56
A
APELACJA - to środek odwoławczy służący do zaskarżenia merytorycznych orzeczeń sądów I instancji, zmierzający do zmiany lub uchylenia zaskarżonego orzeczenia.
AKT OSKARŻENIA - to żądanie ukarania osoby sprawy przestępstwa. Powinien zawierać: imię i nazwisko oskarżonego, dane osobowe, dane o zastosowaniu środka zapobiegawczego, określenie zarzucanego czynu ze wskazaniem czasu, miejsca, sposobu, okoliczności jego popełnienia i skutków, w zwłaszcza wysokości szkody, wskazanie przepisów ustawy karnego, pod którą zarzucany czyn podpada, wskazanie sądu właściwego do rozpoznania sprawy i trybu postępowania, uzasadnienie.
ABOLICJA — zaniechanie wszczęcia postępowania karnego lub umorzenie wszczętego procesu.
AMNESTIA — ułaskawienie, kary za określone przestępstwa ulegają darowaniu lub zamianie na łagodniejsze kary. Dot. to przestępców w stosunku do których wydano już wyroki prawomocne.
B
BEZPRAWNOŚĆ CZYNU.- KONTRATYP
Czyn jest kryminalnie bezprawny wtedy, gdy jest zabroniony przez ustawę i nie zachodzą okoliczności wyłączające bezprawność (kontratyp).
BŁĄD dopuszczenie się przestępstwa pod wpływem błędu co do okoliczności stanowiących znamię czynu zabronionego (błąd faktyczny), lub nieświadomość, że popełniany o czyn jest zabroniony (błąd prawny).
Błąd to mylne wyobrażenie o rzeczywistości (np. komuś się wydaje, że jakiś przedmiot należy do niego, a tak nie jest).
Bląd co do faktu — sprawca ma mylne wyobrażenie o rzeczywistości.
Błąd co do prawa — polega na nieświadomości co do zakazu lub nakazu prawa.
BŁĄD CO DO OKLICZNOŚCI UCHYLAJĄCEJ BEZPRAWNOŚCI CZYNU
Dotyczy złego rozpoznania okoliczności faktycznych.
Art. 29 k.k.: Nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że zachodzi okoliczność wyłączająca bezprawność lub winę.
Przy błędzie nieusprawiedliwionym, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
C
CZYNNOŚCI PRZYGOTOWAWCZE - są to wszystkie czynności mające na celu przygotowanie gruntu pod przyszłe przestępstwo, nie podlegają karze z wyjątkiem niektórych wymienionych przez przepisy
CZYN – to zachowanie człowieka stanowiące rezultat decyzji woli, będącej efektem skomplikowanego procesu oddziaływania różnych bodźców kształtujących motywację do tego zachowania.
CZYNEM jest tylko świadome zachowanie się człowieka.
W rozumieniu prawa karnego czyn nie zachodzi w przypadku, gdy na człowieka został wywarty przymus:
a) fizyczny – absolutny, np. skrępowanie, odurzenie siłą,
b) względny – oddziaływanie środkami fizycznymi (biciem) lub psychicznymi (groźbą) na decyzję woli człowieka.
Nie są też czynem ruchy wykonane w stanie ataku padaczki, w silnej gorączce, itd.
D
DZIAŁANIE W GRANICACH UPRAWNIEŃ LUB OBOWIĄZKU PRAWNEGO - nie jest bezprawne działanie osób, które dopuszczają się czynów, w innych warunkach zabronionych, realizując ciążący na nich obowiązek urzędowy, zawodowy lub wychowawczy,
E
EKSCES I JEGO RODZAJE.
Eksces to przekroczenie granic obrony koniecznej.
Ekstensywny — obrona przedwczesna (dobro nie jest jeszcze zagrożone naprawdę) lub spóźniona (zagrożenie bezpośrednie minęło).
Intensywny — obrona jest niewspółmierna do zamachy, narusza dobro napastnika w większym stopniu niż to konieczne.
ETAPY REALIZACJI PRZESTĘPSTWA
Etap węwnętrzny- procesy psychiczne sprawcy, poprzedzające realizację czynu (np: powzięcie postanowienia dokonania, zaplanowanie)
Etap zewnętrzny – szereg czynności będących realizowaniem zamierzonego czynu
· stadium przygotowawcze (zmierza do realizacji pośrednio – zbieranie wiadomości sporządzanie narzędzi itp.)
· stadium wykonawcze - czynności bezpośrednio urzeczywistniające zamierzony czyn
· ostatnie stadium
-usiłowanie (powzięte czynności nie osiągnęły zamierzonego skutku)
-dokonanie (osiągnięty skutek)
F
FORMY UDZIAŁU W PRZESTĘPSTWIE
1. Formy stadialne:
Ø Przygotowanie zachodzi, gdy sprawca w celu popełnienia czynu zabronionego podejmuje czynności mające stworzyć warunki do przedsięwzięcia czynu zamierzającego bezpośrednio do jego dokonania, w szczególności w tymże celu wchodzi w porozumienie z inną osobą, uzyskuje lub przysposabia środki, zbiera informacje lub sporządza plan działania. Przygotowanie jest działaniem celowym, które ma stworzyć warunki do podjęcia działań prowadzących bezpośrednio do dokonania zamierzonego przestępstwa.
Może ono wystąpić w :
a) formie rzeczowej, polega na :
- nabyciu lub przysposobieniu środków do popełnienia przestępstwa,
- zbieraniu informacji tzw. wywiad przestępczy
- sporządzenie planu działania.
b) formie personalnej ( porozumienia), polega ona na wejściu w porozumienie z inną osobą lub osobami, którego treścią jest współdziałanie w popełnieniu przestępstwa. Należy przez to rozumieć wspólne podjęcie decyzji i omówienie podziału ról.
Ø Usiłowanie , odpowiada za usiłowanie, kto w zamiarze popełnienia czynu zabronionego swoim zachowaniem się zmierza bezpośrednio do jego dokonania, które jednak nie następuje.
Usiłowanie nieudolne, występuje wówczas, gdy dokonanie przestępstwa jest niemożliwe, o czym sprawca nie wie, gdyż brak jest przedmiotu nadającego się do dokonania na nim przestępstwa lub sprawca używa środka niezdatnego do wywołania zamierzonego skutku.
Ø Dokonanie.
2. Formy zjawiskowe ( współdziałanie osób):
Ø Podżeganie polega na nakładaniu innej osoby do dokonania czynu zabronionego. Nakłanianie wystąpić może w dowolnej formie, przy czym istotne jest jedynie to, aby zmierzało do wywołania w osobie nakłanianej zamiaru popełnienia czynu zabronionego.
Ø Pomocnictwo polega na ułatwieniu innej osobie dokonania czynu zabronionego. Odpowiada za pomocnictwo, kto w zamiarze, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, swym zachowaniem ułatwia jego popełnienie, w szczególności dostarczając narzędzi, środka przewozu. Pomocnictwa dopuścić się można nie tylko w formie działania, lecz również zaniechania.
Ø Sprawstwo, odpowiada za sprawstwo nie tylko ten, kto wykonuje czyn zabroniony sam lub wspólnie w porozumieniu z inną osobą, ale także ten, kto kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę lub wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie.
Formy sprawstwa:
a) indywidualne wykonawcze, jest nim zrealizowanie znamion czynu zabronionego przez pojedynczego sprawcę.
b) kierownicze, jest nim osoba kierująca realizacją czynu zabronionego przez inną osobę lub osoby, tzn. ten, kto ma możliwość faktycznego panowania nad przebiegiem bezprawnej akcji
c) przez polecenie, uwzględnia rolę szefa grupy przestępczej, który wykorzystując uzależnienie od siebie innych osób wydaje im wiążące polecenia, nie fatygując się kierowaniem wykonania poleconego czynu.
d) współsprawstwo polega na współdziałaniu dwóch lub więcej osób na podstawie porozumienia, którego treścią jest wspólne popełnienie czynu zabronionego. Porozumienie musi nastąpić przed lub w trakcie realizacji czynu zabronionego, jego forma jest dowolna, istotne jest tylko to aby miała miejsce akceptacja wspólnego popełnienia przestępstwa i związany z tym podział ról. Polega ono więc na wspólnym popełnieniu czynu zabronionego, poszczególni współsprawcy ponoszą odpowiedzialność za całość uzgodnionej akcji przestępnej.
G
GRZYWNA I ETAPY JEJ USTALANIA.
Grzywna to kara pieniężna. Może być karą samoistną lub orzekaną wraz z karą pozbawienia wolności. Jest też orzekana, gdy przestępca chciał lub uzyskał korzyść majątkową z przestępstwa. W etapie I są ustała liczbę stawek dziennych (10-360), a w drugim wysokość stawki (10-2000zł) w zależności od stanu majątkowego i dochodów sprawcy.
GRZYWNA (min. 10zł*10 stawek dziennych, max. 2000zł.*360 stawek dziennych)
I
IMMUNITET — podział.
Immunitet wyłącza odpowiedzialność karną.
a - Im. materialny — stała niekaralność (np. adwokat)
b- Im. formalny — czasowa niemożność wszczęcia i prowadzenia postępowania (sędzia, prezydent).
IMMUNITET
Immunitet oznacza uwolnienie od odpowiedzialności karnej lub przeszkodę w prowadzeniu postępowania w odniesieniu do pewnej kategorii sprawcy.
Immunitet:
· dyplomatyczny – działa na zasadzie wzajemności. Obejmuje grupę pracowników placówek państw obcych, jego zasady działania objęte są w art. 578 k.p.k.. Pracownicy placówek państw obcych nie podlegają orzecznictwu polskich sądów karnych. Ich zatrzymanie lub tymczasowe aresztowanie przez polskich funkcjonariuszy jest możliwe dopiero przy zarzucie popełnienia zbrodni.
· krajowy:
- materialny – niepodleganie danej osoby działaniu prawa karnego. Zgodnie z art. 105 ust. 5 Konstytucji RP ten immunitet przysługuje posłom. Poseł za dany czyn może odpowiadać wyłącznie przed Sejmem, a do odpowiedzialności sądowej może być pociągnięty dopiero po zgodzie Sejmu.
- procesowy - Zakaz wszczęcia postępowania w sprawie osoby objętej immunitetem bez zgody zazwyczaj organy samorządowego funkcjonującego w ramach danej służby lub zawodu. W odpowiednim stopniu objęci tym immunitetem są: posłowie, senatorowie, sędziowie, sędziowie TK, członkowie Trybunału Stanu, Rzecznik Praw Obywatelskich, Prezes NIK.
Szczególny immunitet posiada Prezydent, w myśl art. 145 Konstytucji RP, może zostać pociągnięty do odpowiedzialności w trybie szczególnym uchwałą Zgromadzenia Narodowego, odpowiada wtedy przed Trybunałem Stanu.
K
Podstawa pr. karnego materialnego są 3 ustawy z 6 czerwca 1997 r. (1 września 1998r. weszły w życie):
1. „Kodeks Karny” (pierwszy z 1932 r., a następny z 1969 r.)
2. „Kodeks Postępowania Karnego” (pr. procesowe)
3. „Kodeks Karny Wykonawczy” (pr. wykonawcze)
KASACJA- nadzwyczajny środek zaskarżenia uzupełniający system dwuinstancyjnej kontroli sądowej.
KARA - Kara jest środkiem przymusu państwowego, wymierza sprawcy dolegliwość i jest potępieniem dla przestępstwa. . Ma przede wszystkim zapobiegać popełnieniu czynu zabronionego w przyszłości.
3 TEORIE KARY:
bezwzględna — kara to sprawiedliwy odwet za przestępstwo,
względna — kara ma zapobiegać popełnianiu przestępstwa,
mieszana — ma służyć poczuciu sprawiedliwości w społeczeństwie, służyć celom prewencji i zapobiegać popełnieniu przestępstwa w przyszłości.
KARY W KODEKSIE KARNYM:
a- grzywna, ograniczenia wolności,
b- pozbawienie wolności,
c- 25 lat pozb. wolności,
d- kara dożywotniego pozbawienia wolności
ODSTĄPIENIE OD WYMIERZENIA KARY. - Odstąpienie od wymierzenia kary to łaska sędziowska. Sąd uznaje karę za niecelową. Można tego dokonać w przypadku, gdy:
- przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności nie dłuższą niż 3 lata,
- społeczna szkodliwość czynu jest nieznaczna,
- sąd orzeka równocześnie środek karny, który spełni cele kary.
NADZWYCZAJNE ZŁAGODZENIE KARY: - Nadzwyczajne złagodzenie kary oznacza wymierzenie kary poniżej ustawowego zagrożenia (np. k.k. przewiduje karę od 3 do 5 lat pozbawienia wolności, a sąd orzeka rok pozbawienia wolności). Sąd może złagodzić karę w następujących sytuacjach:
- w przypadkach przewidzianych w ustawie: przekroczenie granic obrony koniecznej, stan wyższej konieczności,
- młody wiek sprawcy,
- w przypadku pozytywnego wyniku mediacji pomiędzy sprawcą a pokrzywdzonym,
- gdy sprawca naprawił szkodę lub dążył do jej naprawienia,
- sprawca popełnił przestępstwo nieumyślne lub to jego najbliżsi ponieśli uszczerbek.
Sąd może też złagodzić karę, jeśli jeden ze współsprawców ujawnia szczegóły
przestępstwa, w którym brał udział lub innego przestępstwa. Jeśli czyn stanowi
zbrodnię, to kara nie może być niższa niż 1/3 dolnej granicy ustawowego zagrożenia
(jeśli wynosi 3 lata, to nie może być niższa niż 1 rok). Jeżeli czyn jest występkiem, za
który grozi kara co najmniej 1 roku pozbawienia wolności, to sąd orzeka karę grzywny,
ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności.
1) KARA ŚMIERCI - jest to kara wyjątkowa i przewidziana tylko za najcięższe przestępstwa. W każdym przypadku sąd może wymierzyć karę dożywotniego pozbawienia wolności albo karę 25 lat pozbawienia wolności. Nie stosuje się w stosunku do osób, które w momencie popełnienia czynu nie miały 18 lat oraz kobiet w ciąży,
2) KARA POZBAWIENIA WOLNOŚCI - trwa najmniej 1 mies., najwyżej 15 lat. Wymierza się ją w pełnych latach i pełnych miesiącach. Odmianami tej kary są kara dożywocia i 25 lat pozbawienia wolności. Karę pozbawienia wolności wykonuje się w zakładach karnych: dla młodocianych, dla odbywających karę po raz pierwszy, dla recydywistów penitencjarnych, dla skazanych wymagających stosowania szczególnych środków leczniczo-wychowawczych, dla odbywających karę aresztu wojskowego,
3) KARA OGRANICZENIA WOLNOŚCI - trwa 1-12mies. Polega na pozbawieniu skazanego niektórych praw, jakie normalnie
wykonania, darowania lub przedawnienia wykonana kary.
Zatarcie poprzednich skazań może nastąpić dopiero po zatarciu ostatniego skazania, po zatarciu przestępstwo uważa się za niebyłe.
K1ASY PRZESTĘPSTW WG KRYTERIUM WAGI.
ZBRODNIA — wysokość kary za popełnienie tego czyny zabronionego wynosi co najmniej 3lata pozbawienia wolności.
WYSTĘPEK — wys. kary: kara grzywny powyżej 30 stawek dziennych, kara ograniczenia
wolności albo pozbawienia wolności powyżej 1 m-ca.
KONTRATYPY. - Kontratypy to okoliczności wyłączające bezprawność czynu: obrona konieczna, wyższa konieczność, zgoda pokrzywdzonego, karcenie małoletnich, sport, ryzyko nowatorstwa, działalność lekarska.
Obrona konieczna i stan wyższej konieczności to KONTRATYPY.
Obrona konieczna polega na odparciu bezpośredniego i bezprawnego zamachu na jakikolwiek dobro chronione prawem. Sposób obrony musi być współmierny do niebezpieczeństwa, spowodowanego zamachem. W przeciwnym wypadku zachodzi eksces i może nie zostać wyłączona bezprawność czynu.
Stan wyższej konieczności — działanie w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa, grożącemu jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem, jeżeli niebezpieczeństwa nie można uniknąć, a dobro poświęcane przestawia wartość niższą od ratowanego.
L
LEKKOMYŚLNOŚĆ zachodzi wówczas, gdy sprawca przewiduje możliwość popełnienia przestępstwa, lecz bezpodstawnie przypuszcza, że zdoła go uniknąć. Lekkomyślność występuje np. w czynie kierowcy, który jedzie z niedozwoloną szybkością i powoduje wypadek. Typową lekkomyślnością jest strzelanie na polowaniu do zwierzęcia przebiegającego w pobliżu drugiego myśliwego.
M
MOC PRAWNA ORZECZEŃ ZAGRANICZNYCH.
Karę orzeczoną za granicą wykonuje się w Polsce lub za granicą. Karę odbytą za granicą wilcza się w poczet kary. Obywatel, który popełnił przestępstwo za granicą i wrócil do kraju nie można wydać władzom obcego państwa.
MŁODOCIANY
Ponoszą oni pełną odpowiedzialność karną. Młodocianym jest sprawca, który w czasie popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 21 lat ( ale ukończył lat 17), a w czasie wydania wyroku pierwszej instancji – 24 lat. Są to sprawcy dorośli, jednakże z uwagi na ich wiek i kształtującą się jeszcze osobowość prawo karne przewiduje pewne modyfikacje w zakresie odpowiedzialności, kładąc akcent na wychowawcze oddziaływanie kary na młodocianych.
N
NIEPOCZYTALNOŚĆ - stan psychiczny człowieka, polegający na tym, że nie rozpoznaje on znaczenia swoich czynów lub nie może kierować swoim postępowaniem. Jest to choroba intelektu, albo woli. Uniemożliwia to przypisanie sprawcy winy. Niepoczytalność nie zwalnia od odpowiedzialności, jeżeli została przez sprawcę zawiniona (upojenie alkoholowe),
Niepoczytalność i poczytalność ograniczona:
Nie popełnia przestępstwa, kto z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swym postępowaniem – taki stan nosi nazwę niepoczytalności.
Przyczyną niepoczytalności może być upośledzenie umysłowe, choroba psychiczna lub inne zakłócenia czynności psychicznych.
Podział upośledzenia umysłowego na cztery stopnie:1-lekkie,2-umiarkowane, 3-ciężkie, 4-
- głębokie.
Choroby psychiczne – rozróżnia się choroby o podkładzie:
- organicznym różne przypadki otępienia np. starcze, miażdżycowe,
- nieorganicznym, psychozy czynnościowe.
NIELETNI
w zakresie zapobiegania i zwalczania demoralizacji – osoba do ukończenia 18 lat
w postępowaniu o czyny karalne - osoba w wieku od 13 do 17 lat
w zakresie wykonywania środków karnych i poprawczych - osoby do 21 lat
Środki wychowawcze: upomnienie, zobowiązanie do określonego postępowania, nadzór odpowiedzialny rodzica lub opiekuna, nadzór oraganizacji poręczającej za nieletniego, nadzór kuratora, skierowani do kuratorskiego ośr...
gosicka