19.03.2011
Prawne formy działania administracji – rozporządzenia, zarządzenia, uchwały, decyzje
Forma działania administracji – rozumie się przez nią prawnie określony typ konkretnej czynności organu administracji czyli rodzaj podejmowanego działania
Wyróżniamy następujące metody działania ze względu na różne rozróżnienia :
Podział ze względu na formę działania administracji:
1. Władcze – decyzja jednostronna /imperium/, to takie działania administracji, które podejmowane są na podstawie unormowań publiczno-prawnych których cechą jest to, że organ może jednostronnie rozstrzygać o pozycji prawnej drugiej strony
2. Niewładcze – /akty gestii/, np. konsultacje, umowy cywilno-prawne itp. W których podejmowaniu sytuacja stron stosunku administracyjno-prawnego ulega zrównaniu. Organ administracyjny nie zajmuje pozycji nadrzędnej
Podział na formy jednostronne i dwustronne:
1. Jednostronne – najczęściej w formie władczej, są to takie działania w których tylko administracja publiczna decyduje o treści danego działania, druga strona może uczestniczyć w przygotowaniu danego aktu, może mieć uprawnienia procesowe, natomiast treść tego aktu od niej nie zależy
2. Dwustronne – obie strony stosunku prawnego mają jednakowy lub względnie jednakowy wpływ na treść danego aktu /porozumienia administracyjne, umowy cywilno-prawne/.
Podział ze względu na kryterium skutku prawnego:
1. Działania prawne – zmierzają do bezpośredniego wywołania skutków prawnych w postaci ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku prawnego.
2. Działania faktyczne – wszystkie inne działania które nie muszą być ściśle określone prawem a ich podstawa prawna może się zawierać w normie kompetencyjnej albo normie określającej zakres czynności danego urzędnika.
Podział ze względu na stosunek do obowiązującego prawa:
1. Stanowienie prawa – działania które podlegają na tworzeniu norm generalnych i abstrakcyjnych /rozporządzenia, akty prawa miejscowego/.
2. Stosowanie prawa – działania polegające na tworzeniu normy indywidualnej i konkretnej ale też na wykonywaniu innych zadań administracji publicznej, które mieszczą się w w normie kompetencyjnej danego organu.
Podział ze względu na kryterium sfery skutku prawnego
1. Działania zewnętrzne – skierowane poza dział administracji
2. Działania wewnętrzne – skierowane tylko do jednostek administracji, urzędników, organów.
Ciąg działania administracji – działanie w kilku sferach prawa, wewnętrznych i zewnętrznych
Akt normatywny administracji – władcze rozstrzygnięcie organu administracji publicznej zawierające normy postępowania skierowane do generalnie określonego adresata w abstrakcyjnej sprawie.
Akt administracyjny – oparte na przepisach prawa administracyjne władcze jednostronne oświadczenie woli organu administracji publicznej określające sytuację prawną konkretnie wskazanego adresata w indywidualnie określonej sprawie.
Podział ze względu na decyzje administracyjne deklaratoryjne i konstytutywne
1. Deklaratoryjne – ich zadaniem jest wiążące potwierdzenie skutków prawnych, które wynikają wprost z ustawy. Norma prawna determinuje te skutki w sposób całkowity, nie tworzą więc one nowych sytuacji i wywołują skutki od momentu w którym dany akt prawny zaistniał
2. Konstytutywne – mają one charakter twórczy, czyli tworzą, zmieniają lub uchylają stosunek prawny, skutki wywołują z chwilą wydania np. zezwolenie na osiedlenie się cudzoziemca.
Podział ze względu na akty administracyjne zależne od woli adresata i niezależne od jego woli:
1. Zależne – do ich wydania potrzebny jest wniosek
2. Niezależne - podejmowane i wydawane z urzędu
Akty kwalifikujące – ich istotą jest ocena i oparte o tą ocenę kwalifikowanie czyjegoś działania /np. akt oceny komisji kwalifikacyjnej/.
Podział na akty związane i niezwiązane:
1. Akty związane – ich podstawa prawna jest tak sformułowana, że w razie zaistnienia danego stanu faktycznego nie pozostawia organowi administracyjnemu żadnego wyboru działania
2. Akty swobodne – przepis będący podstawą prawną rozstrzygnięcia zawiera pojęcia nieostre, podlegające interpretacji organu albo też przepis przewiduje możliwość podjęcia działania bez wskazywania stanu faktycznego konkretnego wydawane są na zasadzie uznania administracyjnego. Uznanie jest takim uregulowaniem kompetencji organu administracji, że organ może rozstrzygnąć sprawę w różny sposób przy tym samym stanie faktycznym i każde z tych rozstrzygnięć będzie legalne.
Powstawanie aktu administracyjnego – zbadanie stanu faktycznego, znalezienie podstawy prawnej, dokonanie subsumpcji.
Prawidłowy akt administracyjny musi być wydany przez kompetentny organ zgodnie z przepisami prawa materialnego w przepisowym postępowaniu i w wymaganej formie.
Podział na akty administracyjne obarczone wadami – istotnymi i nieistotnymi
1. Wady istotne to takie, które powodują konieczność uchylenia danego aktu administracyjnego i zastąpienie go nowym /np. błędna subsumpcja/.
2. Wady nieistotne to takie, które nie powodują konieczności uchylenia danego aktu administracyjnego, wystarczy je sprostować /np. oczywista pomyłka pisarska/
Decyzja organu administracji musi zawierać:
· Oznaczenie organu administracyjnego który wydał dane orzeczenie – art. 107 par 1 KPA (w razie uchybienie – wada istotna)
· Data wydania (w razie uchybienia – wada nieistotna, możliwość sprostowania)
· Oznaczenie stron (w razie uchybienia – wada istotna), w razie błędu w nazwisku wada nieistotna)
· Przywołanie podstawy prawnej (wada istotna)
· Rozstrzygnięcie (wada istotna)
· Uzasadnienie faktyczne lub prawne (wada istotna)
· Pouczenie w jakim trybie składać odwołanie od decyzji (wada nieistotna)
· Podpis – imię, nazwisko, stanowisko (wada istotna)
Akt administracyjny wygasa:
· Po upływie określonego terminu
· Po wykonaniu (jednorazowe działanie)
· Brak adresata (niemożność zastosowania sankcji)
· Po spełnieniu warunku rozwiązującego
Ugoda administracyjna - pisemne porozumienie stron o sprzecznych interesach zawarte w toczącym się postępowaniu administracyjnym zastępujące akt administracyjny, kończące postępowanie. Ugoda misi być zatwierdzona w trakcie toczącego się postępowania przez organ przed którym toczy się postępowanie. Zatwierdzona ugoda wywołuje takie same skutki jak decyzja administracyjna.
15.04.2011
Umowa cywilno-prawna – do zawarcia takiej umowy organ musi mieć upoważnienie, zawierają je akty ustrojowe.
Porozumienie administracyjne – występują 2 organy administracji. Należy do niewładczych form działania administracji, może być dwustronna lub wielostronna, traktuje o czynnościach z zakresu prawa administracyjnego dokonywanych przez podmioty wykonujących administrację publiczną a dochodzi ona do skutku na podstawie zgodnych oświadczeń woli w zakresie wykonywanych zadań administracji publicznej np. między gminami, gminą a wojewodą.
Kontrakt wojewódzki – zawierany między RM a samorządem województwa
Czynności faktyczne administracji – nie zmierzają bezpośrednio do wywołania skutków prawnych ale mogą je wywołać drogą faktów.
· Czynności materialno-techniczne – jest to władcza forma działania administracji /postawienie znaku, rozbiórka budynku, Ich podstawa musi zawierać się w prawie ustrojowym lub prawie administracyjny,
· Działalność społeczno-racjonalizatorska – jest to niewładcza forma działania administracji /szkolenia, poradnictwo, plakaty/, podstawa nie musi zawierać się w prawie ustrojowym, może być zawarta w celach danego organu.
Przyrzeczenie administracyjne - Jest to oświadczenie organu administracji publicznej, w którym zobowiązuje się ona do konkretnego zachowania w przyszłości np. wydania aktu administracyjnego o określonej treści najczęściej w zamian za zobowiązanie się podmiotu do podjęcia pewnych działań lub spełnienia określonych warunków /np. promesa na koncesję jeśli podmiot spełni określone wymagania/.
Milczenie administracji a jej bezczynność:
Bezczynność jest to zaniechanie przez organ administracji publicznej aktywności gdy stan faktyczny w połączeniu z normą prawną wymaga od tego organu aktywnego działania.
Milczenie to zaniechanie przez organ administracji publicznej działania w odniesieniu do sytuacji w której normy prawa przewidują bierne zachowanie się organu.
Stosunek administracyjno-prawny – powstaje wtedy, gdy prawo przedmiotowe ma dla dwóch podmiotów takie znaczenie, że w określonych warunkach sytuacja prawna jednego podmiotu jest połączona w pewien sposób z sytuacją prawną drugiego podmiotu przy czym te warunki muszą być ściśle przez prawo określone.
Wyróżniamy w ramach stosunku administracyjno-prawnego:
· Podmioty – organy administracji, podmioty spoza administracji /np. osoby fizyczne/ i drugi organ administracji publicznej.
· Przedmiot – prawa i obowiązki wynikające z prawa administracyjnego, ma charakter pionowy i charakteryzuje się nadrzędnością organu administracji w stosunku do drugiego.
· Treść
Podmiotowość organu administracji publicznej będą określały jego kompetencje, jeżeli jest to podmiot spoza administracji to kompetencje określają ustawy. Stosunki mają charakter osobisty /nie może dochodzić do sukcesji poza wyjątkami określonymi przez prawo/.
Do nawiązania stosunku administracyjno-prawnego może dojść:
· Na skutek jednostronnej czynności prawnej /inicjatywa jednej ze stron na podstawie aktu administracyjnego
· Na skutek dwustronnej czynności prawnej /porozumienie stron/
· Z mocy prawa
· Z powodu faktycznych czynności
Stosunek administracyjno-prawny przewiduje:
· Środki odwoławcze
· Jawność działalności administracji publicznej
· Kontrolę
· Prawo czynnego udziału stron w postępowaniu
Rodzaje stosunków administracyjno-prawnych:
1. Materialne – regulują wzajemne prawa i obowiązki stron
2. Proceduralne – Powstają na tle stosunków materialnych i trwają przez okres postępowania
3. Egzekucyjne – są efektem zastosowania środków przymusu i nawiązują się między organem zobowiązanym i wierzycielem, jeśli nie jest on jednocześnie organem administracji.
4. Nadzoru – nawiązują się miedzy dwoma organami, jeden z nich to organ kontrolowany drugi zaś to organ kontrolujący.
Kontrola – porównanie stanu faktycznego z pewnym założonym wzorcem
Nadzór – możliwość władczego oddziaływania na kontrolowanego.
Publiczne prawo podmiotowe
Obecnie przyjmuje się, że publiczne prawo podmiotowe jest taką sytuacją podmiotu administrowanego i ukształtowanego przez normę prawa administracyjnego w której podmiot ten może skutecznie domagać się czegoś od państwa lub może w sposób niekwestionowany przez państwo uczynić coś w celu realizacji swojego indywidualnego interesu.
Cechy charakterystyczne:
1. Ma charakter podmiotowy /nie podlega sukcesji/
2. Jest niezbywalne /nie można się go zrzec, przenieść/
3. Ma charakter aktualny /jest związane z obowiązującą normą prawną/
Publiczne prawa podmiotowe możemy podzielić na:
1. Prawa podmiotowe o negatywnej treści – organ jest zobowiązany do wstrzymania się z ingerencją w sferę naszych wolności
2. Prawa podmiotowe o pozytywnej treści – organ obowiązany jest czynić coś na nasze żądanie.
Ponadto wyróżniamy:
Prawa podmiotowe polityczne – dają prawo do wyboru organu /głosowanie/.
Ciężar publiczny
Wynikający z mocy samego prawa albo aktu administracyjnego organu władzy państwowej obowiązek publiczno-prawny polegający na:
· Świadczeniu osobistym /wykonanie np. pracy nieodpłatnej/
· Świadczeniu rzeczowym
· Świadczeniu pieniężnym /podatki/
Świadczenia mają charakter przymusowy i są nieodpłatne – nie przynoszą nam żadnej korzyści.
Mogą występować obowiązki publiczno-prawne o charakterze powszechnym albo konkretnym.
Usługi publiczne
Działania, których celem jest zaspokojenie potrzeb obywateli. Są podejmowane w granicach prawa przez podmioty zobowiązane do ich świadczenia, charakteryzują się powszechną dostępnością. Wyróżniamy:
· Usługi administracyjne – materializują się w formie władczych działań /np. rejestracja pojazdów/
· Usługi o charakterze społecznym – uprawnienie do ich nabycia następuje z chwilą zaistnienia określonego zdarzenia /np. prawo do nauki/
· Usługi publiczne o charakterze technicznym – realizowane na wniosek usługobiorcy /np. transport, dostawy wody/
Funkcje zlecane administracji publicznej
Funkcje administracji publicznej zlecane innemu podmiotowi na podstawie upoważnienia ustawowego /np. uczelnie wyższe, fundacje, org. charytatywne/. Ze zlecaniem funkcji administracji publicznej mamy do czynienia wtedy, gdy podmiotowi nie będącemu częścią aparatu państwa przepisy przyznają kompetencje do jednostronnego rozstrzygania stosunków w formach takich, w jakich czynią to organy administracji.
07.05.2011 r.
Fundacje nie są organami administracji publicznej ale mogą pełnić niektóre funkcje tak jak zakłady administracyjne /szkoły wyższe, muzea, czytelnie/.
Zakład administracyjny – jednostka organizacyjna stanowiąca zespół rzeczy, osób i praw utworzona na podstawie ustawy, wyodrębniona z aparatu administracji państwowej lub jednostek samorządu terytorialnego wykonująca samodzielnie, ale pod nadzorem właściwego organu zadania publiczne z zastosowaniem form właściwych władzy publicznej, uprawniona do podejmowania działań władczych wobec osób będących jej użytkownikami albo znajdujących się na jej terenie z innych powodów /jest to zawężenie kompetencji bo administracja publiczna może podjąć działania władcze wobec wszystkich/.
Wyróżniamy zakłady administracyjne:
· Otwarte /np. muzea/
· O ograniczonym zasięgu /np. uczelnie/
· Zamknięte /np. zakład karny/
Wg innego kryterium możemy wyróżnić zakłady administracyjne:
· Dobrowolne /np. muzeum/
· Przymusowe /np. zakład karny/
Zakres władztwa
· Decydowanie o przyjęciu
· Należy się stosować do obowiązujących w nim reguł
· Zakład administracyjny, jako jedna z form decentralizacji, nie podlega władzy hierarchicznej organów administracji państwowej i sprawuje funkcje administracyjne samodzielnie korzystając z władztwa zakładowego. Władztwo zakładowe to zakres upoważnień dla organu zakładu do jednostronnego kształtowania stosunków prawnych z użytkownikami zakładów jak również z innymi podmiotami znajdującymi się tam w innym charakterze.
Fundacje
1. Fundacje prawa prywatnego – zakładane na podstawie ustawy o fundacjach
2. Fundacje prawa publicznego – tworzone najczęściej przez ustawę lub z upoważnienia ustawowego, wyposażone w majątek publiczny /np. Centrum Badania opinii Społecznej – nadzorowana przez prezesa RM, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – pod patronatem Prezydenta RP, nadzór – minister właściwy ds. kultury i dziedzictwa narodowego/, mają odciążać państwo z realizacji celów publicznych.
Fundacje są powoływane dla celów społecznie i gospodarczo pożytecznych. W fundacji najważniejszy jest jej cel działania oraz majątek. Fundator tworząc fundację wskazuje cel działania fundacji oraz składniki majątkowe, ustala statut, siedzibę. Może on zasiadać w zarządzie jeżeli wpisze się do statutu. Jeżeli tego nie uczyni to z chwilą utworzenia fundacja odłącza się od osoby swojego fundatora i jest od niego niezależna. Fundację prawa prywatnego tworzy się przy pomocy aktu notarialnego, można ją też utworzyć w testamencie.
Administracja centralna
Jest to układ organizacyjno-funkcjonalny obejmujący organy, urzędy i inne podmioty o różnym statusie prawnym powołany do realizacji zadań administracji publicznej w ramach jej właściwości obejmującej całe państwo. Skład:
1. Organy naczelne centralne – są to organy polityczno-rządowe, funkcja zwierzchnia i władcza
2. Organy centralne nie będące naczelnymi organami – są wyspecjalizowane w wykonywaniu określonych zadań. Wykonują politykę organów naczelnych.
6
...
gosicka