skrypt_adm_cz_oglna.doc

PRAWO ADMINISTRACYJNE

I.         WIADOMOŚCI WSTĘPNE

ADMINISTRACJA – łac. administrare – zarządzać, wykonywać, przewodniczyć, pomagać, służyć.

Rozwój administracji wsparły 3 czynniki:

a)      monarchia absolutna;

b)      kościół katolicki;

c)      miasta na prawach samorządów.

Definicja negatywna:

Administracja to sfera państwa pozostająca poza sferą ustawodawstwa i sądownictwa.

Definicja podmiotowo – przedmiotowa:

Administracja to, z jednej strony część aparatu państwowego ustanowiona do realizacji zadań ustalonych przez parlament, zaś z drugiej strony jest to działalność różnych podmiotów państwowych, samorządowych
i prywatnych w celu realizacji zadań uznanych za publiczne określonych w ustawach oraz innych aktach prawnych.

Definicja prof. Bocia:

Administracja to przejęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy zaspokajanie zbiorowych
i indywidualnych potrzeb obywateli wynikających ze współżycia ludzi w społecznościach.

Definicja nr 3:

Administracja to zespół działań organizacyjnych i wykonawczych prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne podmioty na podstawie prawa i w przewidzianych prawem formach.

Podstawowe cechy administracji publicznej:

a)      opiera się na stosunku nadrzędności;

b)      realizuje interes publiczny;

c)      działa w imieniu i na rachunek państwa, bądź samorządu;

d)      działa na zasadzie władztwa administracyjnego (przymus państwowy), czyli ma możliwość wpływania na sytuację podmiotów administrowanych przy użyciu przymusu państwowego;

e)      ciągłość i stabilność działania administracji, bez względu na zmiany polityczne;

f)        monopolistyczny i bezosobowy charakter działania;

g)      różnorodność form i postaci działań;

h)      oparcie na zawodowym personelu;

i)        nie dąży do osiągnięcia zysku;

j)        jest aktywna i posiada możliwość własnej inicjatywy;

k)      ma polityczny charakter działania.

Prawo administracyjne to:

a)      prawo, które normuje administrację publiczną;

b)      gałąź prawa, która normuje:

Ø       tworzenie, organizację, zasady działania i zadania podmiotów wykonujących administrację publiczną;

Ø       relacje zachodzące pomiędzy tymi podmiotami;

Ø       prawa i obowiązki podmiotów administrowanych.

Prawo administracyjne dzieli się na:

a)      prawo materialne (wzajemne relacje pomiędzy podmiotami);

b)      prawo ustrojowe (dot. struktury wewnętrznej);

c)      procesowe (dot. form i trybów administracji).

Norma prawa administracyjnego to pewien wzór zachowania wyrażający nakaz, zakaz lub przyzwolenie, jest abstrakcyjna i generalna. Składa się z hipotezy, dyspozycji i sankcji. Hipoteza to wskazanie okoliczności
i adresata. Dyspozycja to wzór zachowania. Sankcja to dolegliwość. Występują trzy rodzaje norm prawa administracyjnego:

a)      konkretne (merytoryczne);

b)      odsyłające;

c)      blankietowe (dające możliwość konkretnemu organowi wydawania określonego aktu prawnego).

Powiązanie prawa administracyjnego z innymi dziedzinami prawa:

a)      prawo cywilne (zawiązywanie umów, bycie podmiotem umów cywilno-prawnych);

b)      prawo rzeczowe (regulacja właściwości i własności);

c)      prawo konstytucyjne (określa miejsce administracji w organizacji państwa, określa obowiązki
i uprawnienia);

d)      prawo finansowe (zwłaszcza prawo podatkowe);

e)      prawo rolne;

f)        prawo ubezpieczeń społecznych;

g)      prawo pracy;

h)      prawo karne i prawo wykroczeń.

Funkcje administracji:

a)      funkcja policyjno – reglamentacyjna (ochrona porządku publicznego);

b)      funkcja wykonawcza;

c)      funkcja administracji świadczącej (zaspokajanie podstawowych potrzeb obywateli w dziedzinie opieki społecznej, ochrony zdrowia, oświaty, itp.).

Podziały administracji publicznej:

a)      kryterium podmiotowe:

Ø       rządowa;

Ø       terytorialna;

b)      kryterium terytorialne:

Ø       centralna;

Ø       regionalna;

c)      kryterium przedmiotowe:

Ø       a. celna;

Ø       a. gospodarcza;

Ø       a. finansowa;

Ø       a. oświatowa;

Ø       a. rolnictwa;

Ø       a. górnictwa;

d)      kryterium zastosowania władztwa administracyjnego:

Ø       a. władcza;

Ø       a. niewładcza (świadcząca).

Nie należy utożsamiać pojęć kontroli i nadzoru. Nadzór jest pojęciem szerszym, ponieważ zawiera w sobie kontrolę oraz możliwość władczej ingerencji w działania podmiotu nadzorowanego. Kontrola to po prostu sprawdzanie działalności.

Nie należy utożsamiać pojęć organ i urząd. Urząd to jedynie aparat pomocniczy organu (pomieszczenia biurowe, wyposażenie, itd.).

II.       STOSUNEK ADMINISTRACYJNO-PRAWNY

STOSUNEK ADMINISTRACYJNO-PRAWNY - unormowana przepisami prawa administracyjnego relacja między co najmniej 2 podmiotami, gdzie zachowanie podmiotu administrującego kształtuje sytuację prawną podmiotu administrowanego.

A.     Podstawowe elementy stosunku administracyjno – prawnego:

a)      podmioty;

b)      przedmiot (sprawa z zakresu administracji publicznej);

c)      treść (wzajemne prawa i obowiązki podmiotów stosunku);

d)      układ zależności między podmiotami (nadrzędno-podrzędny).

B.     Cechy stosunku administracyjno-prawnego:

a)      charakter podwójnie konkretny (konkretne podmioty i konkretna sprawa);

b)      władztwo;

c)      powstaje na podstawie przepisów prawa administracyjnego;

d)      spory rozstrzygane są w trybie procedury administracyjnej.

C.     Odróżnienie stosunku administracyjno-prawnego od sytuacji administracyjno-prawnej

Sytuacja administracyjno prawna jest pojęciem szerszym (synonim położenia prawnego).

Definicja prof. Bocia:

SYTACJA ADMINISTRACYJNO-PRAWNA to każda sytuacja określonego podmiotu, której elementy zostały ukształtowane przez prawo administracyjne w sposób bezpośredni lub pośredni ze względu na konkretne zdarzenia faktyczne. (synonim statusu administracyjno-prawnego)

III.    
WŁADZTWO ADMINISTRACYJNE

Władztwo administracyjne wyłania się w doktrynie prawa administracyjnego w Niemczech i Austrii w XIX wieku.

Polska definicja władztwa administracyjnego z okresu XX-lecia międzywojennego:

WŁADZTWO ADMINISTACYJNE to, przysługująca organom państwa, możliwość autorytatywnego, jednostronnego ustalania nakazów i zakazów określonego zachowania się zabezpieczona możliwością stosowania przymusu państwowego w celu ich wyegzekwowania.

Dziś powyższa definicja jest nieaktualna w ówczesnym kształcie, obecnie brzmi:

WŁADZTWO ADMINISTACYJNE to, przysługująca podmiotom wykonującym administrację publiczną, możliwość autorytatywnego, jednostronnego ustalania nakazów i zakazów określonego zachowania się zabezpieczona możliwością stosowania przymusu państwowego w celu ich wyegzekwowania.

A.     Cechy władztwa administracyjnego:

a)      podmiot administrujący narzuca wolę podmiotowi administrowanemu;

b)      charakter jednostronny;

c)      możliwość zastosowania przymusu państwowego;

d)      autorytatywność działań  formach władczych (wiąże się z domniemaniem słuszności);

e)      domniemanie legalności władztwa administracyjnego (praworządność);

f)        domniemanie ważności (wywoływanie skutków prawnych do momentu zakwestionowania);

g)      domniemanie mocy powszechnie obowiązującej działań w formach władczych (dane działanie obowiązuje nie tylko w relacji między podmiotami, ale też osoby trzecie);

h)      decyzje administracyjne są aktami administracyjnymi.

B.     Rodzaje władztwa administracyjnego:

a)      zewnętrzne (relacje między podmiotami poza strukturą wewnętrzną);

b)      wewnętrzne (relacje wewnętrzne/ służbowe struktury).

C.     Związek władztwa administracyjnego z przymusem państwowym (2 funkcje):

a)      przymus egzekucyjny, cel: egzekucja pożądanego zachowania;

b)      sankcja (kara?), cel: dolegliwość.

D.     Sankcja

SANKCJA jest to odpowiedzialność ustalona w konkretnej normie prawnej za jej naruszenie i wynikająca z niej dolegliwość osobista lub majątkowa. W prawie administracyjnym są trzy rodzaje sankcji:

a)      materialno-prawna (wynika z prawa materialnego);

b)      porządkowa (wynika z prawa formalnego);

c)      dyscyplinarna (wynika ze stosunków służbowych w administracji).

Przesłanki skuteczności sankcji (3):

a)      nieuchronna;

b)      dolegliwa;

c)      współmierna do popełnionego naruszenia.

Rodzaje nakazów:

a)      samoistny (nakaz określonego zachowania się);

b)      komplementarny (nieodłącznie związany ze sferą uprawnień, zawierane są w pozwoleniach administracyjnych[1]).

Rodzaje zakazów:

a)      względne (są stosowane z wyjątkami, np. licencjonowana sprzedaż alkoholu);

b)      bezwzględne (nie ma wyjątków).

IV.    PUBLICZNE PRAWA PODMIOTOWE I INTERES PRAWNY

A.     Publiczne prawa podmiotowe – definicje

Definicja pierwsza:

Publiczne prawa podmiotowe:

a)      są niezbywalne, ewentualnie można z nich nie korzystać;

b)      nie są dziedziczne;

c)      są osobiste;

d)      wynikają z praw stanowionego, nie są wrodzone – I koncepcja, popularniejsza (konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, czyli akty prawa powszechnie obowiązującego);

e)      wynikają z prawa naturalnego, ale wprowadza je w życie prawo stanowione – II koncepcja;

f)        funkcjonują w relacji jednostki z władzą publiczną;

g)      istnieją dla kontroli władzy publicznej, w oparciu o nie utworzony został system sądów administracyjnych;

h)      nie istnieją w relacji między jednostkami;

i)        ich katalog nie jest zamknięty.

Definicja druga:

Publiczne prawa podmiotowe to:

a)      sytuacja prawna obywatela lub innego podmiotu, w obrębie której, opierając się na chroniących jego interesy normach prawnych, może on skutecznie żądać czegoś od państwa lub w sposób nie kwestionowany przez państwo, czegoś dokonywać;

b)      korzyść, która należy się określonej jednostce i może być przez nią skutecznie wykonywana,
co realizowane jest przez porządek prawny.

Publiczne prawa podmiotowe mogą zostać ograniczone w drodze ustawy albo aktu organu administracyjnego wynikającego z ustawy (np. z akt. 31 Konstytucji RP).

B.     Publiczne...