Temat: Nefron. Wytwarzanie moczu.
NEFRON:
Pojedynczy nefron składa się z ciałka nerkowego i kanalika. Ciałko nerkowe stanowi kłębuszek naczyń włosowatych, który otoczony jest przez torebkę kłębuszka zwaną TOREBKĄ BOWMANA.
Światło torebki przechodzi w kanalik kręty I-rzędu, tzw. bliższy, następnie w pętlę nefronu zwaną pętlą Henlego, zbudowaną z ramienia zstępującego i wstępującego, a potem kanalik II-rzędu, zwany dalszym, który jest końcową częścią nefronu. Kanalik dalszy uchodzi do kanalika zbiorczego. Do jednego kanalika uchodzi kilka kanalików II-rzędu.
WYTWARZANIE MOCZU
Filtracja zachodzi w ciałkach nerkowych. Krew płynąca w naczyniach włosowatych kłębuszka jest oddzielona od światła torebki Bowmana „filtrem” utworzonym przez śródbłonek naczyń włosowatych. Ciśnienie krwi w kłębuszkach naczyń włosowatych jest wyższe w stosunku do ciśnienia w torebce Bowmana, co sprzyja przebiegowi filtracji. Z osocza do światła torebki przepuszczana jest woda, elektrolity, część albumin i hemoglobiny, niskocząsteczkowe związki organiczne.
Produkt z przesączu kłębuszkowego nazywa się moczem pierwotnym. W ciągu doby nerki człowieka filtrują 150-180 dm3 moczu pierwotnego, co oznacza, ze w ciągu doby osocze krwi jest ok. 40 razy przefiltrowane. Skład moczu pierwotnego jest podobny do osocza.
RESORPCJA:
Mocz pierwotny tworzony w ciałkach nerkowych przepływa przez kanaliki nefronu, w których to następuje resorpcja zwrotna wielu składników. Powoduje to zmianę składu moczu. Powstały produkt pozbawiony jest wielu składników, które znajdowały się w moczu pierwotnym, np. białka, węglowodany, niektóre sole mineralne, witaminy.
Resorpcja kanalikowa ma charakter aktywny i bierny. Transport aktywny odbywa się na zasadzie osmotycznym i elektrycznym. Tak przenoszone są: aminokwasy, glukoza, kwas moczowy, ciała ketonowe, Na, K.
Na zasadzie resorpcji biernej wchłaniane są zwrotnie: woda, mocznik, kreatynina, chlorki, i inne.
MOCZ I JEGO WYDALANIE:
W ciągu doby dorosły człowiek wydala ok. 1000-1500 cm3 moczu.
Skład moczu:
Skład moczu i jego ilość zależy od stanu fizjologicznego organizmu, środowiska życia i składu pobieranego pokarmu oraz wypijanych płynów. Około połowę rozpuszczonych w moczu substancji stanowi mocznik - produkt przemiany aminokwasów. Oprócz niego w moczu znajduje się urochrom i urobilinogen - barwniki moczowe będące produktami rozkładu hemoglobiny, kwas moczowy pochodzący z przemian kwasów nukleinowych, kreatynina - z przemian azotowych, zwłaszcza w mięśniach oraz jony sodowe, potasowe, wapniowe, magnezowe, chlorkowe, siarczanowe (VI) i fosforanowe. Średnia dobowa produkcja moczu wynosi około 1,5 dm3.
Ilość, skład i właściwości moczu mają znaczenie diagnostyczne i informują o stanie fizjologicznym organizmu. Obecność białek i hemoglobiny wskazuje na schorzenia zapalne nerek i uszkodzenie kłębków oraz cewek nerkowych, obecność cukru i ciał ketonowych - sugeruje cukrzycę, a zbyt duża produkcja moczu wskazuje na niewydolność przysadki mózgowe i wydzielanie ADH.
Higiena układu wydalniczego:
Nerki są organem bardzo dobrze ukrwionym. Jest to związane z wykonywaną przez nie ciągłą pracą osmotyczną i wydalniczą, co wymaga stałego zaopatrywania w tlen. W ciągu doby przez nerki przepływ ok. 1500 dm3 krwi.
Praca nerek nie może być przerwana nawet na krótki czas, ponieważ następuje wtedy zatrucie organizmu końcowymi produktami azotowej przemiany materii. Zatrzymywanie mocznika we krwi prowadzi do ciężkiego schorzenia - mocznicy, przebiegającej z objawami śpiączki, kończącej się śmiercią.
W trosce o właściwe funkcjonowanie układu należy:
- unikać przeziębień okolicy lędźwiowej ciała;
- utrzymywać w czystości zewnętrzne narządy wydalnicze, by nie dopuścić do infekcji mikroorganizmami wywołującymi zapalenia pęcherza, a gdy wnikną dalej - miedniczek i całych nerek.
Zakażenia, zwłaszcza bakteryjne, często przechodzą w stan przewlekły i powodują zniszczenie miąższu nerkowego. Przyczyną tych schorzeń mogą być ogniska zapalne w różnych częściach ciała (migdałki, zęby, zatoki) lub niektóre choroby, np. grypa, szkarlatyna, angina.
Na nerki szkodliwie wpływa alkohol, który - przesączając się przez kanaliki - niszczy je; nerka ulega zwyrodnieniu, kurczy się i porasta tłuszczem, a kanaliki zanikają. Alkohol zmniejsza też wydzielanie ADH, działając moczopędnie. Skłonność do wytrącania się z moczu rozpuszczonych w nim substancji nieorganicznych lub organicznych jest przyczyną kamicy nerkowej (moczanowej). Wytrącające się substancje w postaci kryształków ulegają zlepieniu, tworząc kamienie. Są one wydalane z moczem lub zalegają w drogach moczowych, głównie w miedniczce nerkowej i powiększają się stopniowo w skutek odkładania się na ich powierzchni nowych złogów mineralnych. Prowadzi to nieuchronnie do postępującego uszkadzania miąższu nerki na skutek zastoju moczu i zakażenia.
2
hazelleyes86