Jak zapobiegać wadom postawy?
Żadnemu rodzicowi nie jest obojętny wygląd dziecka. Często spogląda na nie z miłością i troską: czy nie jest blade, czy nie będzie chore, czy ładnie mu w nowym sweterku? Jakże często ci sami rodzice nie dostrzegają wady postawy. Przychodzą do lekarza dopiero wtedy, gdy wada jest zaawansowana, gdy powstały nieodwracalne zmiany w układzie mięśniowym i kostnym. Jedyne wówczas, co można zrobić, to nie pozwolić na dalszy postęp kalectwa. A przecież dałoby się tego uniknąć, zgłaszając się odpowiednio wcześniej do lekarza. Trzeba było tylko zdawać sobie sprawę, czym może grozić dziecku niewielkie odchylenie.
Najistotniejszą wartością w życiu człowieka warunkującą jego zdolność do pracy to zdrowie, sprawność fizyczna i psychiczna. Czy postawa ma wpływ na te wartości ?
Już sam widok człowieka z nieprawidłową postawą, np. zaawansowane skrzywienie kręgosłupa z garbem żebrowym, jest dla niego źródłem kompleksów.
Do tego dołączają się bóle kręgosłupa, niewłaściwe funkcjonowanie narządów wewnętrznych, zwłaszcza przemieszczonych i uciśniętych w zniekształconej klatce piersiowej płuc i serca. Znacznie się zmniejsza zdolność fizyczna takiej osoby. Niektóre zawody są dla niej zupełnie niedostępne. Dlaczego właśnie teraz jesteśmy zmuszeni zwracać szczególną uwagę na zapobieganie wadom postawy i chorobom kręgosłupa. Najważniejsze przyczyny to :
PRZYCZYNY POWSTAWANIA WAD POSTAWY
- niedobór ruchu i siedzący tryb życia, doprowadzające do osłabienia układu mięśniowego, który jest niezbędny do utrzymania sprawności kręgosłupa i prawidłowej postawy.
- przyjmowanie jednorodnych i długotrwałych pozycji w pracy, często nieprawidłowych, np. ławki szkolne.
- znaczny procent wad postawy u dzieci i młodzieży stwierdzanych przez lekarzy.
CHARAKTERYSTYKA WAD POSTAWY
Plecy okrągłe: charakteryzują się zwiększonym wygięciem kręgosłupa ku tyłowi w odcinku piersiowym. Dziecko ma głowę i barki wysunięte do przodu,
łopatki odstające tzw. skrzydełkowate. Mówimy, że dziecko się garbi. Przyczynami jest zmęczenie, zwłaszcza siedzenie zbyt długo w niewłaściwej pozycji, często słaby wzrok.
Plecy wklęsłe: mają zwiększone przodowygięcie kręgosłupa w odcinku lędźwiowym. Dziecko ma wypukły, wysunięty do przodu brzuch oraz spłaszczoną klatkę piersiową.
Plecy wklęsło-okrągłe: są połączeniem omówionych uprzednio wad. Obie krzywizny są nadmiernie uwypuklone.
Plecy płaskie: charakteryzują się spłaszczeniem obu krzywizn. Spotyka się je głównie u dzieci wątłych, z ogólnym słabym umięśnieniem. Przy tej wadzie wytrzymałość kręgosłupa zmniejsza się kilkunastokrotnie.
Wady kończyn dolnych:
-kolana koślawe X
-kolana szpotawe ( )
-stopa płaska
-stopa płasko- koślawa
-stopa wydrążona
Koślawość kolan ocenia się rozstępem między kostkami przyśrodkowymi przy zwartych i wyprostowanych kolanach. Za koślawość uważa się rozstęp wynoszący 4-5 cm.
Szpotawość kolan mierzy się w centymetrach rozstępem między kłykciami przyśrodkowymi, przy stopach zwartych.
Najczęstszymi przyczynami powstawania tych wad są krzywica oraz nadmierne przeciążenie statyczne układu kostnego kończyn dolnych.
Stopa prawidłowa, oglądana w pozycji stojącej, ma od strony przyśrodkowej łagodny łuk, opierający się o podłoże piętą i śródstopiem. Pięta widziana od tyłu jest przedłużeniem goleni i jest prawie prostopadła do podłoża. Odbicie takiej stopy wykazuje charakterystyczne wgłębienie. Stopę, w której doszło do obniżenia sklepienia podłużnego nazywamy płaską. Przeciążenie stopy związane z niewydolnością układu mięśniowo- więzadłowego doprowadza do zniekształceń, zaburzenia funkcji, bolesności.
Leczenie polega na stosowaniu wkładek ortopedycznych i specjalnego obuwia. Buty powinny być odpowiednio długie i szerokie, obcas szeroki i płaski (najlepsza wysokość ok. 3 cm). Podeszwa właściwie wyprofilowana, z mocnym zapiętkiem, trzymającym piętę i zapobiegającym koślawieniu. Obuwie należy często zmieniać . Wskazane jest chodzenie na bosaka po piasku, trawie i tp.
Chcąc mieć zdrowy i sprawny kręgosłup należy o niego czynnie dbać przez całe życie. W związku z tym należy przestrzegać następujących zasad:
1. Ograniczenie siedzącego trybu życia, zwiększenie ogólnej aktywności ruchowej człowieka. Szczególnie ważne jest wzmacnianie mięśni grzbietu i brzucha.
2. Nauczenie, już we wczesnym dzieciństwie nawyku utrzymywania prawidłowej postawy ciała we wszystkich czynnościach życia, zwłaszcza wtedy gdy kręgosłup mógłby być przeciążony, przestrzeganie prawidłowej postawy ciała przy pracy oraz w czasie odpoczynku.
3. Dostosowanie sprzętów domowych i środowiska w którym przebywamy do potrzeb i możliwości naszego kręgosłupa.
Jeżeli wadę stwierdzono podczas badań okresowych, dziecko powinno
być skierowane do zespołu gimnastyki korekcyjnej.
Aby proces korygowania wad mógł być w pełni efektywny rodzice powinni współpracować z nauczycielem gimnastyki korekcyjnej.
Prawidłowo zorganizowany system przeciwdziałania wadom postawy u dziecka obejmuje:
1. Codzienne indywidualne ćwiczenia w domu zgodnie z instrukcją.
2. Przestrzeganie poprawnej postawy podczas wszystkich codziennych czynności.
3. Udział w ćwiczeniach zespołowych gimnastyki korekcyjnej dwa razy w tygodniu.
4. Czynny wypoczynek odpowiedni do typu wady.
1. Kutzner- Kozińska M.: Gimnastyka korekcyjna dla dzieci 6-10 letnich. WsiP, Warszawa 1995.
2. Kutzner- Kozińska M.: Korekcja wad postawy. WsiP, Warszawa 1986.
3. Kasperczyk T.: Wady postawy ciała diagnostyka i leczenie. Warszawa2001
4. Romanowska A.: Gimnastyka korekcyjno -kompensacyjna. WydawnictwoKorepetytor2000.
Postępowanie wyrównawczo- korekcyjne ma na celu likwidację wady lub zahamowanie jej dalszego rozwoju, a tym samym przywrócenie prawidłowej postawy ciała. W postępowaniu zasadniczą rolę odgrywają ćwiczenia, dzięki którym uzyskujemy zwiększenie ruchomości w stawach, zwiększenie siły mięśni i wyrobienie nawyku prawidłowej postawy ciała.
Ważnym czynnikiem postępowania wyrównawczo- korekcyjnego jest właściwa organizacja warunków życia, przestrzeganie zasad higieny pracy i wypoczynku, żywienia oraz ogólna ruchliwość dziecka. Do realizacji programu muszą się włączyć oprócz lekarza i nauczyciela, także rodzice i samo dziecko. Proces wyrównania jest przeważnie długotrwały, dlatego stale musimy podtrzymywać u dziecka motywację czynnego udziału w zajęciach korekcyjnych.
Ideą tego programu jest ukształtowanie takich postaw i umiejętności, aby uczeń mógł:
- aktywnie uczestniczyć w życiu i pracy rodziny, klasy i najbliższego środowiska;
- troszczyć się o swoje zdrowie i dbać o bezpieczeństwo własne i innych;
- przestrzegać higieny osobistej, higieny pracy, nauki i wypoczynku;
- stawiać sobie określone zadania i własnym wysiłkiem je pokonywać, być zdolnym do wyrzeczeń na rzecz osiągnięcia postawionych zamierzeń
- dostrzegać wartości estetyczne w zachowaniu i wyglądzie własnym, zachować ład i porządek w otoczeniu .
Prawidłowo zorganizowany system przeciwdziałania wadom postawy u dziecka powinien obejmować:
Zastosowanie w procesie korekcyjnym różnych form, metod oraz zasad ma na celu przede wszystkim osiągnięcie pozytywnych efektów całokształtu działań, a także intensyfikację ruchu, uatrakcyjnienie zajęć, wzrost zainteresowania nimi oraz pogłębienie motywacji i zwiększenie aktywności ruchowej. Dziecko powinno rozumieć sens i cel stosowanych ćwiczeń i zabaw korekcyjnych, które mają nie tylko rozwijać potrzeby ruchowe, ale także stanowić źródło wiedzy o sposobach i formach samodzielnego usprawniania się.
Dotyczą strony organizacyjnej przebiegu ćwiczeń i są ściśle związane z metodami realizacji zadań. Wybór odpowiedniej formy dla realizacji zadań zależy od: zaawansowania sprawnościowego dzieci, ich wieku, liczby ćwiczących, miejsca prowadzenia zajęć, możliwości wykorzystania sprzętu, urządzeń i przyborów.
1. Forma frontalna- polega na takiej organizacji zajęć, podczas której dzieci w tym samym czasie wykonują to samo ćwiczenie, a prowadzący mając ich w polu widzenia, kieruje nimi.
2. Forma zajęć w zespołach- polega na tym, że ćwiczenia odbywają się w kilku grupach, przy czym uczniowie każdego zespołu realizują odrębne zadania.
3. Forma zajęć indywidualnych- występuje wtedy, gdy uczniowie wykonują zadania ruchowe samodzielnie i każdy ćwiczący ma do opanowania swój program ćwiczeń.
4. Forma stacyjno- obwodowa- występuje wtedy, gdy uczniowie ćwiczą na stanowiskach zwanych stacjami, pojedynczo lub w małych grupach, mają do wykonania określoną liczbę powtórzeń lub określony czas ćwiczenia i dokonują zmiany poszczególnych stacji.
5. Forma ćwiczeń ze współćwiczącym- jest jedną z form intensyfikacji zajęć oraz zwiększenia ich atrakcyjności i efektywności. Ćwiczący, dzięki wzajemnej współpracy, kształtują odpowiednią- poprawną formę ruchu, wdrażają się do wzajemnej ochrony i pomocy w czasie ćwiczeń, rozwijają poczucie odpowiedzialności za siebie i partnera.
1. Uświadomienie dziecku oraz rodzicom istnienia wady i wynikających stąd zagrożeń.
2. Wykształcenie świadomości „odczuwania” własnego ciała, czyli znalezienie równowagi między podświadomością a napięciem mięśniowym.
3. Zniwelowanie istniejącego nieprawidłowego nawyku i wytworzenie nawyku prawidłowego.
4. Wyrobienie zdolności do długotrwałego utrzymania skorygowanej postawy.
5. Utrwalenie nawyku prawidłowej postawy w warunkach zbliżonych do życia codziennego ze zwróceniem uwagi na równomierne obciążenie stóp.
6. Korygowanie zaburzeń statyki ciała i przeciwdziałanie ich pogłębianiu się i utrwalaniu.
7. Poprawienie zaburzeń w rozwoju motoryczności i wydolności organizmu dziecka- poprzez ćwiczenia kształtujące, oddechowe i wytrzymałościowe, zabawy i gry ruchowe z elementami ćwiczeń korekcyjnych dla danej wady.
8. Zwiększenie wydolności układu oddechowego i sercowo- naczyniowego.
9. Zwiększenie zakresu ruchu w stawach, wydłużenie, skrócenie czy wzmocnienie odpowiednich grup mięśniowych.
10. Wyrobienie nawyku prawidłowej postawy ciała.
1. Dokładne poznanie dziecka:
-stan zdrowia- konsultacja z lekarzem, pielęgniarką szkolną i rodzicami;
-określenie odchyleń w postawie;
-badania kontrolne: punktowa ocena postawy ciała, testy funkcjonalne w badaniu wad postawy;
-zapoznanie z warunkami środowiskowymi dziecka.
2. Nauka korygowania błędów z uwzględnieniem indywidualizacji:
-nauka przybierania pozycji wyjściowych;
-nauka równomiernego obciążania stóp podczas stania;
-kształtowanie wyczucia prawidłowej postawy w różnych pozycjach, w miejscu i w ruchu;
-zwiększanie ruchomości w stawach z równoczesnym wzmacnianiem odcinkowym;
-stopniowe zwiększanie intensywności ćwiczeń;
-nauka prawidłowego oddychania;
-nauka ćwiczeń domowych.
3. kontrola umiejętności przyjmowania prawidłowej postawy.
4. Kontrola stopnia opanowania poszczególnych ćwiczeń.
5. prawidłowy dobór pozycji wyjściowych w celu właściwej lokalizacji ruchu.
6. Nauka autokontroli, wyrobienie czucia własnego ciała i nawyku utrzymywania go w pozycjach skorygowanych.
7. Nauka kontroli przez współćwiczącego w celu wyczulenia dzieci na dostrzeganie jakości ruchów i przyjmowanych pozycji
8. Stale egzekwowanie prawidłowej postawy we wszystkich pozycjach w czasie ćwiczeń oraz w różnych sytuacjach, w jakich znajduje się dziecko w szkole, w domu i poza nim.
9. Końcowe pomiary uzupełniające.
10. Wskazania na okres wakacji.
Obejmuje następujące grupy ćwiczeń:
1. Ćwiczenia ogólnorozwojowe.
2. Ćwiczenia specjalne- korygujące określoną wadę.
3. Ćwiczenia elongacyjne.
4. Ćwiczenia antygrawitacyjne.
5. Ćwiczenia odruchu prawidłowej postawy ciała.
6. Ćwiczenia Klappa.
7. Pływanie.
Ćwiczenia ogólnorozwojowe
Celem ćwiczeń ogólnorozwojowych jest dążenie do prawidłowego i harmonijnego rozwoju fizycznego dziecka, do zwiększenia jego wydolności fizycznej. Jednym z zadań ćwiczeń jest również wyeliminowanie ewentualnych kompleksów psychicznych i fizycznych spowodowanych uczestnictwem w zajęciach korekcyjnych. Dzieci z wadami postawy nie należą do najsprawniejszych, dlatego podniesienie ich ogólnej wydolności i sprawności jest sprawą zasadniczą.
Przez ćwiczenia elongacyjne rozumiemy wyciągnięcie kręgosłupa w jego osi długiej. Aktywizują one mięśnie kręgosłupa i mają na celu zmniejszenie istniejących krzywizn patologicznych. Należy brać pod uwagę możliwość nadmiernego zmniejszania się krzywizn , co byłoby zjawiskiem negatywnym.
Ćwiczenia te polegają na utrzymaniu skorygowanego kręgosłupa i głowy w warunkach zastosowania dodatkowego obciążenia osiowego. Można je stosować wtedy gdy dziecko swobodnie utrzymuje skorygowaną postawę przez dłuższą chwilę.
Zdobycie tego nawyku wymaga jednolitości działań domu, szkoły, a przede wszystkim wymaga aktywności i stałej uwagi samego dotkniętego wadą. W kształtowaniu nawyku prawidłowej postawy ciała należy:
- uświadomić zainteresowanemu istnienie wady i wyjaśnić ujemne skutki jej trwania;
- nauczyć przyjmowania prawidłowej postawy ciała we wszystkich pozycjach oraz w trakcie wykonywania różnych czynności- autokorekcja;
- zmierzać do ukształtowania umiejętności przyjmowania prawidłowej postawy ciała za pomocą czucia głębokiego oraz uzyskania wytrzymałości posturalnej, tj. zdolności do długotrwałego utrzymania postawy skorygowanej przy równoczesnym zwalczaniu wszelkich nawyków nieprawidłowych;
- egzekwować poprawność postawy odcinkowo i całościowo przy pomocy lustra, testu ściennego i współćwiczącego.
Na uwagę zasługują walory gier i zabaw ruchowych w wyrabianiu nawyku prawidłowej postawy. Sprzyjają one kształtowaniu szybkiej i celowej reakcji, spostrzegawczości oraz kojarzeniu określonych form ruchu z ustalonymi znakami i sygnałami.
...
dianeczka291