Zadania pedagogiki społecznej:- zmiana niekorzystnych warunków rozwojowych- ulepszanie wpływów pozytywnychFunkcje pedagogiki społecznej:- kompensacja - wyrównanie braków utrudniających prawidłowy rozwój jednostki- profilaktyka – zapobieganie powstawania niekorzystnych zjawisk- doskonalenie – rozwijanie prac własnych, by doskonalić siebie i otoczeniePodstawowe cechy pedagogiki społecznej:- globalność- dynamika- kompensacja- wartościowanieIdee Radlińskiej:- podmiotowości - traktować jednostkę jako podmiot- sprawiedliwości społecznej – wszyscy mają równy dostęp do warunków rozwojowych- pomocniczości – społeczeństwo ma obowiązek pomagania- edukacji społecznej – wychowanie; jedno z elem. życia społ.- kul.Siły społeczne – cechy, uzdolnienia i aspiracje jednostki przejawiające się w konkretnym działaniuŹródła sił społecznych:- grupa rówieśnicza- instytucje społeczne- role społeczne pełnione przez jednostkę- sam człowiek- sytuacje zagrożeniaTYPOLOGIA SIŁ SPOŁECZNYCHwg Radlińskiej: a) narastająceb) zanikającec) jawned) ukrytewg Kowalskiego:a) podstawowe f) zorganizowaneb) współwyznaczające g) wstecznec) wzmacniające h) postępowed) osłabiające i) zachowawczee) spontaniczne j) rozwojoweWsparcie społeczne – wszelka pomoc jednostce w jej trudnej sytuacji (pomoc w jej przezwyciężeniu); istnieje cały czas, a aktywizuje się w sytuacjach trudnychRodzaje wsparcia społecznego:- emocjonalne- wartościujące- informacyjne- duchowePoznańska szkoła badań nad rodziną:- wieloaspektowa, integralna analiza życia rodzinnego z uwzględnieniem interakcji z zewnętrznymukładem społecznym- kompleksowa analiza – ważne elementy
elementy struktury i funkcji rodziny oraz świadomości rodziny dot. życia rodzinnego i zjawisk ściśle powiązanych z życiem rodzinnym- bada się wzajemne uwarunkowania tych elem., wg zasad odwracalności kategoriami zmiennych niezależnych i zależnychFunkcje rodziny wg Tyszki:- biopsychiczne:*prokreacyjne*zewnętrzne- ekonomiczne:*materialno-ekonomiczne*opiekuńczo-zabezpieczające- społeczno-wyznaczające:*klasowa*legalizacyjno-kontrolna- socjopsychiczne: *socjalizacyjna*kulturalna*emocjonalno-ekspresyjna*rekreacyjno-towarzyskaSzkoła środowiskowa wg Szackiego:- jako placówka wychowawcza ściśle współpracująca z rodzicami i instytucjami, które rozwijają zainteresowania uczniów- brak rozbieżności między celami wychowawczymi w domu i w szkole- przygotowywanie dziecka do życia dorosłego- pamiętać: szkoła jest dla dzieci, a nie dzieci dla szkoły!- Krytyka tłumienia tego co spontaniczneCel wychowawczy szkoły środowiskowej:- powiązanie szkoły z życiem- zaspokojenie potrzeb duchowych uczniów (wszechstronne zaspokajanie potrzeb)- kompleksowe realizowanie funkcji podstawowych (wychowawcza, opiekuńczo-socjalna i kształcenia)- rozwijanie motywacji i umiejętności ucznia do dalszego poszerzaniu i pogłębianiu wiedzy - aktywizacja różnorodnych sił społecznych, np.: rodzicówPodstawowe funkcje szkoły środowiskowej:1.kształcąco-wychowująca- optymalne wykorzystanie zdolności dziecka- rozszerzanie różnorodnych form ich aktywności- organizowanie współpracy z innymi instytucjami2.opiekuńcza- stała i kompleksowa opieka nad warunkami nauki- rozpoznawanie i diagnozowanie braków spowodowanych opóźnieniem w rozwoju- organizowanie czasu wolnego- zapobieganie i usuwanie zagrożeń3.koordynacyjna- podział racjonalny
acjonalny zadań- jednolita opieka wychowawczaZasady współdziałania szkoły ze środowiskiem: (wg Winiarskiego)1)Oddolnej inicjatywy i dobrowolności- chęć dobrowolnego współdziałania musi zrodzić się wśród członków danego środowiska (nauczyciele, rodzice, mieszkańcy...)2)Równorzędności i poszanowania partnerów- jednakowe traktowanie wszystkich uczestników współdziałania 3)Kompleksowości współpracy- holistyczne podejście do współpracy (wszystkie aspekty pod uwagę)4)Korelacji celów i działań- elementy współpracy nie są sprzeczne, nie przeciwstawiają się sobie, nie wykluczają się wzajemnie5)Autentyczności zadań i działań6)Planowości współpracy- współdziałanie musi mieć charakter świadomy, celowościowy, intencjonalny- współpraca powinna opierać się na wcześniej opracowanym integralnym planie działania7)Ciągłości i systematyczności- długotrwałość, duża częstotliwość, rytmiczność, płynność,aktywność wszelkich działań8)Elastyczności i różnorodności form oraz metod działania- (elas.) przeciwstawienie się schematyczności, sztywności, uniformizacji, niezmienności- (różn.) przeciwstawienie się unifikacji, jednorodności, monotonii, ubóstwu treści, form i metod działania 9)Innowacyjności w pracy środowiskowej- nowatorstwo społeczno – pedagogiczne, twórcze podejście (nie odtwórcze)10)Stopniowego poszerzania zakresu współdziałanTypologie grup społecznych:1.ogólny podział:*zwarte*luźne*okazyjne2.ze wzgl. na wiek członków:*rówieśnicze*zróżnicowane3.ze wzgl. na płeć:*jednorodne*mieszane4.ze wzgl. na społeczna podstawę ich istnienia:*celowe (grupy wtórne)*spontaniczne (grupy pierwotne)Funkcje grupy rówieśniczej: (wg Misztala)MAKROSPOŁECZNE- wyznaje określony
określony system wartości- kreuje wzorce zachowań- egzekwuje ich przestrzeganieMIKROSPOŁECZNE (złożone)- dostarcza motywacji do działania celowego- wyznacza role społeczne , uczy samodzielnościMIKROSPOŁECZNE (proste)- zaspokaja potrzebę przynależności i akceptacji- źródło zabawy i rozrywki (organizowanie czasu wolnego)- dostarcza wrażeń, przygód i nowych doświadczeńGrupa rówieśnicza – organizm społeczny, który wyróżnia się spośród innych nie ze względu na cechę demograficzną, lecz ze względu na typ więzi, bliskie, nacechowane wzajemną aprobatą uczestnictwoTypy kierowania grupą rówieśniczą:PRZODOWNICTWO- gotowość do współdziałania, osoba ta ze względu na swój charakter i opiekuńczość obdarzona jest przez grupę zaufaniaPRZYWÓDZTWO- jest zdobywane przy aprobacie członków grupy, może wynikać zkwalifikacji lub możliwości jednostkiPANOWANIA(władza)- zdobywana instrumentalnie, głównie siłą, autokratyzm, rygoryzm, centralizacja decyzyjnaPierwotność i wtórność grup rówieśniczychGRUPA PIERWOTNA GRUPA WTÓRNA- członkostwo spontaniczne, nacechowane poczuciem uczestnictwa- dominują więzi osobowe i powszechna identyfikacja wzajemna (znajomość osobista)- niewielkie rozmiary- grupa o ustalonym świecie wartości wzorców o różnorodnych implikacjach organizacji grupy- istnieje umowny system kontroli i doraźne sankcje- zmienność okazjonalności celów i wew. hierarchii- przywództwo
hierarchii- przywództwo wynika z cech osobowych i aprobaty grupy - członkowie pochodzą z rekrutacji formalnej- dominacja więzi rzeczowych i stosunków organizacji- możliwie wielkie rozmiary grupy o rozgałęzionej strukturze- istnienie własnych celów i interesów dominujących nad interesami innych- posiadanie formalnych wzorów zachowań egzekwowanych formalnymi sankcjami- centralizacja decyzyjna i koordynacja działań- wyspecjalizowane kierownictwo, wyalienowani przywódcyTolerancja – wyrozumiałość w stosunku do przekonań odmiennych od naszychUprzedzenie –negatywna i nieracjonalna postawa wobec innych osób, która jest silna, sztywna i odporna na zmianęUbóstwo- brak dostatecznych środków do życia, nędza, bieda i niedostatek w sensie ekonomicznymPodstawowe przyczyny ubóstwa:- bezrobocie- bezdomność- brak wykształcenia- dysfunkcjonalność rodziny- niedostateczna troska o ludzi starszych- zły stan zdrowia- niekorzystna sytuacja np.: państwa Rodzaje ubóstwa: - absolutne- względneTrzy teorie przyczyn ubóstwa: 1) skażonych charakterów- ubóstwo upatrywane w jednostce- indywidualne defekty- brak zdolności i możliwości podjęcia pracy2)ograniczonych możliwości- nierówność dostępu do szkół i miejsc pracy- dyskryminacja płciowa lub rasowa3)”wielkiego brata” - wina po stronie rządu, bo poprzez wysokie podatki zniszczył on bodźce do umacniania niezależności ekonomicznej rodzinyPrzyczyny bezrobocia:- niskie i „wąskie” wykształcenie- zwolnienie z pracy na skukutek redukcji etatów (zwolnienia grupowe)- niewznowienie umowy o pracę- handel zagraniczny (kapitał zagraniczny w kraju, import)- postęp technologiczny i technicznySkutki przyczyn bezrobocia:- pogorszenie się sytuacji materialnej rodziny- popadnięcie w alkoholizm- złe warunki mieszkaniowe- izolacja społeczna- kłopoty wychowawcze z dziećmi- poczucie winy- niski wzory zaspokajania potrzeb kulturalnych (tylko TV)- negatywny stosunek do naukiFormy przeciwdziałania bezrobociu:- inicjowanie i finansowanie szkoleń- organizowanie dodatkowych miejsc pracy i udzielanie pracownikom pomocy finansowej- inicjowanie i finansowanie robót publicznych- udzielanie pożyczek z Funduszu Pracy- przyznawanie i wypłata zasiłków- aktywizowanie bezrobotnych w ramach programów specjalnych i zajęć w klubach pracyBezdomność – względnie stała sytuacja człowieka pozbawionego mieszkania (domu)Rodzaje bezdomności:- z wyboru- z konieczności- JAWNA – akceptacja braku mieszkania i tułaczki (sensu – stricto) - UTAJONA – mieszkanie w miejscach do tego nieprzystosowanych (sensu –largo)Przyczyny bezdomności:- dobrowolnie wybrany styl życia- uchodźstwo (desperackie decyzje)- własne lub cudze zachowanie dewiacyjne)- zdarzenia losowe- wadliwa polityka społeczna- brak pracy i pieniędzy- bycie byłym więźniem- bycie byłym wychowankiem domu dziecka- warunki lokalne- przemoc w rodziniePrzeciwdziałanie bezdomności: - działalność instytucji opiekuńczych (przytułków, szpitali, hospicjów)- rozwój instytucji charytatywnych- system gwarantowanych prawemświadczeń państwowych- kontrolowane przez państwo programy poprawy warunków życia- instytucje dyscyplinujące (np.: domy pracy)- instytucje opiekuńczo – wychowawcze- zakłady dysponujące kwaterami zastępczymi dla grup bezproblemowychDiagnoza – rozpoznanie, tzn. zebranie potrzebnych danych i ich krytyczne opracowanie w drodze rozumowaniaWalory dobrej diagnozy: - ciągłość- łatwość zmian- unikanie błędów- obiektywizm- pełnośćEtyczne aspekty diagnozy:- bronić się przed przedmiotowym traktowaniem osoby badanej- podmiotowi działającemu zależy na poprawności stosunków społecznych- niezbędne jest zaufanie, zachowanie poufności, współpraca, obustronne poczucie odpowiedzialności- osoba diagnozująca powinna sobie zdawać sprawę ze specyficznych cech badania diagnostycznego- zdawać sobie sprawę z konsekwencji z zależności interpersonalnychRadlińska:- „przede wszystkim nie zaszkodzić” - nie wolno zmuszać do zeznań (np.: poprzez szantaż)- nie wolno wywoływać silnych stresów- nie wolno stosować niewychowawczych i niehumanitarnych metod- nie wolno stosować pozornej anonimowości- nie wolno kierować się zdarzeniami z przeszłościBłędy diagnostyczne: a)orzekania- przypisanie komuś jakiejś cechy mimo braku podstaw do tegob)pominięcia- pomija się pewnego typu ważne zjawiska pojmowane jako złea)obserwacji- nie dostrzegamy wszystkich cech lub widzimy te, których nie mab)techniczne- dotyczą aparatury i notatekc)rozumowania- ?????????????Praca socjalna – urządzenia i przedsięwzięcia, które powinny i ogólnodostępnych świadczeń tekpowinny pomóc ludziom w ich integracji ze społeczeństwem, by prowadzili oni godne życiePacjent – jednostka potrzebująca pomocy na skutek wydarzenialosowego, niezdolny do pokierowania sobąFormy pracy socjalnej:1)RATOWNICTWO- pomoc doraźna2)POMOC- dość krótkotrwała (niewielka interwencja)3)OPIEKA- pełna odpowiedzialność za drugiego człowieka, pacjent nie potrafi sobie poradzićZasady etyczne pracownika socjalnego:- człowiek- najwyższa wartość, ma swoje prawa np.: samostanowienia i popełniania błędów, własnej godności- każdy ma równy dostęp do usług socjalnych- działać bezinteresownie (bez liczenia na własne korzyści)- podopieczny ma pełne prawo do informacji o swojej sytuacji (podpisany kontrakt ze zobowiązaniami wobec siebie pr. socj. i pacjenta- obowiązuje tajemnica zawodowa- formy pracy dostosowane do podopiecznych (są w różnym wieku)- traktować podopiecznych indywidualnie- tolerancja wobec pacjentów (oddzielenie poglądów prywatnych od pracy)- kierować się bezstronnością, sprawiedliwością, zasadą dobra pokrzywdzonego- stawiać prawidłowe diagnozyMETODY PRACY SPOŁECZNO – WYCHOWAWCZEJ 1)Prowadzenie indywidualnego przypadku-metoda swoistego dialogu między pracownikiem socjalnym a pacjentem-jest to metoda, która polega na analizie jednostkowych losów ludzkichw określone sytuacje wychowawcze lubanalizie konkretnych zjawisk natury wych. przez pryzmat jed .biografii ludzkiejZadania pracownika socjalnego:- zrozumienie jednostki- zabiegi terapeutyczne mające na celu rozładowanie lękuZasady pracownika socjalnego: - akceptacji- komunikacji- indywidualizacji- uczestnictwa- zaufania i poszanowania prywatności- zmierzać do takiego nastawienia jednostki, by zapragnęła ona sama skorygować swoje życie. Opracować własny plan postępowania i dopomagać jednostce w uchwyceniu konsekwencji jej własnych pomysłów2)Metoda pracy grupowej-jest to metoda, która polega na kontakcie pracownika socjalnego z zespołem przez wspólne działanie jego członków, prac. socj. Stoi na straży wykonywanych zadań (są one sugerowane przez prac. socj. i samych członków grupy)ODMIANY METODY GRUPOWEJ:a) rozwojowo – wychowawcza- kształtowanie na gruncie pracy kulturalno – oświatowej dorosłych i młodzieży (np.: w domach kultury czy klubach)- sposób bycia nie odbiega od ogółu- ich zadaniem jest służenie pomyślnemu rozwojowi fizycznemu, psychicznemu i kulturalnemu (a nie opiekuńczość)b) psychoterapeutyczna- nastawienie na poczynania terapeutyczne: ratownicze, opiekuńcze dorosłych osób nieprzystosowanych społecznie, o zaburzeniach w zachowaniu sięc) rewalidacyjna- organizowanie pracy wychowanków wychowanków przez prac. socj.Zasady pracy z grupą:- samorządności- dobrowolności- styczności osobistej- wzajemnego wspomagania- perspektywy działalności (cel, który ukierunkuje działalność)- działalności demokratycznej (każdy jest członkiem tej grupy)PRACA SOCJALNAPraca socjalna – urządzenia i przedsięwzięcia, które powinny pomóc ludziom w ich integracji ze społeczeństwem, by prowadzili oni godne życiePacjent – jednostka potrzebująca pomocy na skutek wydarzenialosowego, niezdolny do pokierowania sobąFormy pracy socjalnej:1)RATOWNICTWO- pomoc doraźna2)POMOC- dość krótkotrwała (niewielka interwencja)3)OPIEKA- pełna odpowiedzialność za drugiego człowieka, pacjent nie potrafi sobie poradzićZasady etyczne pracownika socjalnego:- człowiek- najwyższa wartość, ma swoje prawa np.: samostanowienia i popełniania błędów, własnej godności- każdy ma równy dostęp do usług socjalnych- działać bezinteresownie (bez liczenia na własne korzyści)- podopieczny ma pełne prawo do informacji o swojej sytuacji (podpisany kontrakt ze zobowiązaniami wobec siebie pr. socj. i pacjenta- obowiązuje tajemnica zawodowa- formy pracy dostosowane do podopiecznych (są w różnym wieku)- traktować podopiecznych indywidualnie- tolerancja wobec pacjentów (oddzielenie poglądów prywatnych od pracy)- kierować się bezstronnością, sprawiedliwością, zasadą dobra pokrzywdzonego- stawiać prawidłowe diagnozy
pedagogika.koszalin