Finanse publiczne – wykład
Tryb niestacjonarny 2009/2010
DOCHÓD
Ø dywidenda
Ø zysk NBP
Ø cło
Ø dochód jednostek budżetowych
Ø pozostałe dochody niepodatkowe
Ø wpłaty gmin
Ø opłata restrukturyzacyjna
3. Dochody zagraniczne
4. Wpłaty z UE
Tezy:
Z ekonomicznego punktu widzenia sens wydatków publicznych polega na tym, że w ich wyniku następuje wykorzystanie części produktu krajowego brutto na cele związane z zaspokajaniem zbiorowych potrzeb społecznych oraz cele wyznaczone w polityce społecznej i gospodarczej państwa
Pod względem prawnym wydatki publiczne odzwierciedlają realizację funkcji, celów i zadań władzy publicznej wynikających z przepisów prawa i programów polityki oraz planów finansowych i programu polityki finansowej.
Ø wydatki prawnie zdeterminowane
Ø wydatki elastyczne
KLASYFIKACJA WYDATKÓW PUBLICZNYCH opiera się na licznych kryteriach
1. Cele wydatków
Ø socjalne
Ø kulturalne
Ø edukacyjne
Ø zdrowotne
Ø gospodarcze
Ø administracyjne
Ø obronności i bezpieczeństwa
Ø ochrony środowiska
Ø obsługa długu publicznego
2. Ze względu na przeznaczenie przedmiotowe wydatków
Ø inwestycyjne
Ø bieżące
3. Przeznaczenie podmiotowe wydatków
Ø osobowe
Ø rzeczowe
Ø krajowe
Ø zagraniczne
4. Charakter ekonomiczny
Ø odpłatne
Ø nieodpłatne
Ø nabywcze
Ø redystrybucyjne
Ø odszkodowawcze
5. Tytuł prawny
Ø publiczne
Ø prawne
6. Forma prawna
Ø płace
Ø zasiłki
Ø renty
Ø emerytury
Ø stypendia
Ø odszkodowania
Ø dotacje
Ø subwencje
Ø zapłata za roboty, dostawy, usługi
7. Czas i wysokość
Ø stałe i zmienne
Ø sztywne
Ø zmienne
8. Organizacja wypłaty
Ø budżetowe i pozabudżetowe
Ø państwowe i samorządowe
(art. 97 u.o.f.p.)
WYDATKI DZIELĄ SIĘ NA
Ø dotacje i subwencje
Ø świadczenia na rzecz osób fizycznych
Ø wydatki bieżące jednostek budżetowych
Ø wydatki majątkowe
Ø wydatki na obsługę długu skarbu państwa
Ø spłaty środków własnych UE
Przez dotację należy rozumieć świadczenia dokonywane w trybie władczym ze środków ujętych w budżecie państwa lub j.s.t. na rzecz osób trzecich na podstawie prawa budżetowego lub odrębnych materialno-prawnych norm prawa
Przez subwencję można rozumieć świadczenie publicznoprawne państwa na rzecz innych podmiotów publicznych będących prawnofinansowym odbiciem ustrojowego podziału zadań publicznych pomiędzy państwo a te podmioty.
RODZAJE DOTACJI
1) Dotacje celowe -służą finansowaniu lub dofinansowaniu
Ø zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych j.s.t. ustawami
Ø ustawowo określonych zadań realizowanych przez jednostki inne niż j.s.t.
Ø bieżących zadań własnych j.s.t.
Ø zadań zleconych do realizacji jednostkom niezaliczanym do sektora finansów publicznych w tym fundacjom i stowarzyszeniom
Ø kosztów realizacji inwestycji
Ø prefinansowanie zadań j.s.t. sfinansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu UE
2) Dotacje podmiotowe służą dofinansowaniu działalności bieżącej ustawowo wskazanego podmiotu
3) Dotacje przedmiotowe stanowiące dopłaty do określonych rodzajów wyrobów lub usług kalkulowanych wg stawek jednostkowych
4) Dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych
5) Dotacje na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe dla nowo otworzonych zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych
SUBWENCJE to środki na rzecz j.s.t. i partii politycznych
Świadczenia na rzecz osób fizycznych
Ø alimenty
Ø zasiłki rodzinne
Wydatki bieżące jednostek budżetowych
Ø wynagrodzenia
Ø uposażenia
Ø zakup towarów
Ø koszty utrzymania
Wydatki majątkowe
Ø na zakup akcji
Państwo zawsze powinno:
Ø dbać o to, aby bez potrzeby nie zwiększać swych zadań zwłaszcza w sferze ekonomicznej i socjalnej a tym samym nie zwiększać wydatków publicznych
Ø dążyć do zawężenia zakresu finansów publicznych i jego sektora tworząc warunki do rozszerzenia się sfery wydatków prywatnych
Ø panować nad powstawaniem nowych tytułów prawnych wydatków publicznych przeciwstawiając się presji środowisk i grup nacisku na ich tworzenie
Ø prowadzić świadomą politykę finansową w dziedzinie wydatków publicznych
Ø zapewnić aby redystrybucja wydatków publicznych odbywała się w ramach takich urządzeń finansowych które dają najlepsze gwarancje efektywności wydatków
Ø zorganizować racjonalne wykorzystywanie środków finansowych przeznaczonych na wydatki publiczne posługując się różnymi instrumentami oddziaływania oraz poddając je stałej kontroli bieżącej i następczej
Ø ustanowić szerszy niż dotychczas system dyscypliny finansów publicznych
Do najważniejszych działań które państwo musi podejmować należą:
Ø działania ustrojowe
Ø działania prawotwórcze
Ø działania planistyczne
Ø działania ekonomiczno- finansowe
Ø działania dyscyplinujące i represyjne
Ø Wydatki i rozchody ujęte w budżetach jednostek sektora finansów publicznych stanowią nieprzekraczalny limit
Ø Wydatki ujęte w rocznych planach finansowych jednostek sektora finansów publicznych mogą ulec zmianie jeżeli zrealizowano przychody wyższe od programowych lub gdy zmiana wydatków nie powoduje zwiększenia dotacji z budżetu oraz nie zmniejszy wielkości planowanych wpłat do budżetu albo zysków oraz planowanego stanu środków na koniec roku budżetowego
Ø Wydatki publiczne są dokonywane na podstawie przepisów odrębnych ustaw a ustawa budżetowa określa rozmiary tych wydatków w danym roku budżetowym. Nie stanowi jednak podstawy do wysuwania roszczeń wobec państwa o wypłatę środków ujętych w budżecie państwa po stronie wydatków
Ø Wydatki publiczne mogą być ponoszone na cele i w wysokości ustalonych w ustawie budżetowej
Ø Jednostki sektora finansów publicznych dokonują wydatków zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych rodzajów wydatków
Ø Wydatki publiczne powinny być dokonywane w sposób celowy, oszczędny i umożliwiający terminową realizację zadań.
Ø Jednostki sektora finansów publicznych dokonują zakupów, dostaw, usług i robót budowlanych na zasadach określonych w przepisach o zamówieniach publicznych
Ø Prawo realizacji zadań finansowych ze środków publicznych przysługuje ogółowi podmiotów chyba że ustawy stanowią inaczej
Ø Kierownik jednostki sektora finansów publicznych sprawuje nadzór w zakresie gospodarowania środkami publicznymi pod względem: -zgodności z prawem
§ Efektywności
§ celowości gospodarowania
Ø Jednostki sektora finansów publicznych mogą zaciągać zobowiązania do wysokości wynikającej z planów wydatków jednostki pomniejszonej o wydatki na wynagrodzenia i uposażenia oraz o obligatoryjne wpłaty płatnika
Ø Dysponent części budżetowej lub zarząd j.s.t. może ustalić dla podległych jednostek dodatkowe ograniczenia zaciągania zobowiązań bądź dokonywania wydatków
Ø Środki pochodzące ze źródeł zagranicznych mogą być przeznaczone wyłącznie na cele określone w umowie międzynarodowej oraz wydatkowane zgodnie z określonymi w niej procedurami
Ø Obowiązuje odrębny reżim dokonywania wydatków przeznaczonych na objęcie lub nabycie akcji lub udziałów albo obligacji w celu zabezpieczenia roszczeń
5
gosicka