Traktat z Lizbony
Traktat ustanawiający Konstytucje dla Europy został poddany procedurze ratyfikacyjnej w 25 państwach UE. Traktat ratyfikowało 15 państw, natomiast został odrzucony ww referendach przez Francję i Niderlandy. Spowodowało to poważny impas polityczny, z którego wyjściem było uzgodnienie w czerwcu 2007 roku tekstu traktatu reformującego UE, okrojonego z konstytucyjnych aspiracji. Traktat został podpisany na szczycie w Lizbonie 13grudnia 2007 r.
Traktat z Lizbony przejął zasadniczą część postanowień Traktatu Konstytucyjnego. Traktat modyfikował Traktat o Unii Europejskiej (TUE) i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (TWE), jednocześnie zmieniał nazwę TWE na Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Traktat nadał Unii Europejskiej osobowość prawną. Traktat utrzymywał zasadniczy kierunek zmian ale np. Pozbawiono UE państwowej symboliki – porzucono ideę flagi i hymnu europejskiego.
Ratyfikacja Traktatu z Lizbony
Traktat podlegał długotrwałemu procesowi ratyfikacyjnemu z uwagi na odrzucenie traktatu w referendum przez społeczeństwo Irlandii oraz trudności proceduralne w Niemczech i Republice Czeskiej. Po przeprowadzeniu powtórnego referendum w Irlandii, pozytywnym werdykcie Trybunału konstytucyjnego w Niemczech oraz wycofaniu sprzeciwu wobec Traktatu przez prezydenta Vaclava Klausa i stwierdzeniu przez Czeski Trybunał Konstytucyjny zgodności Traktatu z Konstytucją, Traktat wszedł w życie 1 grudnia 2009 r.
Ratyfikowanie Traktatu z Lizbony przez Polskę
1 kwietnia 008 r. Sejm uchwalił ustawę o ratyfikacji Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, sporządzony w Lizbonie 13 grudnia 2007 r. (Dz.U. Nr 62, poz. 188). Ustawa upoważniała Prezydenta RP do dokonania ratyfikacji. Prezydent RP - Lech Kaczyński podpisał dokumenty ratyfikacyjne 10 października 2009 r.
Podstawowe zmiany
- odejście od trójfilarowej polityki
- wzmocnienie Wspólnej Polityki Zagranicznej,
- zintegrowanie postanowień z zakresu Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości z przepisami TFUE,
- zgodnie z art 1 TUE Unia zastąpiła Wspólnotę Europejską, jest jej następca prawnym, wszelkie odniesienia do Wspólnoty Europejskiej zostało zamienione w Traktatach na Unię Europejską,
- art 47 TUE nadał Unii osobowość prawną,
- zmiany w systemie instytucji unijnych: TUE w art 13 oprócz Rady, Komisji, Parlamentu Europejskiego, Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Trybunału Obrachunkowego wymienia Radę Europejską i Europejski Bank Centralny,
- wprowadzono kadencyjny urząd przewodniczącego Rady Europejskiej,
- zmieniono przepisy dotyczące Wysokiego Przedstawiciela do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa,
- na nowo określono zakres jurysdykcji sądów UE, określanych mianem Trybunału Sprawiedliwości UE, poprzez ich podział na Trybunał Sprawiedliwości, Sąd (dawny Sąd Pierwszej Instancji) oraz sądy wyspecjalizowane,
- TFUE określił kompetencje UE dzieląc je na wyłączne, dzielone lub wspierające,
- TUE nadał moc wiążącą Karcie Praw Podstawowych Unii Europejskiej.
- Co najmniej do 31 października 2014 utrzymano nicejski system głosowania w Radzie (z ta datą ma wejść w życie system podwójnej większości:55% pastw reprezentujących 65% ludności)
- - przewidziano udział w tworzeniu prawa UE parlamentarzystów krajowych oraz społeczeństwa obywatelskiego – grupa 1 miliona obywateli uzyskała prawo inicjowania procesu prawotwórczego,
- Traktat wprowadza procedurę wystąpienia pastwa członkowskiego z UE.
Poszerzanie integracji europejskiej
Poszerzanie integracji europejskiej następuje poprzez przyjmowanie nowych członków najpierw do Wspólnot Europejskich, obecnie do Unii Europejskiej oraz rozprzestrzenianie się zakresu stosowania wspólnotowego dorobku prawnego (acquis communautaire) na nowe pastwa europejskie. Proces ten przebiega równolegle do pogłębiania się integracji europejskiej.
· Założycielami wszystkich trzech Wspólnot było 6 państw zachodnioeuropejskich: Belgia, Francja, Niderlandy, Luksemburg, Niemcy, Włochy.
· 1 stycznia 1973 r. Do WE przystąpiły: Dania, Irlandia, Zjednoczone Królestwo. Miała zostać przyłączona Norwegia, ale społeczeństwo norweskie w drodze referendum nie wyraziło zgody na ratyfikację traktatu akcesyjnego.
· 1 stycznia 1981 r. do WE przystąpiła Grecja.
· 1 stycznia 1986 r. Do WE przystąpiły: Hiszpania i Portugalia.
· W 1990 r. Po upadku muru berlińskiego w zjednoczonych Niemczech zasady wynikające z członkostwa we WE zostały rozszerzone na wschodnie landy.
· 1 stycznia 1995 r. Członkami UE stały się: Austria, Finlandia, Szwecja. Społeczeństwo Norwegii po raz kolejny wypowiedziało się przeciwko ratyfikacji traktatu akcesyjnego.
· 1 maja 2004 r. Członkami UE zostały: Cypr, Republika Czeska, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry.
· 1 stycznia 2007 r. Do UE przystąpiły Rumunia i Bułgaria.
Obecnie w skład UE wchodzi 27 państw.
Kandydują: Chorwacja, Była Jugosłowiańska Republika Macedonii, Turcja.
Grupa państwa bałkańskich: Albania, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Serbia, podpisały z UE układy stabilizacyjno-stowarzyszeniowe.
Integracja Polski z UE
Relacje Polski i jej integracja z EWG (WE), ich państwami członkowskimi, a następnie z UE przebiegała etapami:
1. Umowa w sprawie handlu oraz współpracy gospodarczej z 19.09.1989 r.
2. Umowa Przejściowa, stanowiąca część handlową Układu Europejskiego zawartego 16.12.1991 r., realizowana przez strony Układu od 1.03.1992 r.
3. Umowa o stowarzyszeniu Polski ze Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi, tzw. Układ Europejski, zawarty 16.12.1991 r., wszedł w życie 1.02.1994 r.
4. W preambule Układu Europejskiego Polska jednostronne deklarowała,że końcowym celem jest członkostwo we Wspólnotach (jednostronnie, bo ze strony Wspólnot nie padły podobne zapewnienia)
5. Drogę do ubiegania się o członkostwo UE otwarł szczyt Rady Europejskiej w Kopenhadze w czerwcu 1993 ., na którym uznano, że państwa środkowoeuropejskie mogą w przyszłości stać się członkami Wspólnot.
6. 8.04.1994 r. W Atenach Polska oficjalnie złożyła wniosek o przyjęcie do UE.
7. 31.03.1998 r. Rozpoczęły się negocjacje w tej sprawie.
8. 13.12.2002 r. Negocjacje zostały zakończone.
9. 16.04.2003 r. W Atenach został podpisany Traktat o przystąpieniu do UE, tzw. Traktat akcesyjny. Traktat został ratyfikowany przez Prezydenta RP 23.07.2003 r.
10. Traktat wszedł w życie 1.05.2004 r. Z tą datą Polska przystąpiła do UE.
11. Konsekwencją przystąpienia Polski do UE stało się przyjecie całego dorobku Schengen i zniesienie 21.12.2007 r. Kontroli na granicach z państwami UE.
12. Konsekwencja przystąpienia jest również zobowiązanie się Polski do wprowadzenia europejskiej waluty euro.
Instytucje i źródła prawa Unii Europejskiej
1. Wymień i krótko scharakteryzuj Traktaty Założycielskie
Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali podpisany 18.04.1951 r. W Paryżu przez 6 państw: Belgia, Francja, Luksemburg, Niderlandy, Niemcy, Włochy. Była to organizacja międzynarodowa dysponująca własnymi organami i wyposażała w odpowiedzialność prawomocnych. Na mocy tego traktatu sektory węgla i stali zostały poddane wspólnej kontroli sprawowanej przez ponad narodowe organy. Utworzenie wspólnego rynku węgla i stali miało się przyczynić do znacznego wzrostu gospodarczego oraz spadku bezrobocia. System instytucji Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali składał się z Wysokiej Władzy Specjalnej Rady Ministrów, Wspólnego Zgromadzenia oraz Trybunał Sprawiedliwości. Wysoka Władza składa się z 9 niezależnych międzynarodowych funkcjonariuszy co pozwalało prowadzić politykę niezależną od któregokolwiek rządu. A jej decyzje były wiążące dla państw członkowskich. Koordynacje relacji między Wysoką Władzą z państwami członkowskimi zajmowała się specjalną R.M. Wspólne zgromadzenie miało uprawnienia kontrolne. Rolą Trybunału było zapewnienie poszanowania prawa. Traktat wszedł w życie 23.07.1952r. EWWiS została nim powołana na czas określony. Po 50 latach, czyli 23.07.2002r traktat stracił moc a aktywa zgromadzonych przez tę wspólnotę zostały przeznaczone na wsparcie badań naukowych związanych z przemysłem węgla i stali natomiast kompetencje zostały przyjęte przez wspólnotę Europejską. Tzw. Traktat paryski.
Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą podpisany w 03.1957r wszedł w życie 01.01.1958r państwa założycielskie: Belgia, Francja, Luksemburg, Niderlandy, Niemcy, Włochy. Głównym celem EWG było ustanowienie wspólnego rynku i stopniowe zbliżanie polityk gospodarczych państw członkowskich. W tym celu zagwarantowano swobodę przepływu towarów, kapitału pracowników i usług. Ustanowiono także wspólną taryfę celną, wspólną politykę konkurencji rolną i transportową. Instytucjami wspólnoty byli Komisja, Rada, Zgromadzenie Parlamentu Trybunału Sprawiedliwości oraz jako pomocniczy organ Komitet Ekonomiczno-Społeczny. Tzw. traktat rzymski.
Traktat Ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej podpisany 03.1957r. Zgodnie z jego postanowieniami wspólnota miała zapewnić rozwój przemysłu jądrowego oraz wprowadzenie nad nimi kontroli tak aby był on wykorzystany wyłącznie do celów pokojowych. Tzw. Traktat rzymski.
2. Traktat z Maastricht
Podpisany 7 lutego 1992r wszedł w życie 1 listopada 1993r. W 1990r Rada Europejska zwołaną konferencję międzynarodową w celu powołania Unii Gospodarczej i Walutowej oraz Unii Politycznej. Na szczycie Rady Europejskiej w grudniu 1991r. Postanowienia dotyczące Unii Politycznej oraz Unii Gospodarczej i Walutowej zostały połączone w 1 Traktacie o Unii Europejskiej (podpisany 7.02.1992r.) unia europejska powołana na mocy traktatu nie stanowiła nowej organizacji, ale była kolejnym etapem integracji państw europejskich-członków wspólnot europejskich. Unia w niczym nie zastępowała wspólnoty Europejskiej, nie została wyposażona w podmiotowość prawną, podmiotami prawa międzynarodowego nadal były 3 Wspólnoty Europejskie (EWG, EWWiS, EURATON). Przed unią traktat stanowił następujące cele:
1. Zapewnienie trwałego, zrównoważonego postępu gospodarczego i społecznego poprzez utworzenie rynku wewnętrznego oraz unii gospodarczej i walutowej.
2. Prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz obronnej, umocnienie ochrony praw i interesów obywateli państw członków poprzez wprowadzenie obywatelstwa unii.
3. Współpraca w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych oraz zapewnienie przestrzegania prawa wspólnot.
3. Traktat z Lizbony
Traktat ustanawiający Konstytucje dla Europy został poddany procedurze ratyfikacyjnej w 25 państwach UE. Traktat ratyfikowało 15 państw, natomiast został odrzucony w referendach przez Francję i Niderlandy. Spowodowało to poważny impas polityczny, z którego wyjściem było uzgodnienie w czerwcu 2007 roku tekstu traktatu reformującego UE, okrojonego z konstytucyjnych aspiracji. Traktat został podpisany na szczycie w Lizbonie 13grudnia 2007 r.
4. Wymień traktaty założycielskie UE i wskaż zasady ich obowiązywania.
- Traktat o Unii Europejskiej
- Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
5. Wyjaśnij jaki jest charakter prawny traktatów założycielskich UE w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE
6. Zdefiniuj Unię Europejską.
Jest szczególnym rodzajem organizacji międzynarodowej, posiada charakter ponadnarodowy:
– uprawnienia decyzyjne w zakresie stanowienia prawa i kierownictwa politycznego przyznane zostały organom ponadnarodowym które nie tylko nie reprezentują państw członkowskich, mają kierować się interesem ogólnym, (dobrem wspólnym całej organizacji)
– możliwość podejmowania decyzji prawnie wiążących dla wszystkich państw członkowskich bez wymaganej zgody wszystkich państw w głosowaniu większościowym
– ukształtowanie mechanizmów egzekwowania przez państwa członkowskie zobowiązań traktatowych, zadanie to jest realizowanie przez komisję europejską która w tym zakresie pełni rolę "oskarżyciela publicznego" oraz Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej który rozstrzyga kwestie odpowiedzialne za nieprzestrzeganie postanowień traktatowych
– autonomiczny porządek prawny
– ustanowienie własnych organów sądowych o wyłącznej i władczej kompetencji.
Unia na pewno nie jest państwem federalnym ani konfederacją państw. Jest organizacją określoną jako związek między narodami. Stanowi międzynarodową organizacje.
7. Wymień instytucje Unii Europejskiej i omów strukturę, skład i kompetencje wybranej instytucji.
W przepisach traktatu UE wymienia się następujące instytucje:
-Parlament Europejski
-Rada europejska
-Rada
-Komisja Europejska
-Trybunał Sprawiedliwości UE
-Europejski Bank Centralny
-Trybunał Obrachunkowy
Początki Komisji Europejskiej związane są z wysoką władzą która była główną instytucją EWWiS. Od 1958 r. ponadto istniały 2 niezależne komisje EWG oraz komisja EURATONU. W 1967 r. traktatem o fuzji powołano 1 komisję wspólną dla wszystkich 3 wspólnot. Obecnie komisja europejska liczy 27 komisarzy. Kadencja obecnej komisji trwa do 31 pażdziernika 2014r. jej przewodniczącym jest Barroso. Siedziba jest Bruksela. Komisja posiada reprezentacje we wszystkich krajach UE oraz przedstawicielstwa w organizacjach międzynarodowych i w państwach trzecich. Procedura powołania komisji w I etapie rządzący państw członkowskich uwzględniają wspolna kandydature przewodniczącego komisji który zostaje nastepnie wybrany przez parlament europejski. W II etapie panstw członkowskich wskazuja w porozumieniu z przewodniczącym kandydatow na komisarzy. W III etapie po przesłuchaniu wszystkich kandydatów komisja parlamentu europejskiego po ich zaakceptowaniu komisja mianuje przewodniczącego i pozostałych członków komisji. Do 31.10.2014 r. w skład komisji wchodzi 1obywatel z każdego panstwa członkowskiego. Od 01.11. 2014 r. komisja ma się składać z takiej liczby członków która odpowiada 2/3 liczby państw członkowskich. Członkowie będą wybierani na podstawie systemu rotacji. Kadencja trwa 5 lat. Jest to organ kolegialny podejmowane decyzje są decyzjami wspólnymi komisja ponosi odpowiedzialność przed parlamentem, posiedzenia odbywaja się raz w tygodniu i są tajne publiczność nie ma wstępu. Tryb podejmowania decyzji:
1. podejmowanie decyzji na posiedzeniach wiekszoscia glosow
2. procedura delegowania czyli komisja może upoważnić dyrektorów generalnych do dzialania
3. procedura umocowania- 1 lub kilka komisarzy otrzymuje upoważnienie od przewodniczącego do podjecia w imieniu komisji srodkow o charakterze administracyjnym i wykonawczym
4. procedura pisemna komisarz przedstawia członka komisji pisemna propozycje decyzji. Komisarze w wyznaczonym terminie mogą zgłaszać uwagi, brak uwag oznacza przyjecie propozycji.
Kompetencje:
Ø kontrolna- komisja czuwa nad prawidłowym stosowaniem praw unii. Nazywana jest strażnikiem traktatów.
8. .Podział źródeł prawa Unii Europejskiej
Prawo UE jest prawem odrębnym zarówno od publicznego prawa międzynarodowego oraz od wewnętrznego prawa państw członkowskich, ma system prawny UE składa się:
– Prawa pierwotnego stanowią traktaty założycielskie i traktaty reformujące
– prawa pochodnego (wtórne) jest to prawo tworzone przez instytucje UE na podstawie upoważnienia traktatowego.
Ze względu na kryterium przedmiotowe prawo UE dzieli sie na:
– prawo instytucjonalne – obejmuje prawo funkcjonowania instytucji unijnych)
– prawo materialne – obejmuje min. Wolności rynku wewnętrznego wspólną politykę regionalną, reguły konkurencji.
9. Wymień akty prawa pierwotnego
– jednolity akt europejski
– traktat z Maastricht
–...
gosicka