Administracja publiczna w Szwecji.doc

Administracja publiczna w Szwecji

              - Szwecja: monarchia konstytucyjna o parlamentarnej formie rządów

· ustawę zasadniczą tworzą 4 tzw. prawa fundamentalne:

              · Naczelne Zasady Ustroju

              · Ustawa o Sukcesji

              · Ustawa o Wolności Prasy

              · Ustawa o Wolności Słowa z 1994 roku

· najważniejsze są Naczelne Zasady Ustroju (NZU), które można nazwać konstytucją – uchwalone w 1974 roku na miejsce Ustaw z 1809

· w NZU są określone podstawowe wyznaczniki formy rządów:

              · suwerenność narodu

              · demokracja przedstawicielska

              · parlamentaryzm

              · ochrona praw i wolności obywatelskich (wprowadzone w latach 70.)

- głowa państwa: król, funkcje reprezentacyjne, otwiera pierwsze posiedzenie parlamentu (Riksdag), ale nie może brać udziału w ich posiedzeniach

· premiera mianuje przewodniczący parlamentu Spiker (Talman)

· od 1971 parlament Szwedzki jest jednoizbowy

              - aktem o najwyższej mocy prawnej jest ustawa zasadnicza, pod nią znajdują się ustawy zwykłe

· konstytucja wspomina również o regulacjach, które może wydawać rząd

              - sądownictwo:

·sądy okręgowe, Sąd Apelacyjny oraz Sąd Najwyższy

· od decyzji apelacyjnych sądów administracyjnych można się odwołać do Sądu Najwyższego

· sądownictwo adm. zaczęto tworzyć w 1809 jednak ukształtowało się w latach 60. i 70. XX wieku

- Szwecja kształtowała swoją administrację od XVII wieku w izolacji, tj. bez żadnych wzorców z innych państw

· rząd jest oddzielony od adm. centralnej

· w 1634 roku powstały tzw. kolegia, będące prekursorem obecnie działających agencji i urzędów centralnych. Nie podlegały one poszczególnym członkom ówczesnego rządu – Senatu, a później Rady Stanu – a jedynie Radzie Stanu jako ciału kolegialnemu. Stąd wywodzi się silnia tradycja obsadzania stanowisk państwowych przez stałych urzędników, niezależnie od zmiennej koniunktury politycznej. Do 1840 nie istniał resortowy podział zadań rządu

              - kandydat na premiera jest przedstawiany w parlamencie przez Spikera  - o wyborze decyduje zwykła większość głosujących deputowanych

· premier powołuje i odwołuje ministrów do gabinetu

· Gabinet liczy około 13 osób i jest odpowiedzialny kolektywnie za kreowanie polityki publicznej

· członkowie gabinetu są zazwyczaj deputowanymi – na czas pełnienia urzędu zawieszają swoje mandaty, także prawo głosowania, ale mogą brać udział w posiedzeniach parlamentu

· wspólne decyzje dotyczą najważniejszych spraw; wiele postanowień pozostawia się w kompetencjach poszczególnych ministrów – są one następnie formalnie akceptowane przez Gabinet

              - w ministerstwach pracuje stosunkowo mało osób – tylko w kilku ich liczba przekracza 200

· pracownicy ministerstw przygotowują projekty ustaw

· ministrowie podejmują jedynie decyzje o najwyższym ciężarze gatunkowym

· kwestie ich wprowadzanie są pozostawione niezależnym agencjom i urzędom centralnym oraz administracji terytorialnej

· szwedzkie ministerstwa wypełniają raczej funkcje rządzenia niż administrowania państwem

· urzędnik polityczny w ministerstwie: podsekretarz stanu – odpowiada przed ministrem za zarządzanie ministerstwem

              - pracę premiera wspomaga Urząd Premiera

· odrębnie doradztwo polityczne i prawne

·sekcję prawną tworzą apolityczni urzędnicy – odpowiadają za regulacje konstytucyjne i prawne

· urząd premiera odgrywa istotną rolę w planowaniu oraz koordynacji działań urzędów administracji państwowej

              - urzędników służby cywilnej wśród krajów Europy Zachodniej w Szwecji jest najwięcej

· służbę cywilną wyróżnia wysoki stopień sprawności i skuteczności

· urzędnicy podlegają ścisłej kontroli – możliwości nadużywania władzy są bardzo ograniczone

· liczebny wzrost administracji należy wiązać z rozbudową usług socjalnych – państwo opiekuńcze (welfare state)

              - urzędnicy służby cywilnej mają zagwarantowany duży stopień niezawisłości i stabilności swoich działań – ich status był porównywalny z pozycją urzędu sędziowskiego

· polityka personalna w agencjach i urzędach państwowych jest zdecentralizowana, ponieważ poszczególne instytucje publiczne posiadają dużą swobodę w naborze pracowników

· 80 instytucji wprowadza w życie decyzje rządu

· na czele każdej instytucji stoi dyrektor generalny mianowany przez rząd na 6- letnią kadencję

· agencje mogą przedstawiać swoje propozycje decyzji Gabinetowi, które są przez nie następnie wdrażane

· niektóre agencje występują tylko na poziomie centralnym (Krajowy Urząd Patentowy), a niektóre posiadają oddziały w jednostkach terytorialnych (Urząd Pracy)

              - część agencji i urzędów państwowych należy do tzw. korporacji usług publicznych, mających status służby cywilnej

· urzędnicy służby cywilnej pracują w przedsiębiorstwach państwowych

· rząd planuje zmniejszenie wydatków na adm. państwową poprzez działania długookresowe

              - nadzór nad prawidłowym działaniem adm. państw. sprawuje ministerstwo finansów – ich funkcje wypełniają: Agencja Rozwoju Administracji oraz Krajowy Urząd Kontroli

· są one odpowiedzialne za wdrażanie reform w zarządzaniu w sektorze agencji publicznych

· Ministerstwo Adm. Publ. sprawuje nadzór nad adm. rządową w terenie

              - instytucja rzecznika praw obywatelskich (ombudsman) powstała w XVIII wieku

· parlament wybiera, co najmniej jednego (obecnie czterech) rzecznika, w celu nadzoru nad wdrażaniem ustaw i rozporządzeń dotyczących władzy publicznej

· rzecznik może występować karnie przeciw urzędnikowi służby cywilnej jednak ogranicza się do krytyki postępowania takiej osoby

· urząd nie jest podporządkowany ani parlamentowi ani rządowy

              - w Szwecji obywatel ma łatwy i szeroki dostęp do dokumentów państwowych

              - administracja rządowa w terenie

· gubernator mianowany przez rząd na 6-letnią kadencję

· członków rady regionalnej mianują przedstawiciele regionalnego samorządu

· zadania: planowanie rozwoju regionalnego, koordynacja działań adm. krajowej, regionalnej oraz gminnej

              - samorząd centralny działa pod nadzorem władz centralnych

· bezpośrednio wybieralne rady regionalne: podatki dochodowe oraz służba zdrowia

· gminy: podatki, pobieranie opłat za świadczone usługi publiczne

· na świadczenie obligatoryjnych usług państwowych gminy zyskują dotacje ze skarbu państwa – należą do nich: mieszkalnictwo, utrzymanie dróg, zaopatrzenie w wodę, kanalizacja, edukacja na poziomie podst., kultura, rekreacja

· na szczeblu regionalnym i lokalnym widoczne jest wyraźne rozgraniczenie kompetencji i zadań administracji samorządowej i państwowej.

3