Legislacja administracyjna Wykład 2- 28.02.2010
Eliminacja aktów prawnych z obowiązującego systemu prawnego.
Zasadą jest, iż akt normatywne/prawne nie wskazują w swojej treści daty końcowej obowiązywania takiego aktu. Sytuacja ta oznacza, że dany akt prawny należy stosować aż do momentu jego uchylenia w trybie:
1) Zwyczajnym
2) Nadzwyczajnym
Istnieją wyjątki od tej zasady, spowodowane są one określonymi okolicznościami:
1) Dotyczą charakteru prawnego danego aktu normatywnego (ustawa budżetowa, obowiązuje wyłącznie w jednym roku budżetowym)
2) Zmiana sytuacji społeczno- ekonomicznej (rozporządzenia wykonawcze, wydawane przez komisję europejską, Radę ministrów, na podstawie których to rozporządzenia wyłączone zostają spod zakazu niektóre rodzaje porozumień ograniczających konkurencje zawierane na rynkach bankowych, ubezpieczeniowych, w zakresie sprzedaży i serwisu samochodów-w tych rozporządzeniach wskazany jest trzyletni termin obowiązywania takiego rozporządzenia)
W sytuacji, gdy dany akt prawny nie wskazuje czasokresu swojego obowiązywania, wówczas obowiązywanie trwa tak długo aż nie utraci swej mocy obowiązującej.
Podstawową zwyczajną procedurą eliminacji aktów prawnych z obowiązującego systemu prawnego jest uchylanie tychże aktów:
a) przez uprawniony do tego podmiot
b) zgodnie z określoną w przypadku prawa procedurą uchylania
c) czynność konwencjonalna, mocą której przepis prawa czy norma prawna zostaje wyeliminowana z obowiązującego systemu prawnego
Podmioty uprawnione do uchylania aktów prawnych.
Zasadą jest iż uprawnienie do uchylania aktów prawnych posiada ten sam podmiot, który ustanowił daną normę (sejm uchwala i uchyla ustawy).
Zasadniczo akt prawny jest uchylany w takiej samej formie w której został on ustanowiony.
Od wyżej wymienionej zasady istnieje wyjątek dotyczący tożsamości podmiotu czy organu, który dany akt prawny uchyla (prezes Rady Ministrów posiada uprawnienie do uchylania aktów prawa miejscowego, które zostały wydane przez wojewodów, a które to akty są sprzeczne z bieżącą polityką rządu, jest to przejaw tak zwanej kontroli wewnętrznej dokonywanej przez organy kontroli administracji publicznej).
Uchylenie aktów prawnych może mieć dwojaki charakter:
1) całkowity- polega na eliminacji całego aktu prawnego
2) częściowy- polega na eliminacji części niektórych przepisów zawartych w danym akcie prawnym
Uchylenie= derogacja
Eliminacja aktów prawnych z systemu prawnego w trybie nadzwyczajnym.
Istnieją 2 metody eliminacji przepisów prawych w tym trybie. Ich cechą charakterystyczną jest to, iż uchylenie następuje na podstawie rozstrzygnięcia organu ochrony prawnej. Rozstrzygnięcie to wywołuje ten skutek, iż akt prawny traci swoją moc obowiązującą.
Uprawnienia do uchylania/eliminowania posiadają następujące organy:
1) Trybunał Konstytucyjny- posiada uprawnienia do eliminowania przepisów prawa z powodu ich niezgodności z Konstytucją
2) Sądy Administracyjne- posiadają uprawnienia do eliminacji tak zwanych aktów prawa miejscowego
Konstytucyjne źródła prawa.
Źródła prawa uregulowane zostały w rozdziale 3 Konstytucji RP. Konstytucja w artykule 87 reguluje źródła prawa, do źródeł tych zaliczając:
a) konstytucję
b) ratyfikowane umowy międzynarodowe
c) ustawy
d) akty prawa miejscowego
Źródła prawa (a-c) są zaliczane do kategorii źródeł prawa powszechnie obowiązującego, oznacza to iż źródła te obowiązują i znajdują zastosowanie na całym terytorium naszego kraju.
Źródła prawa (d) posiadają one charakter powszechnie obowiązujący, jednakże źródła te posiadają ograniczony zasięg terytorialny swojego obowiązywania, obowiązują na obszarze działania organu, który wydał dany akt prawa miejscowego (gmina, powiat, województwo).
Do źródeł prawa nie są zaliczane:
· wszelkiego rodzaju wyjaśnienia i wytyczne, a więc wskazówki zawierające dyrektywy interpretacji aktów prawnych, wyjaśnienia te są wydawane w następujących sytuacjach:
a) gdy treść norm prawnych jest lakoniczna, bądź też w tak zwanym słowniczku zawarto definicje legalne, który zawarty jest w ustawie; brak jest przepisów wyjaśniających i interpretujących treść danego terminu/pojęcia zawartego w akcie prawnym (ustawa o ochronie konkurencji konsumentów, która nie zawiera definicji wolnej czy też skutecznej konkurencji).
b) złe prawo- np. przepisy szeregu ustaw podatkowych; minister finansów wielokrotnie wydaje wyjaśnienia dotyczące interpretacji poszczególnych przepisów prawa z zakresu prawa podatkowego, a także w sytuacji gdy istnieją przepisy, które mogą być ze sobą sprzeczne.
c) wytyczne uszczegóławiają treść norm prawnych zawartych w ustawie-a to bardzo często w sytuacji braku delegacji ustawowej do wydania rozporządzeń. Tego typu wyjaśnienia nie stanowią obowiązującego źródła prawa, ale mają na celu zwiększenie przejrzystości prawa i to zarówno przez obywateli jak też przez organy stosujące prawo (wyjaśnienia prezesa urzędu ochrony konkurencji i konsumentów w sprawie administracji kar pieniężnych). Wyjaśnienia te zostały wydane z uwagi na lakoniczność przesłanek dotyczących nakładania na administrację kar pieniężnych, które zostały zawarte w ustawie. Ustawa wskazuje, iż prezes UOKiK decydując się na nałożenie kary pieniężnej zobowiązany jest brać pod uwagę przede wszystkim okres naruszenia przepisów ustawy oraz stopień tego naruszenia. Brak jest przepisów wykonawczych w tym zakresie, dlatego też prezes UOKiK wskazuje, w jaki sposób on przy wydawaniu decyzji o nałożeniu kary interpretuje wyżej wymienione wyrażenia ustawowe. Wyjaśnienia te są przejawem aktualnej polityki administracyjnej organów administracji. Akty te uzupełniają treść przepisów prawnych zawartych w ustawach.
Prawo wspólnotowe.
Wyjaśnienia i wytyczne w prawie wspólnotowym są bardzo często stosowaną metodą informowania obywateli i organów stosujących daną dziedzinę prawa.
Nie posiadają charakteru wiążącego prawnie, jednakże bardzo często wyjaśnienia i wytyczne. Z czasem przekształcają się w obowiązujące prawo w ten sposób, iż prawodawca wspólnotowy reguluje materię zawartą w wytycznych-VAT prawny.
Kolejnym instrumentem mającym na celu wyjaśnienie treści przepisów prawnych są orzeczenia Sądu Najwyższego, które wydane zostały:
a) na skutek zapytania prawnego złożonego przez sądy rozstrzygające daną sprawę, które posiadają poważne wątpliwości prawne przy rozstrzygnięciu danej sprawy
b) na skutek skarg konstytucyjnych w trybie kontroli działalności sądów niższej instancji
c) tak zwane orzeczenia interpretacyjne wydawane przez Trybunał Konstytucyjny- istnieje w poglądach doktryny spór co do możliwości wydawania przez Trybunał Konstytucyjny orzeczeń interpretacyjnych
Poglądy przedstawicieli doktryny nie uznawane są za źródła prawa, jednakże spełniają bardzo ważną rolę w odczytywaniu treści norm prawnych, które są zawarte w przepisach prawnych.
Problematyka rozporządzeń została uregulowana w artykule 92 Konstytucji RP. Artykuł ten stanowi, iż organami wyłącznie uprawnionymi do wydania są wyłącznie organy wskazane w Konstytucji. Jednakże ten sam artykuł 92 nie wymienia enumeratywnie tych organów- organy te są rozrzucone w różnych artykułach Konstytucji.
Do organów uprawnionych do wydawania rozporządzeń zaliczamy:
· prezydenta
· Radę Ministrów
· prezesa Rady Ministrów
· poszczególnych ministrów
· Krajową Radę Radiofonii i Telewizji
Podstawą do wydania rozporządzenia jest upoważnienie zawarte w ustawie ( tzw. delegacja ustawowa). Ustawa w hierarchii źródeł prawa zajmuje po Konstytucji drugą pozycję i zawiera co do zasady przepisy prawa o charakterze ogólnym, dlatego istnieje konieczność uregulowania kwestii szczegółowych w aktach o charakterze wykonawczym.
Upoważnienie to powinno zawierać:
· określenie podmiotu uprawnionego do wydania rozporządzenia wykonawczego
· określenie zakresu spraw przekazanych do uregulowania w formie rozporządzenia
· powinno wskazać wytyczne dotyczące treści tego aktu
Zgodnie z zasadą techniki prawodawczej ta delegacja ustawowa powinna być zawarta w 1 przepisie zawartym w ustawie.
Polska Konstytucja wprowadza zakaz tak zwanej subdelegacji, a więc zakaz przekazywania uprawnień innemu organowi niż ten, który został określony w delegacji ustawowej.
gosicka