Ogólna teoria systemów Ludwig von Bertalanffy.doc

Ogólna teoria systemów Ludwig von Bertalanffy

Dlaczego rozwój nauki o systemach?

•                      Pierwsza prezentacja pracy L. von Bertalanffy „Ogólna teoria systemów” w 1937 rok na uniwersytecie w Chicago – chłodne przyjęcie, ale w 1972 rok (w chwili jego śmierci) była już bardzo popularna;

•                      druga rewolucja przemysłowa;

•                      z jednej strony rosnąca specjalizacja poszczególnych nauk, z drugiej strony podobne problemy i koncepcje pojawiają się niezależnie od siebie w różnych dziedzinach;

•                      stałe poszukiwanie hipotez najogólniejszych, wyjaśniających istotę różnych zjawisk (np. zjawisko rozwoju), wspólną dla wszystkich dziedzin, w których się pojawiają;

Ogólna teoria systemów

•                      nazwa w szerokim znaczeniu (tak jak teoria ewolucji);

•                      wprowadzenie nowego paradygmatu – systemowy punkt widzenia;

•                      nowa dyscyplina – ogólna teoria systemów – jej przedmiotem jest formułowanie i wyprowadzenie zasad ważnych w odniesieniu do systemów w ogóle;

    => system – kompleks elementów pozostający w interakcji;

•                      system ogólny – jego właściwością jest to, że w różnych dziedzinach występują podobieństwa strukturalne, czyli izomorfizmy – systemy biologiczne i ludzkie (wspólnoty zwierzęce i społeczności ludzkie);

=> „świat, czyli całość zdarzeń dających się zaobserwować, wykazuje jedność strukturalną wyrażającą się, przez izomorficzne ślady porządku na różnych poziomach lub w różnych sferach”;

=> tworzenie ogólnych modeli i przenoszenie ich z jednej dziedziny do drugiej;

Program nurtu systemowego:

1)                  dążenie do integracji nauki i przezwyciężenia barier interdyscyplinarnych;

2)                  postulat całościowego traktowania badanych obiektów jako systemów otwartych;

3)                  poszukiwanie możliwie najogólniejszego i w największym stopniu sformalizowanego języka opisu mającego zastosowanie do możliwie licznej klasy obiektów (będących tradycyjnie przedmiotem badań różnych nauk) oraz wykorzystywanie zachodzących między nimi analogii, podobieństw i homomorfizmów;

4)                  potraktowanie ogólnej teorii systemów jako teoretycznej wiedzy podstawowej, stanowiącej podstawę nauk stosowanych: inżynierii systemów, badań operacyjnych oraz inżynierii psychospołecznej, w myśl tej koncepcji nauki stosowane służą rozwiązywaniu wszelkich problemów praktycznych związanych z konstruowaniem systemów technicznych, ekonomicznych i psychospołecznych oraz sterowaniem nimi;

Trzy główne aspekty teorii systemów:

1)                  jest to nauka o systemach, czyli naukowa eksploracja i teoria systemów w różnych naukach (fizyce, w biologii, psychologii, naukach społecznych) oraz ogólna teoria systemów stanowiąca zbiór zasad odnoszących się do wszystkich systemów (lub ich określonych podklas);

2)                  technologia systemów – problemy pojawiające się we współczesnej technice i społeczeństwie – sterowanie systemami, teoria sterowania;

3)                  filozofia systemów – reorientacja myślenia i światopoglądu, wynikająca z pojawienia się „systemu” jako nowego paradygmatu naukowego (w przeciwieństwie do analitycznego, mechanicznego etc.); jak każda nauka, nauka o systemach ma aspekt metanaukowy czyli filozoficzny;

Założenia ogólnej teorii systemów:

1) Co definiujemy jako system?

•                      systemy realne;

•                      systemy konceptualne;

2) System zamknięty a system otwarty;

•                      System zamknięty – taki o którym się sądzi, że jest odizolowany od swojego środowiska – fizyka konwencjonalna, chemia fizyczna, termodynamika;

•                      Systemy otwarte (ze swej istoty i definicji) – każdy żywy organizm;

•                      Zasada ekwifinalności:

-                      systemy otwarte – cecha ekwifinalności – stan końcowy systemu otwartego może być osiągnięty z wielu stanów początkowych i w różny sposób;

-                      system zamknięty – stan końcowy = stan początkowy, stała zależność (stan końcowy jest jednoznacznie zdeterminowany przez warunki wyjściowe);

3) Porządek hierarchiczny systemów;

4) Modele podstawowe wg zasady organizacji (mechanizacja progresywna) – zachowania przystosowawcze:

a) model ekwifinalności (regulacje pierwotne) – tendencja do osiągnięcia charakterystycznego stanu końcowego z wychodzeniem od różnych stanów początkowych i dążenie do celu różnymi drogami, oparta na dynamicznej interakcji w systemie otwartym osiągającym stan stabilności;

b) model sprzężenia zwrotnego (regulacje wtórne) – homeostatyczne utrzymywanie stanu charakterystycznego lub dążenie do celu, oparte na okrężnych łańcuchach przyczynowych i mechanizmach nadających zwrotnie informację co do odchyleń od stanu, który trzeba utrzymać, lub celu który trzeba osiągnąć;

c) „projekt dla mózgu” – przekroczywszy stan krytyczny, system zaczyna zachowywać się w nowy sposób – adaptacja npdst prób i błędów – system wypróbowuje różne sposoby i środki, a w końcu usadawia się w takim miejscu, w którym nie wchodzi już w konflikty z wartościami krytycznymi otoczenia;

3