Układ Słoneczny(1).pdf

PLANETY UKŁADU SŁONECZNEGO

Nazwa

planety

Śred-

nia

odle-

głość

Słońc

(mln.

km)

Okres

obiegu

wokół

Słońca

Okres

rotacji

Mas

(Zie-

mia

=1)

Obję

tość

(Zie-

mia

=1)

Gęst-

ość

(g /

cm 3 )

Śred-

nica

(km)

Pręd-

kość

ruchu

orbi-

cie

(km /

Licz

księ

ży-

ców

y 59,987,969 dnia 58,65 dni 0,05

6 0,05 5,43 4878 47,40

Wenus 108,2224,7 doby 243 doby 0,81

5 0,88 5,24 12104 35,00

Ziemia 149,6365 dni 6h 23h 56 min. 1,00

0 1,00 5,52 12752 29,81

Mars 227,9686,738 dnia 24 h 37

min.

0,10

7 0,15 3,04 6788 24,12

Jowisz 778,3 11 lat 315

dni

9,8 godzin 317,

9 1316 1,32 14280

0 13,116

Saturn 1427 29 lat 167

dni

10h 14 min 95,1 755 0,7 12066

0 9,625

Uran 287084,014 lat 10h 49min 14,5 52 1,27 51108 6,815

Neptun 4497164,78 lat 15h 40min 17,2 44 1,77 49530 5,48

Pluton 5900248,4 lat 6,4 doby 0,02 0,00

5 1,99 2350 4,71

Merkur

CHARAKTERYSTYCZNE PARAMETRY SŁOŃCA I

KSIĘŻYCA

Charakterystyczne parametry

Słońce (gwiazda)

Księżyc (naturalny satelita

Ziemi)

Średnica

1,392 mln km

(109,1 średnic Ziemi)

3476 km

(0,2725 średnicy Ziemi)

Masa

1,989x10 30 kg

(332946 mas Ziemi)

7,347x10 22 kg

(1/81,30068 masy Ziemi)

Średnia gęstość

1,408 g/cm 3

3,347 g/cm 3

Średnia odległość od Ziemi

149,6 mln km

384 400 km

Najmniejsza odległość od Ziemi

147,1 mln km (2

stycznia)

407000 km

Największa odległość od Ziemi

152,1 mln km (3 lipca) 356000 km

Temperatura

powierzchni: 5530 0 C

wnętrza: 13,5 mln 0 C

od - 160 0 C do + 140 0 C

Obserwowana średnica kątowa na

niebie

średnio: 31?59??

średnio: 31?05??

Tajemnice Księżyca

Rozwiązanie wielu zagadek zależy od lepszego poznania historii naszego satelity

Księżyc jest lekko zniekształcony – wygląda, jakby ktoś przycisnął jego bieguny

między kciukiem a palcem wskazującym, spłaszczając go dookoła równika.

Ponadto jest lekko uwypuklony w kierunku osi Księżyc–Ziemia. Teraz naukowcy

ogłosili, że wiedzą dlaczego satelita Ziemi ma taki kształt. Hipotez jest kilka.

W spłaszczeniu Księżyca nie ma nic dziwnego – obraca się, a działająca na zewnątrz

siła odśrodkowa musiała stworzyć wybrzuszenie, zanim eony temu stopiona magma

zmieniła się w twardą skałę.

Jeszcze w 1799 roku słynny matematyk Pierre-Simon Laplace zauważył drgania

Księżyca w przód i w tył wynikające z jego zdeformowanego kształtu. I choć

spłaszczenie okazało się nieznaczne – średnica Księżyca na równiku wynosi 3474 km,

około 4 km więcej niż średnica biegunowa – mimo wszystko było ono większe, niż

wynikałoby to z jego obecnego okresu obrotu wokół własnej osi, liczącego 27 dni, 7

godzin, 43 minuty i 11,5 sekundy. „Szkopuł tkwił w tym, że Księżyc był zbyt płaski” –

mówi Maria T. Zuber, profesor geofizyki i planetologii w Massachusetts Institute of

Technology.

Misje kosmiczne z lat 60. i 70. ubiegłego wieku pozwoliły odkryć drugą deformację

Księżyca. Okazało się, że jest on delikatnie uwypuklony na osi Księżyc–Ziemia.

Oznacza to, że przekrój satelity wzdłuż równika nie wyglądałby jak idealny okrąg, ale

bardziej jak piłka do rugby, skierowana jednym ze zwężonych końców w stronę Ziemi.

Jednak nikt nie był w stanie podać w pełni przekonującego wyjaśnienia obecnego

kształtu Księżyca. Nie jest to zresztą jedyna zagadka. Kolejne pytanie brzmi, dlaczego

bliższa jego strona, która zawsze zwrócona jest ku Ziemi, tak bardzo różni się pod

względem wyglądu i faktury od drugiej strony? Nawet geneza naszego satelity nie jest

do końca jasna, choć wielu naukowców twierdzi, że powstał 4,5 miliarda lat temu, z

odłamków powstałych po uderzeniu obiektu o wielkości Marsa w Ziemię.„On wciąż

skrywa cholernie dużo tajemnic” – mówi Kimmo Innanen, profesor astronomii na

Uniwersytecie York w Toronto.

W najnowszym wydaniu „Science”, profesor Zuber wraz z Jackiem Wisdomem oraz

Ianem Garrick-Bethnellem obwieścili, że znają prawdopodobną odpowiedź na pytanie,

dlaczego Księżyc jest zniekształcony. W rzeczywistości, mają tych hipotez kilka.

Laplace nie wiedział, że Księżyc stopniowo oddala się od Ziemi i zwalnia swe obroty.

Promienie laserów, odbijające się przez lata od luster pozostawionych na jego

powierzchni przez astronautów z Apollo, pokazują, że każdego roku Księżyc oddala się

od Ziemi o 38 milimetrów.

Obecnie rezonans orbitalny Księżyca w stosunku do Ziemi wynosi 1:1, co oznacza, że

jego okres okrążenia orbity jest równy okresowi obrotu wokół własnej osi. Dlatego jedna

strona Księżyca jest cały czas zwrócona ku Ziemi.

W przeszłości Księżyc znajdował się dużo bliżej Ziemi i potrzebował mniej czasu na jej

okrążenie. Przy rezonansie równym 1:1 musiał obracać się szybciej, co mogłoby

tłumaczyć spłaszczenie jego powierzchni. Ale z tych kalkulacji nie wynika prawidłowe

wyjaśnienie zniekształcenia na osi Księżyc–Ziemia. „One muszą być spójne” – twierdzi

Maria Zuber.

Jedna z hipotez sugeruje, że Księżyc przypadkowo okrzepł w takiej akurat postaci. Inne

ciała niebieskie, jak chociażby Ziemia, też nie mają przecież idealnie symetrycznych

kształtów.

Naukowcy z MIT uważają jednak, że obserwowana deformacja jest zbyt duża, by mogła

powstać przypadkowo. Proponują za to inne wyjaśnienie: Księżyc na początku swego

istnienia poruszał się po eliptycznej, a nie okrężnej orbicie, i to z rezonansem równym

3:2, czyli na każde dwa okrążenia orbity przypadały trzy obroty wokół własnej osi.

Zdaniem badaczy, taki stan miał trwać zaledwie około kilkuset milionów lat, zanim siły

pływowe spowolniły obroty Księżyca i przestawiły go na obecny, okrężny rezonans 1:1.

Wyliczenia naukowców pokazują, że na orbicie typu eliptycznego występują siły, które

były w stanie nadać Księżycowi jego obecny kształt. „Zagadka liczyła sobie 200 lat, a

my jako pierwsi wpadliśmy na rozwiązanie, które się sprawdza” – cieszy się profesor

Zuber.

Jej zespół odkrył także, że orbity z wyższymi wartościami rezonansu, na przykład dwa

obroty na jedno okrążenie, mogą tak samo ukształtować satelitę. „Mamy całą rodzinę

potencjalnych wyjaśnień” – dodaje Zuber.

W towarzyszącym artykułowi w „Science” komentarzu profesor Innanen określił

zaprezentowane rozwiązanie mianem „genialnego”.

Jednak Peter M. Goldreich, emerytowany profesor astrofizyki i fizyki planetarnej z

California Institute of Technology, wskazuje, że zespół z MIT nie wyjaśnił, w jaki sposób

Księżyc znalazł się w rezonansie 3:2. „To poważne niedociągnięcie”, stwierdził.

Podczas gdy eliptyczna orbita i rezonans 3:2 mogą wytłumaczyć taki, a nie inny kształt

Księżyca, nie są w stanie wyjaśnić różnic pomiędzy jego stronami. Skorupa na bliższej

stronie jest dużo cieńsza, z rozległymi polami dawno zastygłego ciemnego bazaltu,

zwanymi maria (od łac. mare ), czyli morzami. Ciemna strona Księżyca pokryta jest dużo

grubszą skorupą z licznymi kraterami, za to ma niewiele mórz.

Po części ze względu na gęstość bazaltu w morzach, środek ciężkości Księżyca nie

znajduje się w samym jego centrum, ale jest przesunięty o ponad półtora kilometra. Nie

wiadomo jednak, jak doszło do tego przesunięcia. „To byłby dobry pomysł na projekt

badawczy” – mówi Kimmo Innanen.

Rozwiązanie wielu zagadek zależy od lepszego poznania historii naszego satelity. W

ramach najpopularniejszej aktualnie teorii uformowania się Księżyca wskutek zderzenia

obiektu wielkości Marsa z Ziemią, naukowcy sądzą, że na samym początku Księżyc

orbitował bardzo blisko, około 25 tysięcy kilometrów nad Ziemią (w porównaniu z 384

tysiącami km dziś), a następnie zaczął się oddalać.

David J. Stevenson, profesor planetologii w Caltech, zwykł mawiać, że są mocne

dowody na teorię kolizji. Teraz mówi nieco inaczej: „Istnieją silne argumenty przeciw

alternatywnym wyjaśnieniom”.

Naukowcy sugerowali kiedyś, że Księżyc w jakiś sposób podlega sile grawitacji lub że

powstał z materiału, który oddzielił się od Ziemi. Kwestie te pozostały niewyjaśnione,

ponieważ zgromadzono bardzo niewiele nowych danych.

W ciągu trzech dziesięcioleci, jakie minęły od czasów projektu Apollo, NASA wysłała

tylko jedną sondę, wykonanego tanim kosztem Lunar Prospectora, który okrążył

Księżyc w 1998 i 1999 roku.

Ostatnimi czasy zamiast astronautów NASA woli wysyłać w Kosmos roboty. Taką misją

ma być Lunar Reconnaissance Orbiter, przygotowywany do wystrzelenia w 2008 roku.

Księżycowe misje z udziałem robotów planują również Indie, Japonia i Chiny. Zdaniem

naukowców, tu właśnie leży szansa na prawdziwy renesans badań nad Księżycem.

„Pogadamy za pięć lat” – mówi profesor Zuber.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: