finanse_-_wykĹ'ady.pdf

Finanse publiczne i prawo finansowe

Dr. Wróblewska

Ustawy:

- o finansach publicznych

- o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych

- o prokuratorii generalnej Skarbu Państwa

- o dochodach jednostek samorządu terytorialnego

- Konstytucja RP

Konsultacje 9.15-11.00 środy, pok. 3010

Przeczytać: ustawę o finansach publicznych na 10.10.2007 [!]

Podręcznik:

1) “Finanse publiczne i prawo finansowe” Kosikowski i Ruśkowski

Inna literatura:

1) A. Borodo, “Polskie prawo finansowe”

2) red. W. Wojtowicz, “Zarys finansów publicznych i prawa finansowego”

3) E. Chojna-Duch, “Polskie prawo finansowe”

Egzamin: 30 pytań (20 testowych wielokrotnego wyboru i 10 typu prawda-fałsz)

Akty prawne:

1) Ustawa o finansach publicznych z 30 czerwca 2005 r.

2) www.polskieustawy.com

Finanse - of finire à finare (kończyć)

Co to są finanse ?

- zjawiska i procesy pieniężne (funkcja fiskalna - gromadzenie; redystrybucyjna - rozdział), które

nie występują w gospodarce niepieniężnej

- jako zjawisko finansowe - zjawiska, w których pieniądz występuje w postaci przepływających

strumieni (np. przepływ z budżetu państwa do samorządu)

- finanse to stosunki społeczne powstające w związku z gromadzeniem i wydatkowaniem środków

publicznych (wg J. Harasimowicza)

- finanse to zjawiska związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych (wg E.

Ruśkowskiego)

- wg L. Kurowskiego nie należy używać pojęcia “finanse”, ale “gospodarka finansowe” -

posługiwanie się pieniądzem przez państwo, samorząd terytorialny, podmioty gospodarcze,

gospodarstwa domowe i instytucje międzynarodowe (jest to pojęcie szersze niż finanse)

Co to są finanse publiczne ?

- P. M. Gaudeamet - finanse publiczne stanowią gałąź prawa publicznego, której przedmiotem jest

badanie norm dotyczących publicznych zasobów pieniężnych oraz operacji tymi zasobami

Finanse publiczne to zjawiska związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych oraz

podmioty sektora finansów publicznych.

Wg E. Ruśkowskiego - finanse publiczne to operacje finansowe podmiotów publicznoprawnych,

polegające na gromadzeniu dochodów i dokonywaniu wydatków.

Finanse publiczne to dyscyplina ściśle związane z ekonomią.

Wg ekonomistów definicji finansów publicznych nie można ograniczyć wyłącznie do przedmiotu

gospodarowania środkami pieniężnymi - należy wziąć pod uwagę również kryterium zaspokajania

potrzeb ludzkich.

Potrzeby mają charakter nieograniczony - ale możliwość ich zaspokajania jest ograniczona. Potrzeby

można określić jako pożądanie pewnych dóbr lub usług. Poziom tych potrzeb zależy od rozwoju

gospodarczego i kulturalnego danego państwa. Wyróżniamy potrzeby indywidualne i grupowe - które

służą zaspokajaniu potrzeb społeczeństwa (np. autostrady).

Zaspokajanie potrzeb zwł. grupowych powinno należeć do państwa. Również potrzeby indywidualne

mogą być zaspokajane przez państwo (np. finansowanie imprez kulturalnych).

SYSTEM FINANSOWY - wg J. Harasimowicza jest to ogół zasad i instytucji finansowych przez

obowiązujące w danym państwie i w danym czasie prawo finansowe (s.f. państwa, gminy,

spółdzielni, spółki akcyjnej)

Finanse

Publiczne

niepubliczne

Finanse prywatne finanse grupowe finanse

zrównane z

prywatnymi

Finanse publiczne i finanse niepubliczne

1. Przynajmniej jeden z podmiotów

1. Podmioty uczestniczące w stosunkach

uczestniczących w stosunkach finansowych

jest tzw. podmiotem prawa publicznego

finansowych są tzw. podmiotami prawa

prywatnego

(wyposażony w atrybut władzy państwo,

województwo, powiat, gmina)

2. Możliwość władczego kształtowania

sytuacji prawnej jednego podmiotu

(podporządkowanie go) przez inny

2. Równorzędny charakter stosunków

prawnych

(nadrzędny) w celu zapewnienia dochodów

władzy publicznej

3. Związane z realizacją interesu

publicznego

3. Zasadniczo związane z realizacją interesu

prywatnego, indywidualnego (wyjątek - np.

finanse prywatnej fundacji lub niektórych

stowarzyszeń)

4. Koncentracja zasobów publicznych

4. Rozdrobnienie zasobów prywatnych,

operacje nie mają decydującego wpływu na

kształtowanie się równowagi finansowej

państwa

5. Mogą mieć charakter scentralizowany

(finanse państwa) jak i zdecentralizowany

5. Zawsze charakter zdecentralizowany

(finanse województwa powiatów i gmin)

6. Wysoki stopień reglamentacji prawnej

6. Funkcjonują głównie w ramach

uregulowań prawa prywatnego, niektóre ich

aspekty ogólne (w ogóle?) nie podlegają

reglamentacji prawnej (np. sposób

przeprowadzania rozliczeń pieniężnych

między przedsiębiorcami)

(dot. źródeł dochodów, sposobu

wydatkowanie środków pieniężnych oraz

organizacji zasobów pieniężnych) - w

postaci norm prawnych kształtujących

instytucje finansowoprawne jak i norm

prawnych wynikających z planów

finansowych

Funkcja finansów publicznych

Funkcja finansów publicznych to zadania, jakie stawia się przed nimi w kształtowaniu stosunków

społecznych.

1. Funkcja fiskalna (f. alimentacyjna) - dostarczanie podmiotom publicznym (państwo, j.s.t.)

środków finansowych na realizację ich zadań (pobieranie i gromadzenie)

2. Funkcja redystrybucyjna (f. rozdzielcza) - blisko związana z funkcją fiskalną. Świadome i celowe

wykorzystywanie systemu finansowego do rozdzielania środków finansowych w państwie;

3. Funkcja stymulacyjna (f. bodźcowa, interwencyjna) - oddziaływanie na stosunki społeczne, w

szczególności gospodarcze, zachęcanie lub zniechęcanie do określonych rodzajów aktywności;

4. Funkcja ewidencyjno-kontrolna (informacyjna) - wyciąganie pewnych wniosków o stanie

gospodarki państwa dzięki rejestracji i analizie zjawisk finansowych; kontrola przebiegu procesów

gospodarczych za pomocą analizy kształtowania się przepływów finansowych.

Prawo finansowe

Prawo finansowe jest to gałąź prawa której nazwa była charakterystyczna dla czasów

socjalistycznych. W tej chwili na świecie nie używa się tego pojęcia - używa się pojęcia prawo

finansów publicznych. W dużej mierze definicje prawa finansowe będą się pokrywały z definicjami

finansów publicznych.

Najsensowniej jest mówić na prawo finansowe:

ogół norm prawnofinansowych w danym państwie i w danym czasie tworzy system jego prawa

finansowego

Materia prawa f.p. jest tak obszerna, że wyróżniamy różne działy tego prawa (np. prawo bankowe).

Geneza

Prawo finansowe i jego początki związane są z początkami parlamentaryzmu. Powstało na tle

konfliktu interesów między władcą a obywatelem. Rok 1215 (Magna Carta Libertatum) to początek

prawa finansowe (w PL przywilej koszycki).

Materii prawa nie poddano pełnej kodyfikacji. Istnieją różne akty prawne normujące poszczególne

kwestie (np. ordynacja podatkowa, ustawa o finansach publicznych). Wynika to z obszerności i

zróżnicowania poszczególnych elementów prawa finansowego.

Innym problemem jest autonomiczność finansów publicznych. Prawo to dotyka chociażby prawa

cywilnego (np. kwestia zdolności do czynności prawnych; ale ważniejsza jest zdolność do czynności

podatkowych). Związki z innymi gałęziami prawa - jedna z koncepcji mówi, że finanse publiczne

wykształciły się z prawa administracyjnego. Przykładem tego jest postępowanie podatkowe,

zbliżone do postępowania administracyjnego. Dotyczy to jednak prawo formalne, procesowe; w

prawie materialnym występują znaczne różnice.

Bliskie są związki z prawem konstytucyjnym - dotyczy to np. procedury uchwalania budżetu, którego

etapy są rozwinięte w ustawach.

Prawo karne - procedura karno-skarbowa.

Działy prawa finansów publicznych.

Ÿ prawo budżetowe (regulacje dot. Uchwalania, wykonywania budżetu państwa)

Ÿ Prawo długu publicznego (deficyt, dług publiczny)

Ÿ Prawo finansów samorządu terytorialnego (p.f. j.s.t.)

Ÿ Prawo dochodów publicznych (prawo podatkowe - wg Mastalskiego jest to autonomiczna

dziedzina prawa finansowego? Ma specyficzne instytucje (np. osoba samotnie wychowująca

dziecko ma preferencje podatkowe; instytucja ta nie jest znana innym dziedzinom prawa) ale i

zawiera instytucje np. prawa cywilnego. Koncepcja ta jest krytykowana, choć ma zwolenników)

Ÿ Prawo celne

Ÿ Prawo dewizowe

Ÿ Publiczne prawo bankowe

Ÿ Międzynarodowe prawo finansowe (np. umowy międzynarodowe zapobiegające podwójnemu

opodatkowaniu)

Źródła prawa finansowego

1. Konstytucja

2. Ratyfikowane umowy międzynarodowe

3. Ustawy

4. Akty wykonawcze (rozporządzenia)

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: