Zasady funkcjonowania terenowej administracji rządowej

PRACA KONTROLNA                                                                                 Z PRAWA ADMINISTRACYJNEGO                                                            I PRAWA FINANSÓW PUBLICZNYCH

Temat: Zasady funkcjonowania terenowej administracji rządowej

2009-11-21

Opracowała Marta Górzyńska

Terenowa administracja rządowa

    Terenowa administracja rządowa oparta jest na podziale terytorialnym państwa. Zadania publiczne realizują podmioty i organy administracji rządowej i administracji samorządowej, jak również podmioty spoza systemu administracji publicznej. Złożoność i różnorodność systemu podmiotów i organów administracji publicznej wynika ze względów prawnych, jak i prakseologicznych.

Organom terenowej administracji publicznej nie wolno podejmować działań, które nie byłyby zgodne z  normami obowiązującego prawa. Na straży przestrzegania powyższej zasady stoją sądy administracyjne, które stanowią istotny gwarant zastosowania się do prawa pomiotów. Sądy administracyjne wpływają również na funkcjonowanie administracji publicznej, a także   kształtują świadomość prawną jej pracowników.

W myśl art. 15. Konstytucji władza centralna może być przekazywana innym szczeblom władzy, dlatego aby tego dokonać został wprowadzony podział terytorialny. Od 1 stycznia 1999 obowiązuje trzystopniowy podział administracyjny kraju na 16 województw, 379 powiatów (65 powiatów grodzkich + 314 powiatów ziemskich) i 2478 gmin (307 gmin miejskich + 582 gminy miejsko-wiejskie + 1589 gmin wiejskich). Gdzie w ich ramach działa samorząd terytorialny (na szczeblu województwa, powiatu i gminy) oraz terenowe oddziały administracji rządowej (tylko na szczeblu województwa).

Przedstawicielem administracji rządowej jest wojewoda

Samorząd terytorialny reprezentują:

a) w gminie:

Ø      Rada Gminy – jako organ stanowiąco - kontrolny,

Ø      Wójt, burmistrz lub prezydent – jako organ wykonawczy,

b) w  powiecie:

Ø      Rada Powiatu - jako organ stanowiąco - kontrolny,

Ø      Zarząd Powiatu – jako organ wykonawczy,

c) w województwie:

Ø      Sejmik Województwa – jako organ stanowiąco - kontrolny,

Ø      Zarząd Województwa – jako organ wykonawczy.

1. Samorząd terytorialny

Samorząd terytorialny jest to forma administracji publicznej, w której mieszkańcy tworzą z mocy prawa wspólnotę i względnie samodzielnie decydują o realizacji zadań wynikających z potrzeb tej wspólnoty na danym terytorium, pod określonym ustawowo nadzorem administracji rządowej. Za niezbędny element sytuacji prawnej samorządu terytorialnego współczesnego demokratycznego państwa prawnego uważa się kontrolowanie tego samorządu przez niezawisłe sądy (administracyjne i powszechne) oraz rozstrzyganie przez takie sądy sporów między samorządem i nadzorującą administracją rządową. W Polsce tak jak w innych krajach kontynentu europejskiego tylko część zadań lokalnych jest realizowana przez agendy administracji rządowej hierarchicznie (bezpośrednio) podporządkowane Premierowi, poszczególnym ministrom, bądź Radzie Ministrów. Pozostałe zadania są realizowane przez organy samorządowe podporządkowane wspólnocie lokalnej i reprezentującej jej interesy, a więc przez samorząd terytorialny. Samorząd terytorialny jest jedną z form samorządności rozumianej jako przesunięcie w obrębie administracji publicznej pewnej dziedziny spraw, tj. odebranie ich scentralizowanej administracji rządowej i powierzenie ich do samodzielnego rozwiązywania tej grupie społecznej, której te sprawy dotyczą.

* Samorządy charakteryzują się samodzielnością:

·         W kształtowaniu ustroju wewnętrznego jednostek samorządu terytorialnego,

·         Podatkową – gmina ma prawo ustalenia wysokości podatku lokalnego (np. taksa klimatyczna, opłata od posiadania psa)

·         Publiczno-prawną (jednostki samorządu terytorialnego sprawują władzę samodzielnie).

·         Majątkową i Finansową – działają na podstawie budżetu, który same ustalają.

*  Jednostki samorządu terytorialnego wykonują zadania:

·         Własne – zaspokajające potrzeby ludności lokalnej,

·         Powierzone – zadania od administracji rządowej do samorządu lub przekazywane pomiędzy samorządami na mocy umowy,

·         Zlecone – przekazywane samorządom od administracji rządowej w formie uchwał (wraz z zadaniami idą środki finansowe przeznaczone na ten cel).
 

2. Samorząd województwa

Samorząd województwa zasiedlający określone terytorium w strukturze państwa związek społeczności lokalnej funkcjonujący w randze województwa, który z mocy prawa powołany jest do samodzielnego wykonywania zadań administracji publicznej, a także wyposażony w materialne środki umożliwiające realizację nałożonych mu zadań. Samorząd województwa posiada możliwość kształtowania własnej wewnętrznej organizacji, m. in. wyboru organów samorządu wojewódzkiego (sejmik województwa, zarząd województwa), a także stanowienia poprzez te organy prawa miejscowego.

* Samorząd województwa:
1. wykonuje określone ustawami zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność w szczególności w zakresie: 

ü      promocji i ochrony zdrowia

ü      edukacji publicznej, w tym szkolnictwa wyższego

ü      ochrony praw konsumentów

ü      pomocy społecznej

ü      zagospodarowania przestrzennego

ü      transportu zbiorowego i dróg publicznych

ü      gospodarki wodnej, w tym ochrony przeciwpowodziowej, a w szczególności wyposażenia i utrzymania wojewódzkich magazynów przeciwpowodziowych

ü        ochrony środowiska

ü      kultury i ochrony jej dóbr

ü      obronności i bezpieczeństwa publicznego

2. prowadzi samodzielnie gospodarkę finansową na podstawie budżetu

3. dysponuje mieniem wojewódzkim
W celu wykonywania zadań województwo tworzy wojewódzkie samorządowe jednostki organizacyjne oraz może zawierać umowy z innymi podmiotami szczególnie z innymi jednostkami lokalnego samorządu terytorialnego z obszaru województwa na zasadzie porozumienia w sprawie powierzenia prowadzenia zadań publicznych. Porozumienia te podlegają ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Ponadto samorząd województwa określa strategię rozwoju województwa.

Organem uchwałodawczym samorządu wojewódzkiego jest Sejmik Wojewódzki, który określa zasady, tryb i harmonogram opracowania strategii rozwoju województwa i programów wojewódzkich, uwzględniając w szczególności:
1. zadania poszczególnych organów województwa przy określaniu strategii rozwoju województwa i programów wojewódzkich,
2. tryb i zasady współpracy z podmiotami wymienionymi w art. 12.
Organem władzy wykonawczej jest Zarząd Województwa na czele z Marszałkiem Województwa. Do realizacji zadań marszałka powołany jest aparat wykonawczy w postaci Urzędu Marszałkowskiego, który ma następującą strukturę:
- Biuro Sejmiku
- Kancelaria Marszałka
- Departament Skarbu i Finansów
- Departament Strategii Rozwoju
- Departament Współpracy Międzynarodowej i Promocji
- Departament Edukacji i Kultury
- Departament Polityki Społecznej
- Departament Organizacyjny
- Departament Gospodarki, Rolnictwa i Infrastruktury

3. Samorząd powiatu

Samorząd terytorialny na poziomie powiatu składa się z Rady Powiatu jako organu stanowiącego i kontrolnego oraz Zarządu Powiatu jako organu wykonawczego.
Organem stanowiąco – kontrolnym jest  Rada powiatu jest wybierana na takich samych zasadach jak rada gminy, czyli w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, w głosowaniu tajnym. Również w powiecie głosowania na kandydatów uzależniony jest od ilości mieszkańców w gminie. Odwołanie rady powiatu przed upływem 4 – letniej kadencji następuje w drodze.

Powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponad gminnym w zakresie:

ü      promocji i ochrony zdrowia,

ü      edukacji publicznej,

ü      pomocy społecznej,

ü      kultury i ochrony dóbr kultury,

ü      polityki prorodzinnej,

ü      wspierania osób niepełnosprawnych,

ü      gospodarki nieruchomościami,

ü      administracji architektoniczno-budowlanej,

ü      ochrony środowiska i przyrody,

ü      promocji powiatu,

ü      współpracy z organizacjami pozarządowymi.

ü      utrzymania powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz
obiektów administracyjnych,

Do realizacji zadań administracji publicznej utworzono Starostwo Powiatowe. W jego ramach podstawowymi wydziałami są:

ü      Wydział Finansowo – Budżetowy

ü      Wydział Oświaty i Sportu

ü      Wydział Organizacji i Spraw Obywatelskich

ü      Wydział Komunikacji, Transportu i Dróg Powiatowych

ü      Wydział Kultury, Turystyki i Promocji

ü      Wydział Geodezji, Katastru i Obrotu Nieruchomościami

* Do najważniejszych kompetencji starosty i zarządu powiatu należy podejmowanie decyzji w zakresie:

ü      ochrony zdrowia (szpitale rejonowe, powiatowe

ü      edukacji publicznej (szkoły ponad gimnazjalne)

ü      opieka nad drogami publicznymi powiatowymi

ü      pomocy społecznej

ü      wydawania zezwoleń na podejmowanie pracy przez cudzoziemców

ü      rejestracji pojazdów oraz wydawanie praw jazdy (patrz Tablica rejestracyjna)

ü      zwalczania klęsk żywiołowych oraz organizowania pomocy na szczeblu powiatowym.

4. Samorząd gminny

Samorząd terytorialny na poziomie gminy składa się z Rady Gminy jako organu stanowiącego i kontrolnego oraz wójta, burmistrza lub prezydenta jako władzy wykonawczej. Gmina to wspólnota samorządowa mieszkańców na odpowiednim terytorium. O ustroju gminy stanowi jej statut. Gmina może tworzyć jednostki pomocnicze: sołectwa, dzielnice, osiedla.
Rada powoływana jest w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, w głosowaniu tajnym. Sposób wyborów do rady gminy uzależniony jest od liczby mieszkańców danej gminy. Kadencja rady gminy trwa 4 lata. W jej skład wchodzą radni w liczbie min. 15 osób w gminie o liczbie mieszkańców do 20 tysięcy.
Jeżeli siedziba rady gminy jest w mieście, to wówczas nazywamy ją radą miejską.
Rada obraduje w trybie sesyjnym, wewnątrz rady wybierany jest przewodniczący, który organizuje prace rady i 1-3 wice przewodniczących.
* Do zadań i kompetencji rady gminy należą:

ü      Uchwalenie statutu gminy,

ü      Ustalanie wynagrodzenia wójta, stanowienie o kierunkach jego działania i przyjmowanie sprawozdań z jego działalności,

ü      podejmowanie uchwał w sprawach Gminy, a także uchwalanie budżetu gminy.

Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Zadania te dzielimy na własne – nadane ustawowo i zlecone – przydzielane przez władze państwowe. Mieszkańcy uczestniczą w sprawowaniu władzy na terenie swojej gminy poprzez głosowanie: w wyborach samorządowych oraz referendum lokalnym lub za pośrednictwem organów gminy.
Gmina realizuje zadania poprzez swoje organy: Radę Gminy (organ stanowiący i kontrolny) oraz Zarząd Gminy (Miasta) na czele z wójtem, burmistrzem lub prezydentem miasta (organ wykonawczy).
* Do kompetencji Wójta należy:

ü      przygotowywanie projektów uchwał i ich wykonywanie

ü      sprawowanie funkcji kierownika Urzędu

ü      reprezentowanie gminy na zewnątrz

ü      przygotowywanie projektu budżetu

* Zadania własne gminy obejmują między innymi:

ü      promocji gminy

ü      gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego

ü      wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz

ü      gminnego budownictwa mieszkaniowego

ü      edukacji publicznej

ü      ochrony zdrowia i  pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych

ü      cmentarzy gminnych

ü      porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej

ü      utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych

ü      wspierania i upowszechniania idei samorządowej

REFERENDUM

Jest to realne sprawowanie władzy. Dzięki urzędowej karcie do głosowania można dokonać wyboru przy różnych wariantach odpowiedzi , lub także  postawić lub pozytywną albo negatywną odpowiedzi na postawione pytania.
Przeprowadzone jest z

ü      na wniosek uprawnionych do głosowania obywateli, jak również

ü      z inicjatywy organu danej jednostki.

Referendum jest ważne jeżeli wzięło w nim udział co najmniej 30% uprawnionych do tego obywateli.

5

Data utworzenia 2009-11-18 21:17

prawo administracyjne