NADZWYCZAJNE ŚRODKI ZASKARŻENIA
● środki te ze względu na swój charakter wyróżniają się znacznym zwężeniem zakresu kontroli poprzez przyjęcie ustawowo określonych ograniczeń podstaw zaskarżenia prawomocnych orzeczeń
¾ kontrola dotyczy prawomocnych orzeczeń, które nie są już możliwe do zaskarżania w drodze zwykłego środka odwoławczego
¾ kontrola ogranicza się do eliminacji niemożliwych do tolerowania najpoważniejszych błędów powstałych w postępowaniach instancyjnych
KASACJA
w dostępny dla wszystkich stron procesowych nadzwyczajny środek odwoławczy
w art. 518 statuuje regule odpowiedniego stosowania przepisów działu IX KPK poświeconego postępowaniu odwoławczemu, jeżeli przepisy rozdziału dotyczącego kasacji nie stanowią inaczej
w wg SN uzupełnienie przewodu sądowego dopuszczalne jest w celu potwierdzenia lub wykluczenia podniesionego w kasacji rażącej obrazy prawa, a nie uzupełniania postepowania dowodowego
I PRZEDMIOTOWY ZAKRES KASACJI
1. od prawomocnego wyroku sądu odwoławczego kończącego postępowanie
2. z bezwzględnych przyczyn odwoławczych; art.439KPK
3. rażące naruszenie prawa procesowego materialnego jeżeli miało wpływ na treść orzeczenia
* nie jest dopuszczalne zaskarżenie samego uzasadnienia wyroku
* kasacja nie może być wniesiona jedynie z powodu niewspółmierności kary chyba że jest wynikiem rażącego naruszenia prawa
● podstawy kasacji ujęte zostały w dwóch kategoriach przyczyn zaskarżenia i weryfikacji zaskarżonych orzeczeń:
1) uchybienia zaliczane do bezwzględnych przyczyn odwoławczych z art. 439
¾ stwierdzenie uchybienia zobowiązuje sąd kasacyjny do uchylenia orzeczenia bez badania związku przyczynowego miedzy tym uchybieniem a treścią zapadłego orzeczenia
¾ bezwzględne przyczyny odwoławcze sąd kasacyjny uwzględnia również z urzędu, niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów
2) drugą kategorie stanowią inne rażące naruszenia prawa materialnego i procesowego, które mogły mieć istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia
¾ naruszenie prawa powinno mieć niewątpliwy charakter (jest oczywiste)
¾ mogło ono mieć istotny wpływ na treść orzeczenia
¾ ustawa wymaga aby miedzy rażącym uchybieniem a zaskarżonym orzeczeniem zachodził związek przyczynowy, przy czym wystarczy, wskazanie możliwości zaistnienia negatywnego wpływu tego uchybienia na treść orzeczenia, a nie jest konieczne ustalenie ze rzeczywiście wpływ taki miał miejsce
● prawomocność - przesłanką zaskarżalności wyroku sądu odwoławczego
I. kryterium prawomocności orzeczenia jest jego niezaskarżalność za pomocą zwykłych środków odwoławczych
II. kryterium prawomocności orzeczenia jest jego nieodwołalność (niewzruszalność) w drodze zwykłych środków odwoławczych, obejmującą także jego niezaskarżalność
1. prawomocność formalna zyskuje decyzja procesowa gdy
1) wyczerpany został tok instancji - zapadła decyzja organu II instancji, która utrzymała w mocy zaskarżoną decyzje
2) niedopuszczalne jest zaskarżenie decyzji wydanej w I instancji (wyrok wydany w trybie doraźnym)
3) strona zrezygnowała z wniesienia środka odwoławczego w stosunku do decyzji wydanej przez organ pierwszej instancji bądź wniesiony środek cofnęła
Ä niepodważalność w sensie zakazy podważenia decyzji w drodze kontynuacji danego postępowania
2. skutkiem prawomocności formalnej jest prawomocność materialna, czyli jej niepodważalności w sensie zakazu prowadzenia nowego postępowania w tym samym przedmiocie, art. 17§1 pkt 7 (zakaz ne bis in idem)
Ä niepodważalność w sensie zakazu prowadzenia nowego postępowania w tym samym przedmiocie
● wyłączona została możliwość uruchomienia postępowania kasacyjnego
a) od prawomocnych wyroków pierwszej instancji, w tym również wyroków nakazowych
b) od prawomocnych wyroków sądu drugiej instancji, które nie kończą postępowania, np. uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
c) od prawomocnych postanowień sądu odwoławczego, choćby miały cechy kończące postępowanie
d) wydawanych w formie postanowień orzeczeń sądu odwoławczego zapadających w postępowaniu wykonawczym
w literaturze i orzecznictwie SN przyjmuje się że kasacja może być wniesiona
¾ zarówno z powodu rażących wad prawnych, którymi jest dotknięty jedynie wyrok sądu odwoławczego,
¾ jak i z powodu takich wad prawnych wyroku sądu pierwszej instancji, których sąd odwoławczy nie skorygował, chociaż mógł i powinien był to uczynić w związku z rozpoznaniem środka odwoławczego
● odmowy przyjęcia kasacji, jeżeli:
1. zachodzą okoliczności z art. 120§2 (nieuzupełnienie braków w terminie)
2. kasacja została wniesiona po terminie lub przez nieuprawnioną osobę albo jest niedopuszczalna z mocy prawa
3. kasacja została oparta na innych powodach niż wskazane w art. 523§1
Ä na zarządzenia prezesa o odmowie przyjęcia kasacji przysługuje zażalenie do SN, który ten środek
Ä rozpoznaje w składzie jednoosobowym bez udziału stron, chyba ze Prezes SN zarządzi inaczej
przyjmując kasacje prezes sądu doręcza odpis pozostałym stronom, a następnie – po złożeniu przez prokuratora odpowiedzi na kasacje – przesyła akta SN
* zarzuty podniesione w kasacji pod adresem orzeczenia sądu pierwszej instancji podlegają rozważeniu przez sąd kasacyjny tylko w zakresie, zakresie jakim jest to nieodzowne dla należytego rozpoznania zarzutów stawianych orzeczeniu sądu odwoławczego
II PODSTAWY KASACYJNE
− skarga kasacyjna nie może formułować zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, chyba że są one wynikiem naruszenia prawa procesowego
− kontrola kasacyjna nie może obejmować: zasadności oceny dowodów i wysuniętych z tej oceny wniosków, oceny zeznań świadków i dokumentów, chyba że podniesiono zarzut obrazy przepisów prawa procesowego ze względu n a przeinaczenie treści, ocenę wiarygodności zeznań, dokonanej w ramach swobodnej oceny dowodów z art. 7, czy też samo przedstawienie opinii biegłego i polemiki z jego wywodami
¦ zakres zaskarżania
a) kasacje na korzyść można wnieść jedynie w razie skazania oskarżonego za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania
b) kasacje na niekorzyść można wnieść jedynie w razie uniewinnienia oskarżonego albo umorzenia postępowania z przyczyn wskazanych w art. 17§1 pkt 3,4 oraz z powodu niepoczytalności sprawcy
Ä ograniczenia te nie dotyczą kasacji wniesionej z powodu uchybień wymienionych w art. 439 (bezwzględne przyczyny odwoławcze) oraz kasacji nadzwyczajnych wnoszonych przez PG i RPO
III PRZEBIEG POSTEPOWANIA KASACYJNEGO
● sądem kasacyjnym jest Sąd Najwyższy- pozwala to na realizacje konstytucyjnego nadzoru tego sądu nad działalnością innych sądów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania
w do wniesienia kasacji uprawnione są strony procesowe
w kasacja nie przysługuje podmiotowi zobowiązanemu do zwrotu korzyści Skarbowi Państwa
w ustawa o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych mówi iż w tymże postępowaniu kasacja może być wniesiona jedynie przez Prokuratora Generalnego i Rzecznika Praw Obywatelskich
w strona która nie zaskarżyła orzeczenia sądu pierwszej instancji, nie może wnieść kasacji od orzeczenia sądu odwoławczego, jeżeli orzeczenie sądu pierwszej instancji utrzymano w mocy lub zmieniono na jej korzyść jeżeli sąd odwoławczy zmienił wyrok pierwszej instancji w sposób niekorzystny dla osoby, która nie wniosła apelacji, może ona wprawdzie wnieść kasacje ale wyłącznie od tej części wyroku sadu drugiej instancji, która zawiera rozstrzygniecie o zmianie orzeczenia sądu pierwszej instancji na niekorzyść
w oskarżony może wnieść kasacje również wtedy gdy wprawdzie sam nie wniósł apelacji od wyroku sądu pierwszej instancji, jednak uczynił to na niekorzyść oskarżonego prokurator
w prawo stron do wniesienia kasacji rozciąga się również na przedstawicieli procesowych stron (obrońcy, pełnomocnicy) oraz ustawowych zastępców stron (art. 76, 52, 58, 61, 63)
¦ kasacje w stosunku do tego samego oskarżonego w od tego samego orzeczenia każdy uprawniony może wnieść tylko raz- zakaz ten obejmuje zarówno strony jak i podmioty uprawnione do wniesienia kasacji nadzwyczajnej z art. 521
¦ niedopuszczalna jest tzw. superkasacja, tzn. kasacja od orzeczenia SN zapadłego w następstwie rozpoznania kasacji
¦ do kategorii orzeczeń zapadłych „w następstwie” rozpoznania kasacji należą tylko te orzeczenia które są wynikiem rozpoznania merytorycznego kasacji à są to orzeczenia o oddaleniu kasacji, orzeczenia uniewinniające oraz orzeczenia o uchyleniu zaskarżonego orzeczenia i umorzenia postępowania
¦ strona która zamierza zaskarżyć wyrok sądu odwoławczego poprzez wniesienie kasacji, jest obowiązana poprzedzić ta czynność wnioskiem o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem
¦ wniosek taki należy zgłosić w sądzie, który wydal orzeczenie, w terminie zawitym 7 dni od daty ogłoszenia orzeczenia- niezłożenie wniosku pozbawia stronę prawa do wniesienia kasacji, chyba że skargę kasacyjna wniesie w terminie 7 dni przeznaczonym dla złożenia wniosku
● termin do wniesienia kasacji
¦ 30 dni od daty doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem (nie dot. PG i RPO)
¦ wniosek o doręczenie uzasadnienia w terminie 7 dni od wydania orzeczenia
¦ niedopuszczalne jest uwzględnienie kasacji na niekorzyść oskarżonego wniesionej po upływie 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia
* strona wnosi kasacje do SN za pośrednictwem sądu odwoławczego
* sąd ten jest zobowiązany do przeprowadzenia postępowania przedkasacyjnego, związanego z badaniem formalnych warunków dopuszczalności kasacji
● skarga kasacyjna – przymus adwokacki; jeśli nie pochodzi od Prokuratora Generalnego albo Rzecznika Praw Obywatelskich – powinna być sporządzona i podpisana przez obrońcę lub pełnomocnika będącego adwokatem albo radcą prawnym
¦ można wyznaczyć stronie adwokata lub radca prawny w celu sporządzenia kasacji jeżeli wykaże ze nie jest w stanie ponieść kosztów związanych z ich powołaniem bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny
● do kasacji strona – z wyjątkiem prokuratora – dołącza dowód uiszczenia opłaty sądowej wysokości określonej w rozporządzeniach Ministra Sprawiedliwości - obowiązek ten powstaje z dniem wniesienia kasacji
¦ opłaty kasacyjnej nie uiszcza
1. osoba pozbawiona wolności; jednakże w razie pozostawienia bez rozpoznania albo oddalenia wniesionej kasacji zasądza się od niej opłatę
2. żołnierz odbywający zasadniczą służbę wojskową lub pełniący służbę wojskowa w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego
...
gosicka