mają zostać uchwalone nowe przepisy regulujące ustrój i postępowanie przed sądami administracyjnymi tak aby wdrożyć zasadę 2-instancyjności przed tymi sądami. Do momentu uchwalania tych ustaw obowiązywało obowiązywanie rewizji nadzwyczajnej przed sądami administracyjnymi (rewizję usunięto dawno temu twierdząc ze jest zbędna).

              Co wprowadzono ust z 25.07.2002 oraz ust z 30.08.2002?

Wprowadzono zasadę 2-instancyjności, powstały dwa szczeble sądownictwa:

*1 instancja – podstawowa

-wojewódzkie sądy administracyjne

*2 instancja

-NSA z siedzibą w Warszawie

w świetle obowiązującego prawa, Konstytucji, ust z 25.07 i 30.08:

*sprawują wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych pomiędzy:

-organami samorządu i organizacji rządowej

-samorządowymi kolegiami odwoławczymi,

przy czym kontrola ta sprawowana jest pod kątem widzenia zgodności z prawem (kontrola legalności a nie celowości). Niedopuszczalna jest kontrola celowości i kontrola merytoryczna, chyba, że przepis prawa stanowi inaczej.

              Co stanowi art. 4 Konstytucji?

Stanowi, że sędziowie sądów administracyjnych są niezawiśli i podlegają konstytucji i ustawom.

Kto powołuje sędziów WSA i NSA?

Powołuje ich Prezydent RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa (organ samorządu sędziowskiego)

              Jakie są kwalifikacje sędziego WSA?

1.      musi mieć obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich

2.      jest nieskazitelnego charakteru

3.      ma ukończone wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskany tytuł mgr lub zagraniczne uznane w Polsce

4.      stan zdrowia właściwy

5.      ukończone 35 lat

6.      wysoki poziom wiedzy w dziedzinie administracji publicznej, prawa administracyjnego w znaczeniu szerokim oraz innych dziedzin prawa związanego z funkcjonowaniem administracji publicznej

7.      pozostawanie 8 lat na stanowisku sędziego albo na stanowisku prokuratora 8 lat; 8-letnie wykonywanie zawodu adwokata, radcy prawnego, notariusza albo przez 10 lat pozostawać w instytucjach publicznych na stanowiskach związanych z tworzeniem i stosowaniem prawa administracyjnego; 2 lata pracy w charakterze asesora sądowego (musiał być sędziom sądu rejonowego)

8.      Profesor i dr habilitowany nauk prawnych, wtedy nie dotyczą go warunki stażowe

Jakie są kwalifikacje sędziego NSA?

Takie same ja sędziego WSA. Inne elementy:

granica wieku podwyższona do 40 lat,

podwyższony czas stażu do 10 lat na stanowisku notariusza, prokuratora, radcy prawnego.

              Jakie są kwalifikacje asesora WSA?

1.      Nie są niezawiśli

2.      4 pierwsze punkty, w pkt 5 – 30 lat,

3.      pkt 7 – 4 lata na stanowisku sędziego w innym sądzie, prokuratora, radcy prawnego, notariusza,

4.      6 lat stanowisko urzędnicze

       Referendarz sądowy

*stanowisko pomiędzy urzędniczym a sędziowskim

*powoływania są do niektórych czynności sędziowskich oraz postępowań mediacyjnych

Jakie są wymogi na stanowisko referendarza?

*obywatelstwo polskie, korzystanie z pełni praw publicznych o obywatelskich

*nieskazitelny charakter

*ukończone wyższe studia prawnicze z tytułem mgr albo zagraniczne uznane w Polsce

*nie ma kryterium wieku

*3 lata zatrudnienia na stanowisku związanym ze stosowaniem lub tworzeniem prawa administracyjnego (nie ma wymogu pracy w instytucji publicznej)

Jakie są wynagrodzenia sędziów?

*WSA – wynagrodzenie takie jak sędziów sądów apelacyjnych

*NSA – wynagrodzenie takie jak sędziów Sądu Najwyższego

*asesor sądowy – wynagrodzenie sędziów sądów okręgowych

Jaka jest właściwość rzeczowa WSA?

1.      sprawują wymiar sprawiedliwości odnośnie legalności działalności administracji.

2.      Kontrolują wydawanie decyzji administracyjnych przez organy administracji

3.      Art. 5 ust prawo o postępowaniu przez sądami administracyjnymi, głosi, że kontrola decyzji oparta jest na klauzuli generalnej z wyłączeniami.

Sprawy wyłączone to:

-sprawy wynikające z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami administracji publicznej (wyłączenie oczywiste)

-sprawy wynikające ze stosunku przełożony-podwładny

-odmowy mianowania na stanowisko lub powołanie do pełnienia funkcji w organach administracji publicznej chyba, że obowiązek mianowania lub powołania wynika z przepisów prawa

-w sprawach wiz wydawanych przez konsulów z wyjątkiem wiz wydawanych cudzoziemcom będących członkiem rodziny obywatela UE albo państwa członkowskiego oraz strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej

-zezwolenia na przekroczenie granicy w ramach małego ruchu granicznego

4. kontroluje te działania organów administracji, które są podejmowane w formie postanowienia

Co jest zaskarżane do WSA?

*postanowienia, które zapadają w postępowaniu administracyjnym regulowanym KPA lub ordynacją podatkową i mają walor:

     - postanowień zaskarżalnych w trybie zażalenia

     - postanowień rozstrzygających sprawę co do istoty (np. postanowienie o zatwierdzeniu ugody)

- postanowień kończących postępowania w sprawie oraz postanowień zapadających w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, jeżeli służy na nie zażalenie (np. postanowienie o odmowie  przywrócenia terminu)

5. Kontroluje legalność innych aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej, które dotyczą uprawnień i obowiązków wynikających z przepisów prawa.

Co zalicza sąd i doktryna do tych aktów i czynności?

*czynności materialno-techniczne (czynności egzekucyjne)

*zaświadczenia

*akty potwierdzające

*akty administracyjne o charakterze wewnętrznym (polecenia służbowe)

Jaka jest właściwość rzeczowa NSA?

Do zakresu właściwości rzeczowej NSA., oprócz rozpoznawania środków odwoławczych od orzeczeń wydawanych przez wojewódzkie sądy administracyjne, należą:

1. rozpoznawanie sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, miedzy samorządowymi kolegiami odwoławczymi, jeżeli odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz sporów kompetencyjnych miedzy organami jednostek samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej;

2. podejmowanie uchwał mających na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych;

3. podejmowanie uchwał zawierających rozstrzygnięcia zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej;

4. rozpoznawanie innych spraw należących do właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego na mocy odrębnych ustaw, w tym skarg na przewlekłość postępowań sądowoadministracyjnych

PRZEDMIOT i PODMIOTY postępowania:

Przedmiot postępowania sądowo-administracyjnego to sprawa sądowo-administracyjna. Postępowanie to obejmuje spraw z zakresu kontroli działalności adm-pub oraz inne sprawy.

SPRAWY SĄDOWO ADM DLA:

Klauzula właściwości rzeczowej – postanowienie umowne, które ma na celu skierowanie sporu do odpowiedniego pod względem merytorycznym sądu.

Podmioty postępowania: SĄD oraz  STRONY.

Stronami są:

1) skarżący:

·         każdy kto ma interes prawny,

·         prokurator,

·         RPO,

·         organizacja społeczna w cudzej sprawie zakresie statutowej działalności,

·         inne podmioty uprawnione z mocy przepisów odrębnych,

organ adm publ. lub jednostki organizacyjne pełniące funkcje zlecone (którego działanie lub bezczynność zaskarżono),

2) uczestnicy na prawach strony, to osoby, które brały udział w postępowaniu administracyjnym, a nie wniosły skargi, jeżeli wynik postępowania sadowego dotyczył jego interesu prawnego (strony postępowania administracyjnego, które nie wniosła skargi – prokurator, RPO, organizacja społeczna w cudzej sprawie zakresie statutowej działalności).

3) inni uczestnicy osoby, które nie brały udziału w postępowaniu adm., jeżeli wynik tego postępowania dotyczy jej interesu prawnego – strona postępowania administracyjnego, nie uznana za stronę przez kpa. Również są to organizacje społecznego w sprawach dotyczących innych osób (w cudzej sprawie), jeżeli sprawa dotyczy jej działalności statutowej.

SĄD – w szerokim znaczeniu ustrojowym oznacza WSA albo NSA.

- w znaczeniu funkcjonalnym oznacza skład sądu, obsadę zawodową, działa jawnie. I obowiązuje zasada kolegialności orzekania W działania sądu mogą być zakwalifikowani referendarze sądowi (są to urzędnicy).

Skład – orzekają tylko sędziowie bez ławników, mogą być referendarze sądowi, urzędnicy sądowi. Prowadzą postępowanie mediacyjne i mogą podejmować pewne czynności

Zasada kolegialnego orzekania – skład 3 sędziów. Jeden z nich to sprawozdawca, a dwóch się przysłuchuje. Wszyscy mają jeden głos. Sąd w składzie jednego sędziego orzeka na posiedzeniach niejawnych (po rozprawie).

Zmiana składu sędziowskiego w trakcie trwania rozprawy może nastąpić jeżeli: nastąpią przyczyny losowe (np. śmierć), są przeszkody prawne (wyłączenie sędziego).

Instytucja wyłączenia sędziego – 2 koncepcje:

a)      z mocy ustawy (wyłączanie obligatoryjne)

-          gdy sędzia jest stroną w sprawie lub pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziałuje na jego prawa i obowiązki,

-          strona jest małżonek, krewny, powinowaty w linii prostej, krewny boczny do czwartego stopnia i powinowaty boczny do drugiego stopnia

-          osoby związane z sędzią z tytułu przysposobienia, opieki, kurateli,

-          sędzia był lub jest pełnomocnikiem jednej ze stron, świadczył usługi prawne na rzecz jednej ze stron lub jakiejkolwiek inne usługi związane ze sprawą,

-          brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia albo występował w danej sprawie jako prokurator, brał udział w rozstrzygnięciu sprawy w organach administracji publicznej

b)     na żądanie (wyłączenie fakultatywne)

-     na żądanie sędziego lub strony, gdy jest okoliczność, że obecność sędziego mogłaby wywołać pewną wątpliwość (wniosek o wyłączenie sędziego składa strona w formie pisemnej, ustnej do protokołu na posiedzeniu w sądzie, w którym toczy się postępowanie w każdym momencie i gdy postępowanie trwa musi uprawdopodobnić, że przyczyna powstała później lub stała się znana w chwili postępowania).

W jakiej formie zapada decyzja o wyłączeniu sędziego, ilu sędziów orzeka i czy na posiedzeniu czy rozprawie?

Zapada w formie postanowienia, na posiedzeniu niejawnym, orzeka 3 sędziów

Kogo dotyczą przepisy o wyłączeniu?

-sędziego, każdego z osobna, referendarza sądowego, asesora sądowego, protokolanta, prokuratora

Do wszczęcia postępowania sąd-adm. są 2 formy :

1) Wniosek o wszczęcie postępowania, który składamy bezpośrednio do sądu.             

2) Skarga (składa się do WSA za pośrednictwem organu) na, które jest wydawane postanowienie.

Skarga może być odrzucona (z przyczyn formalnych) lub przyjęta (oznacza to wszczęcie postępowania) i w rezultacie uwzględniona (gdy uzna ją za zasadną, uwzględniając wydaje wyrok) lub oddalona (oddala jeśli uzna ją za bezzasadną, jeżeli uzna, że zarzut nielegalności był nieprawdziwy).

Skarga – wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania decyzji czy postanowienia, ale organ który wydał decyzję może sam z urzędu albo na wniosek skarżącego  wstrzymać jej wykonanie. Dlatego organ , a nie sąd, może wstrzymać bo to organ jest pośrednikiem w przekazaniu skargi do sądu (tym bardziej sąd nie wstrzymuje, bo nic nie wie o istnieniu skargi). Sąd może tylko na wniosek skarżącego utrzymać postanowienie.

...