ZS FYM-1.pdf

Zagadnienia „smoleńskie” (1)

Free Your Mind

Wykład 1.

Problem tego, co się wydarzyło 10 Kwietnia

Proszę państwa, takie wypadki się bada 3 lata nawet.

E. Klich 1

Gdyby poprosić kogoś zaczepionego na ulicy jednego z polskich miast o to, by powiedział, co

zaszło 10-04-2010, to zapewne (o ile nie trafilibyśmy na któregoś z blogerów „od maskirowki”),

odrzekłby, że w Smoleńsku doszło do lotniczej katastrofy z udziałem polskiego „prezydenckiego

tupolewa” 2 . Gdybyśmy to samo pytanie stawiali innym zagadniętym osobom, to rozkład głosów w

takiej ulicznej sondzie byłby zapewne tego typu, że jedni ludzie by twierdzili, że 10-04 zdarzył się

nieszczęśliwy wypadek losowy, drudzy zaś, że doszło do zamachu w Smoleńsku. Gdyby jednak

spytać którąś z tychże osób, czy przez te dwa i pół roku widziała jakiś film lub może zdjęcie

ilustrujące sam moment katastrofy, to miałaby chyba problem z przypomnieniem sobie czegoś

takiego. A gdyby też spytać, czy ta osoba widziała jakieś fotografie ofiar na pobojowisku – choćby

zrobione z lotu ptaka – pośród nielicznych, sporej wielkości, fragmentów wraku, to też,

podejrzewam, byłby z tym problem.

Katastrofa lotnicza, której do tej pory, a więc od paru już lat, nie pokazano – miało zaś do niej dojść

w niemałym wschodnioeuropejskim mieście, nieopodal osiedli mieszkaniowych i podczas

oczekiwania (na przylot delegacji) licznych oficjeli. Katastrofa lotnicza, której miejsce

błyskawicznie zdewastowano i którego (wraz z ułożeniem ciał ofiar) nie udokumentowano przed

dokonaniem tej dewastacji. Jak wiemy jednak, brak tych, zdawać by się mogło, dość oczywistych,

podstawowych dowodów na zaistnienie katastrofy i materiałów z nią związanych, nie przeszkodził

jej badaczom w jej badaniu. Wielu badaczy wszak akurat materialnymi dowodami owego

lotniczego zdarzenia się niemal zupełnie nie przejęło – brakujące elementy badawczej rekonstrukcji

http://zbigniewkozak.pl/2010/05/18/co-edmund-klich-powiedzial-na-podkomisji-do-spraw-transportu-lotniczego/

Fraza „prezydencki tupolew” utarła się w narracji „okołosmoleńskiej”, dlatego i ja jej używam, należy jednak

pamiętać, że jest to wyłącznie pewien skrót myślowy – statki powietrzne (byłego) 36 Specjalnego Pułku Lotnictwa

Transportowego (dalej jako 36 splt) to samoloty rządowe – nie zaś prezydenckie.

przebiegu wypadku znajdując w najprzeróżniejszych relacjach (przybywających z biegiem czasu,

coraz to nowych) okolicznych świadków i/lub w konstruowanych przez siebie animacjach

komputerowych.

Nie wiem, czy ktokolwiek z nas przewidywał, że po tak długim okresie czasu (a formułuję te słowa

we wrześniu 2012) od tragedii polskich delegatów udających się na rocznicowe uroczystości

katyńskie, stan rzeczy, jeśli chodzi o ustalanie przyczyny i przebiegu Zdarzenia, jak też kwestie

ewentualnej odpowiedzialności poszczególnych osób za to, co się stało – będzie taki, jaki jest

obecnie. Przeżyliśmy na przestrzeni tego czasu kilka czarnych komedii: (kilkudniowe, tj. do czasu

całkowitego „posprzątania pobojowiska”) badania 10-osobowej „komisji MAK”, (jednodniowe)

badania 34-osobowej „komisji Millera” 3 , a na koniec (bezdotykowe, prowadzone na odległość)

badania niezwykle licznej „komisji Macierewicza”. Osobno należałoby potraktować specyficzne

badania 3- lub 4-osobowej „komisji płk. Latkowskiego” 4 zebrane w serii ksiąg pt. „ Ostatni lot ” 5 ,

przez to, iż była to formacja „spontaniczna”, nie zaś jakieś zinstytucjonalizowane ciało czy

gremium. O pracach tychże grup badawczych jeszcze będę w niniejszych wykładach wspominał,

rzecz jasna.

Tj. powołanej przez ówczesnego szefa MON B. Klicha, Komisji Badania Wypadków Lotniczych Lotnictwa

Państwowego, której, jak wiemy, nie należy mylić z Państwową Komisją Badania Wypadków Lotniczych

( http://www.transport.gov.pl/2-4821a237de95c.htm ) , nawet jeśli wśród członków tej ostatniej

( http://www.transport.gov.pl/2-4822ffecb3544.htm ) pojawiają się członkowie tej pierwszej

( http://komisja.smolensk.gov.pl/palm/kbw/634/8717/Sklad_Komisji_Badania_Wypadkow_Lotniczych_Lotnictwa_P

anstwowego.html ).

Zwykle to J. Osieckiego uznaje się za „twarz” tejże „komisji”, ale to T. Białoszewski, który potem włączy się w

prace „komisji płk. Latkowskiego” swój pierwszy tekst (wraz z M. Sarjuszem-Wolskim) dotyczący 10-04

opublikuje już w majowym (2010) wydaniu Polski Zbrojnej (nr 20, 16.05.2010, s. 9-15), por.

http://www.tbb.pl/images/dodatki/20100516_polskazbrojna_150.pdf . Zwracam uwagę na ten tekst z tego choćby

względu, iż ukazuje się on jeszcze zanim (na przełomie maja i czerwca 2010) upublicznione zostają „stenogramy

rozmów w kokpicie prezydenckiego tupolewa” w pierwszej wersji, natomiast zawiera on (nie wiadomo, w jaki

sposób uzyskane) treści rozmów między wieżą kontroli lotów a załogą tupolewa ( Warunki są bardzo trudne,

proponujemy lotnisko zapasowe! ), jak też między tą ostatnią a załogą jaka-40 ( Rozmowa była krótka: Dowódca

Jaka-40: „Widać 100 i mleko.” Tu 154 Lux: „Dobra...” To były ostatnie słowa, które usłyszała załoga polskiego

Jaka-40 , j.w., s. 12).

Mówię o serii, ponieważ powstały do tej pory (jak informowali sami Autorzy) już trzy pozycje książkowe, przy

czym drugą z nich na życzenie samych Autorów wycofano po wydrukowaniu, zanim trafiła do dystrybucji: „Druga

książka, będąca kontynuacją naszego dziennikarskiego śledztwa, została ukończona i przesłana do druku pod koniec

lipca 2011 r., kilka dni przed zakończeniem prac komisji ministra Jerzego Millera. Zakładaliśmy, że fakty i

informacje, do których dotarliśmy, uzasadniają jej wydanie. Jednak już po wstępnej, pobieżnej analizie i krótkiej

burzy mózgów doszliśmy do wniosku, że wycofujemy ją z druku po to, aby przedstawić - w świetle raportu komisji -

nasz "protokół rozbieżności".” ( http://www.tbb.pl/latanie-gospodarzy-tomasz-bialoszewski/40-publikacje ).

(fragment tekstu T. Białoszewskiego i M. Sarjusza-Wolskiego z maja 2010; pierwszy z autorów zaliczany jest przeze

mnie do „komisji płk. Latkowskiego”)

Określenie „czarna komedia” może się komuś wydać nazbyt publicystyczne, a może i

prowokacyjne – w jaki jednak sposób można werbalnie ująć prowadzone z powagą prace, które: 1)

nie spełniają żadnych kryteriów stosowanych w cywilizowanym świecie w ramach badań katastrof

lotniczych i 2) dokonywane są na całkowicie zdewastowanym przez buldożery, dźwigi i inny ciężki

sprzęt „miejscu katastrofy”? Jak można nazwać prace, w których nie dokumentuje się najpierw

całego „miejsca zdarzenia”, nie rejestruje ułożeń ciał ofiar, nie analizuje stanu zwłok etc.? Jak

można mówić o badaniu katastrofy lotniczej, jeśli nie rekonstruuje się wraku rozbitego samolotu?

Jak można badać katastrofę, w ogóle nie będąc na jej miejscu ani nie mając fizycznie do czynienia z

wrakiem (vide „komisja Macierewicza”)? To tylko garść elementarnych pytań, jakie postawiłbym

komuś, kto obruszałby się, słysząc w powyższym kontekście termin „czarna komedia”.

Oprócz tych trzech/czterech wymienionych wyżej „komisji”, które, jak można sądzić, zakończyły

już swoje badawcze prace 6 , swoje śledztwo kontynuuje polska wojskowa prokuratura, lecz nie jest

Przynajmniej w stopniu pozwalającym na wstępne podsumowanie – jak wiemy „komisja Macierewicza” planuje

„raport końcowy” opublikować dopiero w przyszłym roku. Z drugiej jednak strony od wielu już miesięcy utrzymuje

ona z dużą dozą pewności, iż 10 Kwietnia doszło do „rozerwania samolotu w powietrzu za pomocą dwóch silnych

eksplozji”, do czego miało dojść na wysokości kilkudziesięciu metrów podczas przeprowadzanego przez załogę

manewru „odchodzenia”. Wyniki badań „komisji Macierewicza” są więc już doskonale zainteresowanym sprawą

wcale wykluczone (zważywszy na treści upubliczniane na dotychczasowych, wyjątkowo rzadkich

konferencjach prasowych prokuratorów), że jego część (ta oficjalna, nie tajna 7 ) zakończy się

ustaleniami niewiele odbiegającymi od znanej nam już od dnia tragedii wersji wydarzeń. Nim

jednak przejdę do rozważań bardziej szczegółowych (zatem także do kwestii badań poszczególnych

„komisji”), chciałbym na wstępie spróbować udzielić odpowiedzi na pytanie, dlaczego 2,5 roku po

10 Kwietnia, największej polskiej tragedii i traumie po II wojnie światowej – sytuacja związana ze

śledztwem wygląda tak a nie inaczej.

Po pierwsze, prawdy nie usiłuje się dowiedzieć wielu naszych rodaków – jedni już machnęli ręką,

wróciwszy do „prozy życia”, drudzy zaś nie są w stanie przebić się przez medialny mur otaczający

Zdarzenie. Mur ten tworzą dwie narracje ściśle związane z jednym miejscem, jakim było i wciąż

jest północne, wojskowe, smoleńskie lotnisko (oznaczane jako XUBS). W tym więc względzie obie

narracje można traktować jako „komplementarne”: pierwsza traktuje o wypadku na XUBS, druga

zaś o zamachu na/nad XUBS.

Po drugie, sytuacja związana ze śledztwem tak a nie inaczej wygląda, ponieważ od dociekania

prawdy odstąpiło z jakichś względów wielu polskich naukowców, którzy (tak jak zwykli

obywatele) „zostali ogłuszeni” medialnym szumem towarzyszącym dwóm oficjalnym narracjom i

właściwie poprzestali na sympatyzowaniu albo ze „smoleńsko-wypadkowym”, albo „smoleńsko-

zamachowym” scenariuszem.

Po trzecie, nie powstała do tej pory instytucja, która by rzetelnie i bez żadnych „wstępnych

założeń” zbadała sprawę tragicznych losów prezydenckiej delegacji, zaś (po czwarte) środki

masowego przekazu wraz ze środowiskami dziennikarskimi generalnie umywają ręce od sprawy

wyjaśniania tego, co się stało 10 Kwietnia, w najlepszym razie trzymając się jednej z dwóch

wymienionych wyżej narracji i ani na krok od niej nie odstępując 8 .

Swego czasu odbyłem dość gorączkową, nerwową rozmowę z jednym z profesorów (grono

„Smoleńska” znane.

O tym, że prokuratura prowadzi dodatkowe tajne śledztwo mogą świadczyć następujące przesłanki: 1) utajnianie

sporej części materiału dowodowego, 2) utajnianie dokumentacji, 3) niewspółmierna do skali wydarzenia polityka

informacyjna (nietransparentność śledztwa). Naturalnie może być też tak, iż prokuratura zwyczajnie nie radzi sobie

z prowadzeniem dochodzenia i poszczególnych czynności procesowych, zaś powyższe działania to jedynie

przejawy ukrywania indolencji przez prokuratorów – w takiej jednak sytuacji (choć wydaje się ona mało

proawdopodobna) należałoby kiedyś (w ramach prac nadzwyczajnej komisji śledczej) poddać gruntownemu

sprawdzeniu także działalność samych prokuratorów zajmujących się „dochodzeniem smoleńskim”.

Na tym tle, nawiasem mówiąc, intrygująco prezentuje się kwietniowy (2012) eksperyment przperowadzony przez

jedną z brytyjskich telewizji, a związany z kontrolowanym rozbiciem Boeinga 727 lecącego z prędkością 225 km/h,

który to eksperyment, jak na razie, nie znalazł zrozumienia u A. Macierewicza:

http://www.rp.pl/artykul/600922,935126-Macierewicz-o-eksperymencie-z-rozbiciem-Boeinga-727.html .

naukowców było szersze), który dowiedziawszy się podczas niej, że uważam, iż do żadnej

katastrofy w Smoleńsku nie doszło, uznał tego rodzaju scenariusz za science fiction. Stwierdził, że

może polski rząd coś tam zawalił, np. jeśli chodzi o zabezpieczanie miejsca zdarzenia, lecz z tego

powodu nie można wyciągać zbyt daleko idących wniosków, takich chociażby, jak ten, iż

katastrofy Tu 154M PLF 101 na/nad XUBS nie było. Wprawdzie tenże naukowiec (którego zresztą

lubię i się dość dobrze znamy od paru już lat), nie posiadał wiedzy o wielu detalach związanych z

dochodzeniem (i pracami „komisji”), nie przeszkadzało mu to jednak w opowiadaniu się po stronie

oficjalnej, „katastroficznej”, narracji – może z lekkim przechyłem w stronę „hipotezy

dwuwybuchowej” (czyli scenariusza „komisji Macierewicza”).

Musimy jednak zdać sobie dziś sprawę, że problem nie polega na tym, żeby w odniesieniu do 10

Kwietnia obrać stanowisko, typu: „jak tam było, tak tam było, ale jakoś było”, lecz by dowiedzieć

się dokładnie, w całkowicie transparentnym i odpolitycznionym śledztwie, co zaszło tamtego dnia,

poczynając od godzin przygotowań do odlotów z Okęcia (EPWA), poprzez sam przelot, na

tragicznym finale kończąc. Jak dotąd takiego dochodzenia nie zapewniła żadna, podkreślam: żadna ,

z instytucji oficjalnie zajmujących się ustalaniem przyczyn oraz przebiegu wydarzeń z tragicznej

kwietniowej soboty. Silne spolityzowanie „sprawy 10 Kwietnia” świadczy po pierwsze o tym, iż

rozmaitym środowiskom politycznym (nie tylko związanym z partią rządzącą, ale też tym

związanym z antyrządową opozycją) zależy przede wszystkim na ukryciu prawdy o tragedii, nie zaś

na jej ujawnieniu. Tym pilniejsze więc w takim kontekście wydaje się powołanie nadzwyczajnej

komisji, która podejmie się zbadania całej sprawy zupełnie na nowo i bez oglądania się na

jakiekolwiek polityczne zależności czy towarzyskie koterie.

Po drugie, owo silne spoliyzowanie dowodzi, iż te środowiska, które do tej pory zajmowały się

dochodzeniami (typując do nich swoich przedstawicieli), szachują się nawzajem i w ten sposób ich

działalność zamienia się w swoisty teatr telewizyjny, a więc w pewien spektakl, który ma na celu

„rozładowanie społecznych napięć” lub też „ukierunkowanie” ich, tak by odwrócić uwagę

publiczną od przeróżnych kłopotliwych kwestii właśnie z samą tragedią związanych.

„Rozładowanie” polega na utrwalaniu narracji „losowo-wypadkowej” (tu ewentualnie

„ukierunkowuje się” emocje na załogę „prezydenckiego tupolewa” oraz Prezydenta Lecha

Kaczyńskiego ewentualnie na gen. Andrzeja Błasika 9 ) – w tym podejściu utrzymuje się, że po

prostu „co się stało, to się stało i się nie odstanie”, a więc „zaszedł nieszczęśliwy wypadek” i nie ma

co się nim szczególnie zajmować, bo należy wrócić do codziennych obowiązków. W

Tego ostatniego za współwinnego „katastrofy smoleńskiej” uznaje „komisja płk. Latkowskiego”. O tym jeszcze

będzie mowa w jednym z następnych wykładów.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: