11. Stereotypy i uprzedzenia.pdf

(77 KB) Pobierz
(Microsoft Word - 11. Stereotypy i uprzedzenia , jak si\352 tworz\271 i jak z \205)
11. Stereotypy i uprzedzenia, jak si ħ tworz Ģ i jak z nimi walczy ę
1.
Stereotypy: komponent poznawczy
Stereotyp ( stereotype ) – jest swoistym „chodzeniem na skróty” przy
poznawaniu osób - nasz system poznawczy nie jest w stanie ogarn Ģę całej
rzeczywisto Ļ ci, wszystkich zawartych w niej informacji, systemów wiedzy, st Ģ d
s Ģ one konieczno Ļ ci Ģ
Stereotyp – generalizacja odnosz Ģ ca si ħ do grupy, w ramach której identyczne
cechy zostaj Ģ przypisane wszystkim członkom grupy, bez wzgl ħ du na
rzeczywiste ró Ň nice
•
podstaw Ģ stereotypu jest posiadanie wiedzy i posługiwanie si ħ pewn Ģ
kategori Ģ
•
poprzez przypisanie danej osoby do okre Ļ lonej kategorii, mo Ň emy obdarzy ę
j Ģ cechami wchodz Ģ cymi w jej skład - kiedy spotykamy kogo Ļ po raz
pierwszy zwykle staramy si ħ go w jaki Ļ sposób zaklasyfikowa ę do jakiej Ļ
kategorii
•
kategoria dostarcza nam informacji o cechach. Zaliczaj Ģ c kogo Ļ do
konkretnej kategorii – „zdobywamy wiedz ħ ” o tym, czego mo Ň emy si ħ
spodziewa ę po tej osobie, np. Amerykanie lubi Ģ si ħ spoufala ę , a Japo ı czycy
s Ģ chłodni
•
dzi ħ ki stereotypom oszcz ħ dzamy czas oraz wysiłek, niezb ħ dny do poznania
•
stereotypy przygotowuj Ģ nas do okre Ļ lonego działania na podstawie
uproszczonych informacji
2. Uprzedzenia – komponent afektywny (emocjonalny)
Uprzedzenie ( prejudice ) – jest to co Ļ , co wpływa na nasze poznanie, zanim
zetkniemy si ħ z obiektem, którego dotyczy (osob Ģ , ide Ģ , przedmiotem)
wymagaj Ģ cym naszego ustosunkowania - podstaw Ģ uprzedzenia jest posiadanie
stosunku emocjonalnego przed zetkni ħ ciem si ħ z obiektem uprzedzenia.
Uprzedzenie – (najcz ħĻ ciej) wroga b Ģ d Ņ negatywna postawa dotycz Ģ ca
wyró Ň niaj Ģ cej si ħ grupy ludzi oparta wył Ģ cznie na ich przynale Ň no Ļ ci do tej
grupy
Uprzedzenia mog Ģ by ę pozytywne lub negatywne (mog Ģ mie ę ró Ň ne
nat ħŇ enie), ale w potocznym rozumieniu cz ħĻ ciej mamy na my Ļ li uprzedzenia
negatywne
•
je Ļ li jeste Ļ my uprzedzeni negatywnie, dostrzegamy przede wszystkim to, co
owo uprzedzenie uzasadnia
ń ródła stereotypów i uprzedze ı :
1) Psychologiczne Ņ ródła stereotypów
•
hipoteza kozła ofiarnego
o Ņ ródło frustracji jest niemo Ň liwe do zaatakowania
o
rodz Ģ si ħ negatywne emocje, rozładowywane przez atak na inne,
łatwiej dost ħ pne obiekty
•
konformizm
o
skłonno Ļę członków grupy do podporz Ģ dkowywania si ħ normom
grupowym dotycz Ģ cym po ŇĢ danych postaw i zachowa ı
•
teoria atrybucji
o
uzasadnienie nierówno Ļ ci społecznych i praktyk dyskryminacyjnych
cechami osobowo Ļ ciowymi – „Ka Ň dy dostaje w Ň yciu to, na co
zasłu Ň ył”
•
czynniki stricte osobowo Ļ ciowe :
o
teoria osobowo Ļ ci autorytarnej
 
wychowanie oparte na karze i bezwzgl ħ dnym posłusze ı stwie
 
wypieranie negatywnych impulsów i przemieszczanie ich na
grupy mniejszo Ļ ciowe
skłonno Ļę do „czarno-białego” postrzegania Ļ wiata i zamykanie
si ħ na nowe informacje
2) Podej Ļ cie indywidualne
o
teoria dogmatyzmu (umysłu zamkni ħ tego)
 
Stereotyp jako schemat poznawczy – reprezentacja okre Ļ lonych elementów
rzeczywisto Ļ ci
•
budowa stereotypu
o
cecha kategorialna – okre Ļ la przynale Ň no Ļę człowieka do danej
kategorii (grupy) społecznej, np. kolor skóry, narodowo Ļę
o
inne cechy skojarzone z cech Ģ kategorialn Ģ dotycz Ģ cech wygl Ģ du,
wła Ļ ciwo Ļ ci intelektualnych czy cech charakteru
•
stereotyp działa na zasadzie samospełniaj Ģ cej si ħ przepowiedni
•
stereotyp a kategoryzacja społeczna
o
kategoryzacja ( my a oni ) w znacz Ģ cy sposób ułatwia ukształtowanie
si ħ negatywnego stosunku – czy to w drodze bezpo Ļ rednich
kontaktów, czy te Ň w procesie socjalizacji.
o
stereotypy i uprzedzenia odnosz Ģ si ħ przede wszystkim do tych,
którzy s Ģ łatwo rozpoznawalni. Dzi ħ ki konkretnym cechom łatwo
jest stworzy ę kategori ħ , która nast ħ pnie przeradza si ħ w stereotyp.
Cechy, pozwalaj Ģ ce na szczególne wyró Ň nienie grupy osób pozwalaj Ģ
ponadto na do Ļę szybkie ukształtowanie si ħ uprzedzenia.
•
tendencja do dzielenia si ħ na „MY” i „ONI”
o
grupa własna – grupa, z któr Ģ jednostka si ħ identyfikuje i czuje si ħ jej
członkiem; stronniczo Ļę wobec grupy własnej – szczególnie
pozytywne odczucia i uprzywilejowane traktowanie ludzi z własnej
grupy, negatywne za Ļ odczucia i nieuczciwe traktowanie tych, których
nale ŇĢ go grupy obcej; faworyzowanie własnej grupy –
podwy Ň szanie warto Ļ ci grupy, do której si ħ nale Ň y, lepsze traktowanie
członków własnej grupy
o
grupa obca – grupa, z któr Ģ jednostka si ħ nie identyfikuje;
jednorodno Ļę grupy obcej – spostrzeganie tych, którzy nale ŇĢ do
grupy obcej, jako bardziej do siebie podobnych ni Ň jest to w
rzeczywisto Ļ ci; ujednolicanie si ħ obrazu członków innych grup –
„oni s Ģ do siebie podobni, my jeste Ļ my zró Ň nicowani”
o
grupa minimalna – nie nieznacz Ģ ca grupa utworzona na podstawie
trywialnych kryteriów, jednak owo minimalne członkowstwo
przejawia si ħ w stronniczo Ļ ci wobec grupy własnej
o
inny przebieg procesów my Ļ lowych
 
„my” – wokół kategorii konkretnych osób (indywidualizowanie)
 
„oni” – wokół kategorii cech ogólnych (zbiorowo Ļę )
•
odporno Ļę na argumentacj ħ przeciwko stereotypom i uprzedzeniom –
wyst ħ powanie bł ħ du logicznego nie wpływa na nasze przekonania
•
dwustopniowy model poznawczego przetwarzania stereotypów
o
proces automatyczny – kiedy nie mamy kontroli nad procesem
przetwarzania informacji; stereotypy uruchamiane automatycznie;
o
kontrolowane przetwarzanie – pojawia si ħ przy udziale
Ļ wiadomo Ļ ci - je Ļ li ludzie nie s Ģ gł ħ boko uprzedzeni – mog Ģ
kontrolowa ę tego rodzaju procesy, tłumi ę b Ģ d Ņ pomin Ģę stereotypy
•
korelacja pozorna – tendencja do spostrzegania zwi Ģ zków pomi ħ dzy
zdarzeniami, które nie s Ģ powi Ģ zane
•
kra ı cowy bł Ģ d atrybucji – skłonno Ļę do wyja Ļ niania zachowania własnej
grupy w kategoriach pozytywnych, za Ļ zachowa ı członków innych grup w
kategoriach negatywnych
3) Społeczno-kulturowe Ņ ródła stereotypów i uprzedze ı - do Ļ wiadczenia
społeczne
•
teoria realnego konfliktu - rywalizacja mi ħ dzy grupami o pewne
ograniczone dobra (np. woda, terytorium); istnienie sprzeczno Ļ ci interesów –
odczuwanie zagro Ň enia – wrogo Ļę wobec grupy zagra Ň aj Ģ cej – tworzenie
stereotypów i uprzedze ı
•
teoria to Ň samo Ļ ci społecznej - d ĢŇ no Ļę do zachowania pozytywnej
to Ň samo Ļ ci społecznej (poczucia przynale Ň no Ļ ci do okre Ļ lonej zbiorowo Ļ ci);
kiedy spada poczucie własnej warto Ļ ci – ratujemy si ħ obni Ň eniem warto Ļ ci
innej osoby (b Ģ d Ņ grupy); niestety – kiedy zwi ħ ksza si ħ poczucie własnej
warto Ļ ci, nie stajemy si ħ mniej uprzedzeni…
•
teoria społecznego uczenia si ħ (działania rodziców, rówie Ļ ników, Ļ rodków
masowego przekazu). Uprzedzenia takie przejawiaj Ģ si ħ za po Ļ rednictwem
charakterystycznych uogólnie ı : „nikt” ich nie lubi, „wszyscy ich
podziwiaj Ģ ”. Przykład mo Ň e stanowi ę podział ról ze wzgl ħ du na płe ę .
Vivan i Brown dziel Ģ wyja Ļ nienia dotycz Ģ ce powstawania uprzedze ı na:
•
si ħ gaj Ģ ce do prawidłowo Ļ ci, o których mówi psychologia jednostki
( wła Ļ ciwo Ļ ci osobowo Ļ ci , pojawianie si ħ agresji, w odpowiedzi na
niemo Ň no Ļę osi Ģ gni ħ cia tego, co po ŇĢ dane tzw. koncepcja frustracji-agresji)
•
odwołuj Ģ ce si ħ do stosunków mi ħ dzygrupowych (porównanie standardu
własnego Ň ycia z inn Ģ grup Ģ , ró Ň ni Ģ c Ģ si ħ pod wzgl. narodowo Ļ ciowym,
wyznaniowym, rasowym etc.)
•
przynale Ň no Ļę do grupy (uprzedzenie jako jeden z aspektów takiej
przynale Ň no Ļ ci).
Konsekwencje uprzedze ı :
•
uprzedzenia maj Ģ wpływ nie tylko na osoby, które je tworz Ģ , ale tak Ň e na ich
adresatów (obiekt uprzedze ı ). Jest to szczególnie widoczne w odniesieniu do
samooceny obiektu uprzedzenia – ludzie ci maj Ģ zwykle zani Ň on Ģ samoocen ħ
•
uprzedzenia nie dotycz Ģ zazwyczaj jednej osoby, lecz grupy osób. Mo Ň e to
by ę mała grupa (kilka osób), ale i naród, okre Ļ lona płe ę czy grupa etniczna.
3.
Dyskryminacja: komponent behawioralny
Dyskryminacja ( discrimination ) - konsekwencja wył Ģ cznie negatywnych
uprzedze ı , które stanowi Ģ kryterium dla dyskryminowania
Dyskryminacja – nieuzasadnione, negatywne lub krzywdz Ģ ce działanie
skierowane przeciwko członkom danej grupy, wył Ģ cznie dlatego, Ň e do niej
nale ŇĢ
•
dyskryminacja to wpływ uprzedzenia na nasze działanie wzgl ħ dem obiektu
uprzedzenia, którym mo Ň e by ę wył Ģ cznie jednostka lub grupa ludzi. Nie
mo Ň emy dyskryminowa ę idei, pogl Ģ du etc.
•
dyskryminacja mo Ň e mie ę ró Ň ny zakres i nat ħŇ enie - od oferowania
gorszego miejsca pracy, ni Ň szej płacy za wykonanie takich samych zada ı , po
wyodr ħ bnianie miejsc, do których dyskryminowane jednostki nie maj Ģ prawa
wst ħ pu i agresj ħ werbaln Ģ i fizyczn Ģ wł Ģ cznie
•
szczególnie niebezpieczne s Ģ konflikty oparte na uprzedzeniach etnicznych i
religijnych, one bowiem cz ħ sto stanowi Ģ zarzewie dyskryminacji pomi ħ dzy
przedstawicielami ró Ň nych ras lub mi ħ dzy wyznawcami ró Ň ni Ģ cych si ħ
religii.
4.
Modele zmiany stereotypów i uprzedze ı , czyli co si ħ dzieje je Ļ li
dostarczamy dowodów, Ň e stereotypy s Ģ nieprawdziwe ?
Hipoteza ignorancji - ludzie posługuj Ģ si ħ stereotypami, poniewa Ň nie wiedz Ģ
jacy s Ģ członkowie innych grup. Zało Ň enie, Ň e edukacja i kontakt mog Ģ
zmieni ę stosunki mi ħ dzygrupowe, zwi ħ kszy ę spostrzegane podobie ı stwo ( Inni
to tak Ň e MY ), obni Ň y ę l ħ k, zwi ħ kszy ę spostrzegan Ģ ró Ň norodno Ļę
model buchalteryjny – informacja niezgodna ze stereotypem prowadzi
do przekształcania tego stereotypu
2) model przekształceniowy – informacja niezgodna ze stereotypem
prowadzi do radykalnej zmiany tego stereotypu
3)
model wykształcenia stereotypu ni Ň szego rz ħ du – informacja niezgodna
ze stereotypem prowadzi do stworzenia stereotypu ni Ň szego rz ħ du,w celu
przyswojenia tej informacji bez konieczno Ļ ci zmieniania pocz Ģ tkowego
stereotypu
5.
Hipoteza kontaktu
Hipoteza kontaktu mi ħ dzygrupowego – zakładała, Ň e zetkni ħ cie si ħ
przedstawicieli ró Ň nych grup poprawia ich wzajemne relacje
Ograniczenia:
•
brak uogólnienia pozytywnych postaw („ specyficzna zmiana
postaw” bez „uogólnionej zmiany postaw wobec grupy obcej”)
•
kontakt mo Ň e nasila ę wzajemne uprzedzenia i stereotypy
Warunki, jakie powinien spełni ę kontakt:
•
interakcja oparta na współpracy dla osi Ģ gni ħ cia wspólnego celu (wzajemna
zale Ň no Ļę i wspólny cel)
•
równy status uczestników interakcji
•
kontakt zindywidualizowany , nieformalny, oparty na przyjacielskich
stosunkach
•
oficjalne poparcie dla kontaktu – społeczne normy równo Ļ ci
1)

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin