Choroby bakteryjne skóry - mat.doc

Choroby bakteryjne skóry

W zależności od rodzaju bakterii izolowanych ze skóry wyróżniamy florę bakteryjną skóry fizjologiczną i patologiczną

Do zakażenia skóry florą patologiczną dochodzi najczęściej w wyniku kontaktu z czynnikiem etiologicznym (zakażone środowisko lub uaktywnienie własnej flory bakteryjnej) lub poprzez obniżenie odporności osobniczej (np. w cukrzycy, AIDS i inne)

Podział zakażeń bakteryjnych

(w zależności od etiologii):
                                                                      -zakażenia gronkowcowe
                                                             -zakażenia paciorkowcowe
                                                             -zakażenia mieszane
                                                             - i inne

Zakażenia gronkowcowe

Zapalenie mieszków włosowych

Definicja: Stan zapalny ujścia mieszka włosowego, przechodzący na cały mieszek i otoczenie.

Objawy i przebieg: Wykwit pierwotny: żółtawy pęcherzyk ropny o trwałej napiętej pokrywie, często przebity włosem, otoczony rąbkiem zapalnym. Zmiany mogą być rozsiane lub zgrupowane.

Lokalizacja: twarz, tułów kończyny.

Czasami, przy ich bardzo masywnym wysiewie, może dojść do powiększenia okolicznych węzłów chłonnych.
Leczenie zapalenia mieszków włosowych polega na stosowaniu zewnętrznie płynów, aerozoli lub maści zawierających antybiotyki. W bardziej zaawansowanych zmianach stosuje się antybiotyki doustnie po wykonaniu posiewu i antybiogramu.

.
Ewolucja pojedynczej zmiany: kilka dni.

Figówka 

Definicja: Przewlekła odmiana ropnego zapalenia mieszków włosowych na twarzy.

Objawy i przebieg: Wykwity: krostki, grudki, rozmiękające guzy. Włosy - bez zmian, łatwo dają się usunąć (w większości przypadków odrastają).

Lokalizacja: twarz, rzadziej owłosiona skóra głowy.

Czas trwania: kilka miesięcy - lat.

Jest to przewlekłe zapalenie mieszków włosowych zlokalizowane najczęściej na twarzy, nieco rzadziej na skórze owłosionej głowy. Dotyczy głównie mężczyzn, gdyż zwykle umiejscawia się w obrębie zarostu: warga górna, broda i policzki. Początkowo objawia się krostami przymieszkowymi i grudkami, które niekiedy zlewają się w miękkie guzy wypełnione treścią ropną. Wskutek stanu zapalnego obejmującego cały mieszek włosowy, włosy w obrębie tych zmian chorobowych można bez trudu wyciągnąć. Jeśli choroba jest bardzo zaawansowana, może dojść do zniszczenia brodawki włosa i powstania blizny. Zwykle jednak po wyleczeniu włosy odrastają.
Leczenie figówki jest bardzo trudne. Choroba nierzadko trwa miesiącami, a nawet latami. Stosuje się tu antybiotyki doustnie i miejscowo, zgodnie z wynikami posiewu i antybiogramu. Ponadto zaleca się szczepionki bakteryjne, preparaty witaminowe. Chory nie powinien używać do golenia maszynki elektrycznej. Musi też odkażać przyrządy do golenia

Figówka

Na skórze twarzy widoczne krosty wypełnione ropna treścią. Wokół liczne plamy rumieniowe powstałe po ustąpieniu zmian.

Czyrak, czyraczność, czyrak gromadny

Definicja:
Czyrak - ropne zapalenie okołomieszkowe z wytworzeniem czopa martwiczego.
Czyraczność - liczne czyraki w rozmaitym okresie rozwoju, których powstaniu sprzyjają choroby przemiany materii, zaburzenia immunologiczne, ogólne wyniszczenie.
Czyrak gromadny - skupienie się i zlewanie czyraków (liczne czopy martwicze w nacieczonym ognisku).

Objawy i przebieg: Ewolucja czyraka: naciek zapalny w otoczeniu mieszka włosowego (guzek sinoczerwony, bolesny)--po 4 - 6 dniach--krosta przebita włosem na szczycie guzka, pod którą dochodzi do martwicy i rozpadu tkanek--po kilku dniach--oddzielenie się czopa martwiczego prowadzące do powstania kraterowatego ubytku --> blizna.

Lokalizacja: skóra całego ciała.

Czas trwania: kilkanaście dni (pojedynczy czyrak)

Czyraki (czyrak, furunkuł, ang. furuncle, czyraczność, czyrak gromadny) - choroba skóry wywoływana przez gronkowce lub paciorkowce. Typowy czyrak to bardzo bolesny guzek o podstawie zapalnej, powstający wokół mieszka włosowego na twarzy, szyi, klatce piersiowej, pośladkach. Szczególnie bolesne są czyraki umiejscowione w okolicy o małej ilości tkanki podskórnej - np. na nosie czy małżowinie usznej.
Początkowo czerwony, napięty guzek przekształca się w „krostę” - na nacieczonej, czerwonej, obrzękłej podstawie wykształca się czop ropny zawierający martwiczo zmienione tkanki i ropnokrwistą wydzielinę. Wielkość zmiany może być dość znaczna - nawet do 3 cm średnicy! Nieleczony czyrak ewakuuje się samoistnie (czyli pęka z wydzieleniem zawartości). W przypadku pojedyńczych zmian stosuje się leczenie miejscowe, nacięcie i drenaż ropnia. W przypadku zmian mnogich (czyrak gromadny), u pacjentów z obniżoną (np. w przypadku przyjmowania leków lub z powodu choroby) odpornością oraz wtedy, gdy czyrak umiejscowił się w obrębie nosa i środkowej części twarzy, stosuje się antybiotyki (ogólnie). Najczęściej stosowane antybiotyki należą do grupy opornych na pelicylinazy pelicylin oraz do cefalosporyn.
Czyraki mogą nawracać. Powtarzające się zakażenia są wskazaniem do zastosowania antybiotykoterapii, kontynuowanej nieraz nawet ponad miesiąc. Szczególnie narażeni na nawroty choroby są chorzy na cukrzycę, osoby otyłe, pracujące (lub żyjące) w złych warunkach higienicznych. Natomiast najczęściej czyraki pojawiają się młodych i zdrowych osób.

Ropnie mnogie pach

Definicja: Głębokie guzy i zmiany zapalne, ze skłonnością do rozmiękania i bliznowacenia, umiejscowione głównie w okolicy pach (tu: gruczoły potowe apokrynowe)

Objawy i przebieg: wykwit pierwotny - guz lub guzek. W wyniku procesu chorobowego dochodzi do powstania blizn i przetok. Inne objawy:

bolesność.
Lokalizacja: pachy, narządy płciowe, odbyt, brodawki sutkowe u kobiet.

Czas trwania: kilka do kilkunastu miesięcy.

Powstają w następstwie zakażenia gruczołów apokrynowych, czyli gruczołów potowych rozmieszczonych w skórze okolicy pach, pachwin, odbytu, brodawek sutkowych i powiek. Zaczynają one działać dopiero po okresie dojrzewania płciowego, dlatego ropnie mnogie pach dotyczą tylko ludzi dorosłych. Zakażenie początkowo dotyczące tylko gruczołów apokrynowych stopniowo przechodzi na inne gruczoły potowe (ekrynowe) i okoliczne tkanki. W efekcie powstają bolesne guzki i guzy ulegające rozmiękaniu i przebiciu z wytworzeniem przetok, a potem często blizn. Mimo silnego bólu miejscowego stan ogólny chorych jest zwykle dobry.
Choroba ma często bardzo długi, nawet kilkumiesięczny przebieg, a jej leczenie nie zawsze jest łatwe. W początkowych stadiach stosuje się maść ichtiolową, później antybiotyki ogólnie i miejscowo, zgodnie z wynikami antybiogramu. W przypadku przewlekłego przebiegu schorzenia i jego nawrotów podaje się szczepionki bakteryjne. W wyjątkowo uporczywych przypadkach zaleca się leczenie chirurgiczne polegające na usuwaniu zmian i pokrywaniu powstałych ubytków przeszczepami skóry

Zapalenie pęcherzowe i złuszczające skóry noworodków

Definicja: Uogólnione zapalenie skóry o ciężkim przebieg, w którym skóra wygląda jak po ciężkim oparzeniu II stopnia: charakteryzuje się pęcherzami i spełzaniem naskórka

Objawy i przebieg: wykwit pierwotny to płaskie i wiotkie pęcherze, których pokrywy szybko ulegają przerwaniu i oddzielając się płatowo odsłaniają rozległe powierzchnie skóry pozbawione naskórka. Dotyczy najczęściej dzieci do 3 miesiąca życia - ale może dotyczyć też dorosłych.

Lokalizacja: skóra całego ciała.

Czas trwania: kilka dni, ale możliwe powikłania płucne, jelitowe o ciężkim przebiegu.

Zakażenia paciorkowcowe

Róża 

Definicja: Ostry stan zapalny skóry i tkanki podskórnej, cechujący się wysoką temperaturą i szybkim przebiegiem.

Objawy i przebieg: Z powodu urazu mechanicznego lub nieprawidłowego krążenia żylnego oraz chłonnego albo z powodu zakażenia z ogniska wewnątrzustrojowego dochodzi do obrzęku i ostrego stanu zapalnego skóry i tkanki podskórnej, o stromym obwałowanym odgraniczeniu od skóry zdrowej. Ognisko wykazuje znaczną spoistość, skóra jest napięta, lśniąca i nadmiernie ucieplona. Inne objawy: ból i pieczenie, gorączka z dreszczami

Lokalizacja: najczęściej podudzia i twarz.

Czas trwania: kilka - kilkanaście dni; możliwe są nawroty mogące prowadzić do słoniowacizny (trwałego obrzęku

Rozpoznanie najczęściej jest stawiane na podstawie charakterystycznego obrazu choroby. Posiewy ze zmian skórnych nie zawsze wykazują obecność paciorkowców, zaś posiewy krwi można bez problemu wykonać u pacjentów hospitalizowanych - w warunkach domowych jest to trudne.
W leczeniu wykorzystuje się antybiotyki – penicyliny, antybiotyki makrolidowe, cefalosporyny. Komfort pacjenta poprawiają leki z grupy niesterydowych przeciwzapalnych - obniżają gorączkę i działają przeciwbólowo.
Źródłem zakażenia mogą być zmiany grzybicze stóp („torujące” drogę paciorkowcom). W takich przypadkach kontynuuje się leczenie przeciwgrzybicze jednym z leków przeciwgrzybiczych.
Warto wspomnieć, że dość często róża ma charakter nawrotowy. Dolegliwości mogą się pojawiać nawet wielokrotnie, nawet po szybkim wyleczeniu pierwotnej infekcji.

Zakażenia mieszane

Liszajec zakaźny

Definicja: Powierzchowne wykwity pęcherzowo-ropne, zasychające w miodowo-żółte strupy. Choroba wykazuje znaczną zakaźność - przez bezpośredni kontakt lub poprzez przedmioty, ewentualnie z błon śluzowych nosa i gardła.

Objawy i przebieg: Wykwitem pierwotnym jest pęcherz o bardzo wiotkiej pokrywie, która ulega przerwaniu - dochodzi do wytworzenia w/w miękkich strupów

Lokalizacja: najczęściej twarz - okolice ust (zajady!) i nosa, okolica płytek paznokciowych (samozaszczepianie)

Czas trwania: kilka do kilkunastu dni, rzadko kilka tygodni

Liszaj płaski (łac. lichen planus) to stan zapalny skóry charakteryzujący się występowaniem małych, dobrze odgraniczonych od otoczenia, płaskich wykwitów (grudek), często dokuczliwie swędzących. Grudki mogą się zlewać tworząc pokryte łuskami powierzchnie. Często współistnieją zmiany w jamie ustnej.

Przyczyna choroby nie jest znana. Czasami choroba towarzyszy chorobom wątroby i reakcjom immunologicznym towarzyszącym przeszczepom narządów. Zmiany mogą też pojawiać się w czasie zażywania niektórych leków (związki złota, arsenu, bizmutu), mepakryny lub chinidyny.

Wykwity mogą pojawiać się nagle lub narastać stopniowo. Zazwyczaj pierwszy wysiew w postaci grudek wielkości 2-4 mm, wielobocznych, sinofioletowych, swędzących, pojawia się symetrycznie, w zgięciach nadgarstkowych i łokciowych rąk (po stronie przyśrodkowej przedramion), na nogach, tułowiu, w fałdach skóry; żołędzi prącia, błonach śluzowych jamy ustnej i pochwy. Zmiany w obrębie jamy ustnej towarzyszą połowie przypadków, czasami poprzedzają wystąpienie zmian na skórze. Świeże wykwity mogą pojawiać się na linii przeczosów (wzdłuż zadrapań). Na skórze owłosionej zmiany umiejscawiają się wokół mieszków włosowych; mogą powodować łysienie (rzekomoplackowate). W przebiegu choroby niekiedy dochodzi do powstawania rozległych, złuszczających się zmian. Takie zmiany noszą nazwę liszaja płaskiego przerosłego. Choroba ma charakter przewlekły, z okresami remisji i zaostrzeń, dotyczy przede wszystkim osób dorosłych. Wykwity zanikają bez pozostawiania śladów (poza postacią zanikową).

Istnieje szereg wyodrębnionych postaci choroby:

·         liszaj płaski brodawkujący, jest to postać przerosła, najczęściej występuje na skórze kończyn dolnych

·         liszaj płaski zanikowy, w tej postaci zmiany ustępują pozostawiając zmiany

·         liszaj płaski barwnikowy, w której wykwity mają ciemne lub bardzo ciemne zabarwienie

·         liszaj płaski mieszkowy, w którym zmiany umiejscawiają się w okolicy mieszków przywłosowych, zajmują też skórę owłosioną

·         liszaj płaski pęcherzowy, gdzie obok (lub wśród) typowych grudek pojawiają się zmiany pęcherzowe, wystepują również zmiany zanikowe skóry, błon śluzowych i płytek paznokciowych

·         nietypowa odmiana stanowiąca przejście między liszajem płaskim i rumieniowatym

Kilka przykładów zmian w przebiegu choroby:

Powikłaniem liszaja płaskiego może być erytrodermia - uogólniony odczyn zapalny skóry.

Liszaj płaski dotyczy skóry i błon śluzowych, nie towarzyszą mu zmiany narządowe. Obraz kliniczny (charakterystyczne grudki, typowe umiejscowienie, zajęcie błon śluzowych, świąd), wsparty badaniem histopatologicznym, ew. immunopatologicznym zmian, jest podstawą rozpoznania. Leczenie polega na podawaniu leków przeciwhistaminowych w celu zmniejszenia świądu, stosowania miejscowo sterydów (w postaci opatrunków okluzyjnych), tretynoiny. Nasilone zmiany mogą być wskazaniem do stosowania terapii sterydami wewnętrznie, także w małych dawkach podtrzymujących. Do innych metod wymienianych w leczeniu liszaja należą PUVA (fototerapia), podawanie etrentinatu i cyklosporyny. Bolesne zmiany w jamie ustnej mogą wymagać stosowania leków o działaniu miejscowo znieczulających (zawierających lidokainę lub benzydaminę - np. Tantum Verde).

Choroba może ustępować samoistnie, chociaż zdarzają się nawroty po latach remisji.

Niesztowica 

Definicja: Wykwit pęcherzowo-ropny przekształcający się w owrzodzenie pokryte strupem.

Objawy i przebieg: Rozwojowi sprzyjają niedożywienie, brak higieny. Objawy - jak w definicji.

Lokalizacja: najczęściej podudzia, także tułów, pośladki, rzadko kończyny górne.

Czas trwania: kilka tygodni

Niesztowica, ecthyma, zakażenie skóry wywołane przez gronkowce, paciorkowce i inne bakterie. Powstają nietrwałe, wiotkie pęcherze, które po pęknięciu odsłania owrzodzenie pokryte uwarstwionym strupem mającym skłonność do pełzania. Owrzodzenia mogą być pojedyncze lub mnogie, pozostawiają blizny. Najczęstsze umiejscowienie na goleniach.

Przyczyną jest zły stan higieniczny i obniżona odporność (cukrzyca, niedożywienie, wyniszczenie). Leczenie miejscowe odkażające, antybiotyki w razie dużego zaawansowania.

Inne choroby bakteryjne

Borelioza 

Boreliozy (krętki: Borrelia burgdorferi przenoszone przez kleszcze)

Na terenie Polski występują kleszcze głównie z rodzaju Ixodes. Najczęstszym miejscem ich bytowania są tereny leśne. Kleszcze stanowią źródło dwóch niebezpiecznych chorób odzwierzęcych: kleszczowego zapalenia mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych wywołanego zakażeniem wirusowym oraz boreliozy (krętkowicy kleszczowej) - choroby wywołanej przez bakterie (krętki Borrelia burgdorfieri).

Choroba przebiega w trzech etapach. W pierwszym okresie choroby charakterystyczne jest wystąpienie zmian skórnych w miejscu, w którym doszło do ukąszenia przez kleszcza. Powstaje wtedy grudka, później plamka, która rozszerza się na kształt pierścienia (dlatego mówimy o tzw. rumieniu wędrującym). Zmianom skórnym towarzyszą objawy grypopodobne: gorączka, osłabienie, bóle mięśniowo-stawowe.

W drugim okresie choroby bakteria przedostaje się drogą krwionośną do różnych narządów ciała, powodując ich stan zapalny. Dochodzi między innymi do stanów zapalnych st...