Pradzieje ziem polskich
podręcznik, str. 190-193
1. Dawne kultury na ziemiach polskich:
a. kultura oryniacka = okres paleolitu, posążki Wenus, broń , proste narzędzia
b. kultura pucharów lejkowych- paleolit i neolit, gliniane puchary lejkowate, okolice Kielc- wydobycie krzemienia do wyrobu narzędzi
c. kultura ceramiki sznurowej- epoka żelaza, w grobowcach znaleziono toporki bojowe
d. kultura unietycka- „wielkopolskie piramidy, czyli kurhany, ziemne kopce przykrywające groby, okolice Kościana ( Łęki Wielkie)
e. kultura łużycka- epoka brązu i żelaza, osada w Biskupinie
f. kultura przeworska- epoka żelaza
2. Osada biskupińska:
a. odkryta w roku 1933 przez nauczyciela Walentego Szwajcera
b. datacja osady: VIII w.p.n.e. , okres kultury łużyckiej
c. opis Biskupina:
- położona na wyspie, zamieszkana przez około 800 osób,
- otoczona 6 m wałem obronnym drewniano-glinianym,
- do osady prowadził most szerokości 3 m i długości 250 metrów,
- domy były połączone ścianami szczytowymi, tworzyły długie szeregi ( 13),
- w jednym domu mieszkała rodzina licząca 7-13 osób,
d. mieszkańcy Biskupina:
- trudnili się rolnictwem, myślistwem, rybołówstwem, znali koło garncarskie, warsztat tkacki, potrafili wytapiać brąz
3. Szlak bursztynowy:
a. wymiana handlowa z imperium rzymskim: bursztyn ( jantar), skóry, niewolnicy za wyroby metalowe, ozdoby, złote monety, tkaniny
b. Calisia- Kalisz na szlaku bursztynowym ( najstarsze polskie miasto)
c. hutnictwo w Górach Świętokrzyskich- prymitywne dymarki ( piece hutnicze)
4. Miejsca kultu pogańskiego:
a. góra Ślęza, zwana Sobótką- kamienny wał na szczycie góry, kamienne niedźwiedzie i posąg zwany Pielgrzymem, Dzik, Panna z rybą
b. Łysa Góra- wał kultowy, sabaty ( zjazdy) czarownic
c. Wolin, ośrodek kultu Świętowita
d. Arkona- sanktuarium Świętowita
e. bogowie słowiańscy: Perun ( władca piorunów, święty dąb), Swarożyc ( bóg ognia ofiarnego i domowego), Trzygłów ( czarny koń używany do wróżb, dąb), Świętowit- bóstwo o czterech twarzach ( atrybuty miecz, biały koń), Marzanna- symbol zimy i śmierci, Kupała- noc Kupały, tzw. Sobótka, - przesilenie letnie, święto ognia, wody, radości, urodzaju,
chrupacz