Książki DANA BURSTEINA
w Wydawnictwie ANBER
TAJEMNICE KODU
Nieautoryzowany przewodnik po sekretach KODU LEONARDA DA VINCI
TAJEMNICE ANIOŁÓW i DEMONÓW
Nieautoryzowany przewodnik po powieści Dana Browna
Nieautoryzowany przewodnik po sekretach
KODU LEONARDA DA VINCI
SECRETS OF THE CODE
The Unauthorized Guide to the Mysteries Behind The Da Vinci Code
Redakcja stylistyczna AGNIESZKA WESELI-GINTER
Redakcja techniczna ANDRZEJ WITKOWSKI
Korekta
RENATA KUK
MARIA RAWSKA
Dla Julii, która uosabia ducha żeńskiej świętości
w każdym dniu mojego życia
D. B.
Spis treści
Od redaktora wydania amerykańskiego 17 Wprowadzenie 19
Księga I
Historia napisana przez mężczyzn,
historia napisana przez kobiety,
historia herezji 31
Części
Maria Magdalena i żeńska świętość 33
1. Maria Magdalena
Jak w historii napisanej przez
mężczyzn uczciwa kobieta została ladacznicą 35
Maria Magdalena: święta czy grzesznica? 40 David Van Bierna, zaLisąMcLaughlin
Święty seks i boska miłość 45 LynnPicknett
Kobieta z alabastrowym flakonem 52
Margaret Slarbird
7
Maria Magdalena 56 Wywiad z Susan Haskins
Maria Magdalena 60 Susan Haskins
Maria Magdalena 73 Esther de Boer
„Kod Leonarda da Vinci wykorzystuje fikcję,
by wyjaśnić historyczne niejasności..." 81
Wywiad ? Deirdre Good
Krytyka teorii „spisku Grzegorza Wielkiego" 85 Wywiad zKatherine Ludwig Jansen
Debata na stronie www.beliefnet.com 88 Kenneth Woodward kontra Karen King
Zupełnie inna Maria 88 Kenneth Woodward
Niech przemówi Maria Magdalena 93 Karen King
„Czy grzechem jest
utrzymywanie stosunków seksualnych w małżeństwie?" Wywiad z wielebnym Richardem P. McBrienem
2. Żeńska świętość 100
Bóg nie wygląda jak mężczyzna 101 Wywiad ? Margaret Starbi rd
Maria i Jezus 105 Margaret Starbird
Królewska krew i wino Marii 107 Margaret Starbird
Tradycja gnostyczna i Boska Matka 108 ElainePageh
98
Bóg mężczyzna i Bogini 111 Wywiad % Timothyrn Frekiem
Podróż Sofii 112 Timothy Freke i Peter Gandy
Puchar i ostrze 123
Część II
Echa zaginionej przeszłości 125
3. Zaginione ewangelie 127
Zadziwiające odkrycie 128 ElainePagels
Co teksty z Nag Hammadi mówią nam
o „wyzwolonym" chrześcijaństwie 138
Wywiadzlamesem M. Robinsonem
Co zaginęło, zostało odnalezione 141 Wywiad z. Elaine Pagels
Wstęp do Ewangelii Tomasza 146 Helmut Koester
Ewangelia Tomasza 147
Wstęp do Ewangelii Filipa 148 Wesley W. Isenberg
Ewangelia Filipa 149
Wstęp do Ewangelii Marii Magdaleny 151 Karen King
Ewangelia Marii Magdaleny 152
Wstęp do Sofii Jezusa Chrystusa 154 Douglas M. Parrott
Sofia Jezusa Chrystusa 154
4. Wczesna historia chrześcijaństwa 157
Misteria pogańskie u podłoża wczesnego chrześcijaństwa 162 Timothy Freke i Peter Gandy
Wczesne chrześcijaństwo nie polegało po prostu
na naśladowaniu Chrystusa 167
Lance S. Owens
Zróżnicowanie poglądów na mityczne początki 169 StephanA.Hoeller
5. Umocnienie czy tuszowanie prawdy? Ustanowienie jednej prawdziwej wiary 175
Misteria Jezusa 177 Timothy Freke i Peter Gandy
Czy Jezus istniał naprawdę? 180 Wywiad z, Timothym Frekiem
Słowo Boże czy ludzkie? 182 ElainePageb
Bitwa o Pismo i wiary, których nigdy nie poznaliśmy 190 Wywiad ? Hartem D. Ehrmanem
Heretycy, kobiety, czarnoksiężnicy i mistycy 193
Dlaczego gnostyków uważano za tak wielkie zagrożenie? 203
Złamanie kodu Leonarda da Vinci 205 CollinHansen
6. Tajne stowarzyszenia 208
Wspomnienia z mszy gnostycznej 210 John Castro
Historia templariuszy 214 Lynn Picknett i Clive Prince
10
Najbardziej mroczne tajemnice zachodniej cywilizacji 219 Wywiad z. Lynn Picknett i Clive'em Prince'em
Święty Graal, święta \(rew 224 Michael Baigent, RichardLeigh {Henry Lincoln
Opus Dei w Stanach Zjednoczonych 236 Ks. James Martin (Towarzystwo Jezusowe!
Reakcja Opus Dei na Kod Leonarda da Vinci 244 Stanowisko prałatury Opus Dei w Stanach Zjednoczonych
Część III
Tajne kody 247
7. Tajemnica kodów 249
Da Vinci: ojciec kryptografti 251 Michelle Delio
Czy Bóg jest matematykiem? 254 Wywiad z. Brendanem McKayem
8. Leonardo i jego tajemnice 257
Tajny kod Leonarda da Vinci 258 Lynn Picknett i ClivePrince
Wychodząc daleko poza ramy... 269 Lynn Picknett
Próba odczytania „wyblakłej plamy" Leonarda 272 Wywiad zDeniseBudd
Nie wierzę, że w Ostatniej Wieczerzy bierze udział kobieta... 277 Wywiad zDiane Apostolos-Cappadoną
Rozważania nad manuskryptami Leonarda da Vinci 280 Sherwin B. Nuland
11
9. Świątynie symboli, katedry kodów Tajemna mowa architektonicznego symbolizmu 288
Paryż 289 DavidDownie
„Symbologia" Kodu Leonarda da Vinci 293 Wywiad z, Dianę Apostolos-Cappado na
Księga II
Kod Leonarda da Vinci odszyfrowany 303
l
24 godziny, dwa miasta i przyszłość kultury Zachodu 305
10. Apokryfy i rewelacje 307
Nieścisłości i intrygujące szczegóły w Kodzie Leonarda da Vinci 308
DavidA.Shugarts
Po linii róży z Rosslyn do... Florencji? 341 Dań Burstein
Recenzje i komentarze na temat Kodu Leonarda da Vinci 345
11. Komentarze, krytyki, uwagi 347
Prawdziwy kod Leonarda da Vinci 349 Lynn Picknett i Clive Prince
Fikcja z podtekstem religijnym 354 DavidKlinghoffer
Kod... czy kant? 357
Laura Miller
12
Francuski specjał 360 Amy Bernstein
Co Francuzi mówią o Kodzie Leonarda da Vinci} 367 DavidDownie
Filozoficzne spojrzenie na Kod Leonarda da Vinci 369 Glenn W. Erickson
' Zderzenie Indiany Jonesa i Josepha Campbella 375 Wywiad internetowy Craiga McDonalda z_ Danem Brownem
Słowa łacińskie lub wywodzące się
z łaciny w Kodzie Leonarda da Vinci 381
DavidBurstein
Pod Piramidą 387
12. Biblioteka Sofii 389
Róża pod jakimkolwiek innym imieniem 389 DavidA.Shugarts
Glosariusz 396
Źródła internetowe 448 Betsy Ette
Autorzy i współautorzy 454 Podziękowania 462
Topografia Kodu Leonarda da Vinci
2004 Jaye Zimet
) 2004 Jaye Zimet
Od redaktora wydania amerykańskiego
Tajemnice kodu. Nieautoryzowany przewodnik po sekretach Kodu Leonarda da Vinci to zbiór myśli i tekstów, fragmentów z licznych książek, stron interne-towych, czasopism oraz wywiadów z najbardziej znanymi pisarzami i naukowcami. Pracując z tak rozmaitymi źródłami — obejmującymi także transkrypcje starożytnych tekstów - dążyliśmy do ujednolicenia pisowni i nazw w części pochodzącej od redakcji, równocześnie bez zmian pozostawiając pisownię i zasady występujące w wyjątkach, jakie zaczerpnęliśmy z innych książek lub materiałów. W kilku przypadkach dla wygody czytelnika przenumerowaliśmy przypisy.
Tam, gdzie to możliwe, staraliśmy się nie ingerować w oryginalny materiał, nawet jeśli miałoby to oznaczać powstanie niekonsekwencji.
Bardzo dbaliśmy o staranne oddzielanie poszczególnych typów materiału, aby fragmenty już opublikowanych prac odróżniały się od naszego tekstu i opinii. Czytelnik powinien wiedzieć, że wypowiedzi redaktorów pojawiają się we wstępach do rozdziałów, przerwach w dyskusjach, jako pytania w wywiadach, na marginesach, w ramkach, podpisach i wyjaśnieniach w nawiasach. Wypowiedzi gości, wywiady i fragmenty już opublikowanych materiałów są wyraźnie oddzielone podkreśleniami i/lub informacjami o prawach autorskich czy zgodzie na przedruk. Z góry przepraszamy, jeśli nieumyślnie opuściliśmy jakiekolwiek informacje o pochodzeniu materiału lub w inny błędny sposób opisaliśmy fragmenty książki.
Tworząc tę książkę, staraliśmy się z większych prac wybrać krótkie fragmenty, aby dać czytelnikowi pojęcie o zawartości konkretnej pracy lub o poglądach eksperta. Były to niezmiernie trudne decyzje redaktorskie i wiele wycinków na
2-Tajemnice kodu
17
zawsze spoczęło na podłodze naszego gabinetu. Chcemy podziękować wszystkim autorom, wydawcom, czasopismom, twórcom stron internetowych i ekspertom, którzy tak hojnie udostępnili nam swoje teksty do tego tomu. Zachęcamy również czytelników do kupienia książek, z których fragmenty przytaczamy, odwiedzenia wymienionych stron internetowych i zapoznania się z całym bogactwem oryginalnych źródeł.
Napięty plan produkcyjny uniemożliwił nam wykorzystanie niektórych wywiadów i fragmentów; zabrakło też czasu na sporządzenie bibliografii, tablic chronologicznych oraz indeksów. Częs'ć z nich umies'cimy na naszej stronie:
www.secretsofthecode.com.
Wprowadzenie
W poszukiwaniu Sofii
Jak wielu z was, przeczytałem Kod Leonarda da Vinci Dana Browna latem 2003 roku. Zajmował on już wtedy pierwsze miejsce na liście bestsellerów „The New York Times". Początkowo leżał przy moim łóżku, podobnie jak tuziny innych nie-przeczytanych książek, stosy czasopism, raportów ekonomicznych, które musiałem przejrzeć, i innych papierów domagających się choćby odrobiny uwagi w tym naszym złożonym, chaotycznym i wypełnionym szumem informacyjnym życiu. •
Pewnego dnia wziąłem do ręki Kod Leonarda da Vinci i zacząłem lekturę. Zafascynowany czytałem aż do rana. Dosłownie nie mogłem się oderwać. Kiedyś, zanim przekroczyłem pięćdziesiątkę, zdarzało mi się to dosyć często, lecz w ostatnich czasach, coraz rzadziej. W pewnym momencie, około czwartej w nocy, kiedy dotarłem do momentu, gdy Leigh Teabing wyjaśnia Sophie Neveu, jak i dlaczego ujrzał Marię Magdalenę w Ostatniej Wieczerzy, wyskoczyłem z łóżka i wyciągnąłem album z dolnej półki biblioteki. Spojrzałem na malowidło Leonarda, które, rzecz jasna, podziwiałem już setki razy. Tak, rzeczywiście postać siedząca obok Jezusa wygląda jak kobieta, pomyślałem.
Rano, gdy skończyłem lekturę, poczułem, że ta książka, jak żadna inna od długiego czasu, postawiła przede mną intelektualne wyzwanie. Chciałem się dowiedzieć, co jest prawdą, a co nie, rozróżnić fakty, fikcję, naukowe spekulacje i czystą fantazję. Gdy tylko otwarto księgarnię w sąsiedztwie, natychmiast tam poszedłem i, sącząc latte, przekopywałem się przez stosy książek, które zostały wspomniane lub wykorzystane w Kodzie Leonarda da Vinci: Święty Graal, święta
19
krew. Templariusze. Tajemni strażnicy tożsamości Chrystusa, Gnostic Gospels (Ewangelie gnostyczne), The Woman with the Alabaster Jar: Mary Magdalen and the Holy Grail (Kobieta z alabastrowym flakonem: Maria Magdalena i święty Graai), The Nag HammadiLibrary (Biblioteka z Nag Hammadi) i wiele innych. Ku swemu zdziwieniu odkryłem, że ostatnio wydano dziesiątki prac o Marii Magdalenie, kulturze Bogini, żeńskiej świetos'ci, powstaniu Biblii i zakodowanych w niej informacjach oraz o ewangeliach gnostycznych i apokryficznych. Odnalazłem półki wypełnione tajemniczymi książkami o tradycjach templariuszy, tajnych stowarzyszeniach i takich miejscach wspomnianych w Kodzie Leonarda da Vinci, o których nigdy przedtem nie słyszałem, jak Rennes-le-Chateau we Francji i kaplica Rosslyn w Szkocji. Opuściwszy sklep z książkami wartymi setki dolarów, wróciłem do domu, by chłonąć ten materiał. Dopiero później dowiedziałem się, że na stronie Dana Browna znajduje się pełna bibliografia.
Przez całe tygodnie wciąż kupowałem książki, których treść, jak odkryłem, miała związek z Kodem Leonarda da Vinci. Pochłonąłem Beyond Belief: The Secret Go-spel ofThomas (Nie do wiary: Tajna ewangelia Tomasza)), najnowszą prace Elaine Pagels, chociaż już jej pionierska praca z 1979 roku, Gnostic Gospels, otworzyła mi oczy na s'wiat alternatywnych ksiąg biblijnych. Poznałem krąg uczonych znawców koptyjskiego, greki, hebrajskiego i łaciny, którzy skrupulatnie przełożyli i przeanalizowali starożytne dokumenty, by wydobyć nowe informacje i na nowo zinterpretować wydarzenia opisane w Biblii. Przeczytałem wszystkie książki Baigenta, Leigha i Lincolna, Lynn Picknett i innych, latami zgłębiających ten sam materiał, na którym opierał się Dań Brown. Pochłonąłem szczegółową prace Susan Haskins o Marii Magdalenie, dokumentującą narastające od 2000 lat mity i metafory dotyczące kobiety, która - według Dana Browna - była oblubienicą Chrystusa.
Ponownie sięgnąłem do pozycji już mi znanych: poruszającej biografii Mojżesza pióra Jonathana Kirscha, który próbował wyłuskać szczegóły życia proroka z zawoalowanych aluzji Starego Testamentu i wysunął fascynujący pomysł, że Miriam nie była siostrą Mojżesza, jak mówi Biblia, ale kapłanką własnego kultu i odegrała ważną role w uwolnieniu żydowskich niewolników z Egiptu. Przypomniałem sobie następujący fragment: „Niektórzy uczeni utrzymują, że Miriam żyła naprawdę, a Mojżesz to wymysł. Inni twierdzą, iż oboje istnieli, ale nie byli rodzeństwem - Miriam, jak sądzą, jako kapłanka i prorokini przewodziła własnemu kultowi", ostatecznie zaś' znalazła się w Biblii jako „siostra" Mojżesza, co dowodzi, że starożytni autorzy postępowali według zasad political correctness. Być może ten odwieczny nawyk redaktorów Biblii - którzy zmieniali stosunki pokrewieństwa opisywanych postaci, łączyli czyny kobiet z postępkami mężczyzn, wprowadzali zmiany do wcześniejszych wersji
20
opowieści, by pasowały one do późniejszych potrzeb politycznych - ujawniła się w sposobie, w jaki redaktorzy Nowego Testamentu przerobili historię Jezusa, Marii Magdaleny i ich najbliższych.
Sięgnąłem powtórnie po Wahadło Foucaulta Umberto Eco (literacki pastisz i parodię tych samych tajemniczych źródeł i wątków, jakie wykorzystał w Kodzie Leonarda da Vinci Brown). Eco powiedział później w wywiadzie Jesus, Mary, and da Vinci (Jezus, Maria [Magdalena] i da Vinci) (w specjalnym programie kanału ABC News, poświęconym tezom DanaBrowna), że Kod Leonarda da Vinci opiera się na XIX-wiecznych bajkach, takich jak ta o Pinokiu i Czerwonym Kapturku -„błędnych teoriach", równie fałszywych jak pogląd, że Ziemia jest płaska.
Powróciłem do klasycznej książki Normana O. Browna z lat 60., Love's Body (Ciało miłości), ulubionej lektury mojej młodości, której autor dokonuje błyskotliwej syntezy mitów i archetypów żeńskiej świętości oraz roli mitów w kreowaniu świadomości Zachodu. Wiele nawiązań Normana O. Browna do badań interdyscyplinarnych i różnic kulturowych wydaje się w prostej linii kontynuacją rozważań Roberta Langdona na temat symboli. Langdon uważa „kielichy" i „ostrza" za uniwersalne symbole męskości i kobiecości, a widzi je dosłownie wszędzie: od sześcio-ramiennej gwiazdy Dawida, przez zarys, jaki tworzą sylwetka Jezusa i sąsiedniego biesiadnika na Ostatniej Wieczerzy, do skierowanych w górę i w dół piramid w Luwrze, zaprojektowanych przez I.M. Peia. Norman O. Brown twierdzi: „Wszystkie metafory są seksualne; penis to każdy obiekt wypukły, a wagina - każdy wklęsły". Langdon doceniłby także rozważania Browna nad świętą jednością, która podzielona na męskie i żeńskie może pewnego dnia powrócić do stanu jedności, ozdobione cytatami z Yeatsa: „Bo nic nie może być stałe i całe, co wprzód nie było rozdarte*".
Odgrzebałem też bestseller z 1965 roku, The Passover Plot (Spisek paschalny**), który czytali i nad którym dyskutowali jeszcze moi rodzice. Skrzydełko obwoluty kupionego przez mnie wiekowego egzemplarza głosi: „The Passover Plot opowiada - i szczegółowo udowadnia na podstawie Biblii i niedawno odkrytych zwojów znad Morza Martwego -jak to Jezus zaplanował swe aresztowanie, ukrzyżowanie i zmartwychwstanie, a następnie zaaranżował przybicie do krzyża i udawał śmierć, by później zostać bezpiecznie uwolnionym, a tym samym dopełnić mesjanistycznych przepowiedni (...). Nigdy wcześniej tak poważany autorytet nie wysunął tak kontrowersyjnej tezy - ani nie poparł jej tak niezbitymi dowodami". Po takiej lekturze czytelnicy bestsellera Dana Browna 40 lat później niewątpliwie doznają deja vu.
* Ciupią Jane rozmawia z biskupem w: W.B. Yeats Poezje wybrane, wybr. J. Żuławski, t!. S. Barańczak, Warszawa 1987 (przypisy z gwiazdką pochodzą od redakcji wyd. poi). ** Autorstwa Hugh Schonfielda.
21
Przeczytałem Ostatnie kuszenie Chrystusa Nikosa Kazantzakisa sprzed pól wieku i obejrzałem po raz pierwszy filmową adaptację w reżyserii Martina Scorsese. Oba te dzieła z pewnością odmalowują żywy obraz ewentualnego związku uczuciowego pomiędzy Jezusem a Marią Magdaleną.
Przekopywałem się przez te wszystkie książki i materiały, nieustannie dyskutując z przyjaciółmi o ich przemyśleniach na temat Kodu Leonarda da Vinci. Wreszcie przyszło mi do głowy, że mógłbym spróbować zebrać te oderwane strzępy w jeden tom, by inni czytelnicy i wielbiciele Kodu Leonarda da Vinci mogli skorzystać z wiadomości i wyników badań, które udało mi się odkryć. Tak narodził się pomysł tej książki.
Kiedy już zabierałem się do pracy nad nieautoryzowanym przewodnikiem po powies'ci, dowiedziałem się, że w całym kraju co najmniej 90 książek poprawiło swą sprzedaż ze względu na taki czy inny związek z Kodem Leonarda da Vinci. Zrozumiałem, że inni czytelnicy także prowadzą studia, co utwierdziło mnie jeszcze mocniej w moim zamiarze. Na szczęście Gilbert Perlman i jego koledzy z CDS podzielili mój entuzjazm i gotowi byli poruszyć niebo i ziemię, by doprowadzić do wydania tej książki w możliwie krótkim czasie, dzięki czemu tysiące czytelników co dzień kupujących Kod Leonarda da Vinci otrzymałoby użyteczną pomoc.
Jako inwestor kapitału wysokiego ryzyka często słyszę o interesujących, ale dziwacznych technologiach i wynalazkach. Nasza firma z „należytą starannością" sprawdza takie pogłoski. Sprawdzamy, czy pod krzykliwą reklamą nie kryje się okazja zrobienia prawdziwego biznesu. Zwykle zaczynamy wtedy od listy pytań.
Moje poszukiwania związane z Kodem Leonarda da Vinci wyglądały podob- ;j nie. Oto wstępna lista pytań:
A Co naprawdę wiemy o Marii Magdalenie? Czy była nierządnicą, jak przedstawia ją tradycja chrześcijańska? Jeśli nie, to dlaczego tak długo Watykan pod- ] trzymywał ten wizerunek, by zmienić go dopiero w latach 60. XX wieku? A Czy istnieją prawdziwe dowody na to, że Jezus i Maria Magdalena byli małżeństwem? Kiedy w Nowym Testamencie mowa o kobiecie namaszczającej Jezusa aromatycznym olejkiem z alabastrowego flakonu i osuszającej jego stopy własnymi włosami - czy jest to Maria Magdalena, czy też inna Maria, może nawet nawrócona prostytutka? A jeśli Maria Magdalena, czy chodziło o opis okazania szacunku, czy o metaforę stosunków seksualnych? A Czy Ewangelia Filipa odnaleziona w Nag Hammadi naprawdę mówi, że Jezus często całował Marię Magdalenę w usta - a jeśli przekład jest prawidłowy i tak brzmi ów tekst, to czy mamy do czynienia z kolejną metaforą? Czy też z jeszcze jedną aluzją do romantycznego związku?
22
dA Czy jest możliwe, że Jezus i Maria Magdalena mieli dziecko, a ich ród przetrwał do czasów współczesnych? Na ile prawdziwe są legendy o ucieczce Marii Magdaleny do Francji? Czy jej potomek założyl dynastie Merowin-gów? Jak interpretować kult Czarnej Madonny rozpowszechniony we Francji i innych krajach? Czy Maria Magdalena mogła być czarnoskórą kobietą z Egiptu lub Etiopii?
A Czy historyczny Jezus był żydowskim rabbim, nauczycielem lub duchowym przywódcą, a jako taki zapewne najprawdopodobniej miał żonę? Czy też istniał wówczas wśród żydowskich przywódców zwyczaj zachowywania celibatu i ascezy?
A Czy to możliwe, że Maria Magdalena była ukochaną towarzyszką i/lub żoną Jezusa i osobą wyznaczoną przez niego do kierowania ruchem po jego śmierci? Czy istnieją historyczne źródła mówiące o sporach oraz o zazdrości czę-1 ści apostołów mężczyzn o pozycję Marii Magdaleny? Czy teza Browna, nazywającego Jezusa pierwszym feministą, jest wiarygodna? A Czy ewangelie gnostyczne i inne apokryfy są źródłem wiarygodnym - a w każdym razie co najmniej tak wiarygodnym jak ewangelie kanoniczne? Czy rzeczywiście opowiadają zupełnie inną historię? W jaki sposób wzbogacają naszą wiedze na temat intelektualnego i filozoficznego fermentu, jaki panował w pierwszych stuleciach nowej ery?
A Czy przywódcy Kościoła rzymskiego, od cesarza Konstantyna Wielkiego do papieża Grzegorza Wielkiego, starali się zniszczyć alternatywne wierzenia i pisma? Czy redagując powszechnie przyjmowany kanon, kierowali się względami politycznymi? Czy celowo połączyli Marię Magdalenę z inną Marią, która faktycznie była prostytutką?
A Czy pierwsi ojcowie kościoła nie tylko zniesławili Marię Magdalenę, nazywając ją prostytutką, ale uczynili to w ramach szerszego planu ukrycia archaicznego dziedzictwa kultów Bogini, jakie przejęło chrześcijaństwo, i w celu zmniejszenia roli kobiet w Kościele?
A Czy gnostycy praktykowali święte rytuały religijne? Czy istnieje tradycja hieros gamos, żywa w Egipcie i Grecji we wczesnym chrześcijaństwie, a wreszcie wśród templariuszy i członków Zakonu Syjonu? A Kim byli templariusze i co mogli odkryć, rozkopując w okresie wypraw krzyżowych Wzgórze Świątynne w Jerozolimie? A W jaki sposób templariusze zdobyli władzę i wpływy i jak je utracili? Czy
posiadamy dowody, że odnaleźli świętego Graala?
A Czy templariusze lub członkowie innych tajnych stowarzyszeń naprawdę wierzyli, że nazwa „święty Graal" określa nie kielich czy czarę na wino, lecz
- .23
Marię Magdalenę, jej relikwie, dokumenty dotyczące jej roli w początkach Kościoła, jej potomstwa oraz przyszłości rodu Jezusa i Marii?
A Czy Zakon Syjonu istniał naprawdę? Jeśli tak, to czy nadał działa we współ-czesnej Francji? Czy kiedyś' należały do niego wielkie postacie europejskiej kultury i czy jako wielcy mistrzowie przewodzili mu: Leonardo da Vinci, Isaac Newton, Wiktor Hugo, Claude Debussy, Jean Cocteau?
A Jakie działania podejmuje dziś Kościół, by ponownie ocenić swoją doktrynę, na nowo rozważyć fundamentalne zasady i przemyśleć rolę kobiet? Dlaczego filmy takie jak Pasja wzbudzają tyle namiętności? W jaki sposób Kościół odpowiada na przypadki molestowania seksualnego przez księży i inne skandale, i co może się jeszcze wydarzyć, jeśli weźmiemy pod uwagę jego dotychczasową historię? Czym jest Opus Dei i jaką rolę odgrywa w Kościele katolickim?
A Czy Leonardo da Vinci zawarł tajemnicze symboliczne przekazy w Ostatniej Wieczerzy i innych swych dziełach? I czy w Ostatniej Wieczerzy przedstawił po prawicy Chrystusa nie apostoła Jana, lecz kobietę - Marię Magdalenę?
W tym tomie czytelnik znajdzie materiały dotyczące wszystkich powyższych i wielu innych kwestii. Są tu fragmenty książek, czasopism, zawartości stron internetowych, artykuły, komentarze i wywiady z naukowcami, ekspertami i myślicielami, którzy przez lata pracowali nad tymi zagadnieniami. Mam szczerą nadzieję, że - podobnie jak ja - czytelnicy uznają te materiały za istotną pomoc w formułowaniu własnych wniosków.
Zanim pozwolę czytelnikowi zanurzyć się między regały „Biblioteki Sofii", jak nazwaliśmy zawartość tej książki, chciałbym opowiedzieć, dlaczego - moim zdaniem - Kod Leonarda da Vinci wzbudził tyle poruszenia wśród odbiorców i odbił się tak szerokim echem w dzisiejszym świecie.
1. Kod Leonarda da Vinci to powieść o ideach. Dań Brown może pisze niezdarne dialogi i tworzy nieprawdopodobne fabuły, wzniósł jednak w swej awan-turniczo-przygodowo-kryminalnej książce olbrzymi gmach idei, pełen fascynujących szczegółów i fragmentów intrygujących myśli. Przedstawiciele naszej kultury pragną, by ich zbiorowy umysł nakarmiono wreszcie czymś innym niż intelektualny fast food. Nawet ambitniejsi, lepiej piszący twórcy rzadko poruszają kwestie wielkich koncepcji filozoficznych, kosmologicznych lub historycznych. Ci nieliczni, którzy mierzą się z takimi tematami, wydają książki zbyt trudne w odbiorze dla przeciętnie inteligentnego, wykształconego czytelnika. Dań Brown przedstawił nam niewiarygodny wachlarz fascynujących idei i pomysłów, które możemy zrozumieć bez jakichkolwiek akademickich rekwizytów.
24
Otwieramy książkę na pierwszej stronie, gdy o 22.46 Sauniere zatacza się w Wielkiej Galerii Luwru, i dajemy się wciągnąć w zapierającą dech podróż po zakamarkach historii cywilizacji Zachodu. Jeśli nie chcemy, nie musimy dokonywać skomplikowanej gimnastyki umysłowej, ale tym, którzy chcieliby tropić idee, powieść na każdym kroku dostarcza interesujących wskazówek.
2. Jak Ulissess Jamesa Joyce'a, Kod Leonarda da Vinci rozgrywa się w ciągu 24 godzin. Jak Finnegan 's Wake, kończy się tam, gdzie się zaczął. Jasne jest, że Dań Brown poważnie podchodzi do formy literackiej. Być może szybciej i swobodniej niż inni żongluje faktami, jednak jego zdolność do wpasowywania rozbudowanych argumentów intelektualnych i religijnych w przystępną, wartką fabułę niewątpliwie stanowi formę sztuki. Nie chcę przez to powiedzieć, że Kod Leonarda da Vinci to „wielka literatura". Nie jestem pewien, czy zniesie próbę czasu i pozostanie równie popularny jak dzisiaj. Jednak nasze społeczeństwo powinno wreszcie docenić, w znacznie większym niż dotychczas stopniu, artyzm autorów horrorów, thrillerów szpiegowskich i powieści sensacyjno-przygodowych. Dań Brown, jak się okazuje, jest właśnie takim typem współczesnego artysty.
3. Nasza materialistyczna, stechnicyzowana, naukowa, przesycona informacją kultura tęskni nie tylko za intelektualnym urokiem wielkich idei, ale również za poczuciem misji i wyjątkowości. Pragniemy odrodzenia duchowej wrażliwości albo przynajmniej nowego kontekstu, w którym moglibyśmy umieścić swe życie. Kod Leonarda da Vinci, podobnie jak cykl o Harrym Potterze, zajmujący w naszych czasach podobne miejsce, to klasyczna opowieść o podróży bohatera (tyle że w tym przypadku bohaterka jest nie tylko równoprawną partnerką wędrowca mężczyzny, ale właściwie okazuje się nawet ważniejsza od niego). Kod Leonarda da Vinci można odczytywać - poprzez mity, archetypy, symboliczny język i praktyki religijne - jako współczesną Odyseję. Bohaterowie nie tylko ocalają tajemnicę i nie pozwalają jej wpaść w niepowołane ręce, ale równocześnie zyskują samoświadomość, tożsamość i miejsce w świecie.
4. W naszej epoce - jak w legendarnych czasach króla Artura, okresie wypraw krzyżowych, XIX stuleciu - odradzają się romantyczne poszukiwania świętego Graala. Objawia się ...
Palik22