Galaktyki to skupiska układów planetarnych.pdf

Galaktyki to skupiska układów planetarnych, gwiazd i mgławic. Gwiazdy grupują się w galaktyki dzięki siłom grawitacji. Wszystko, co

znajduje się w galaktyce krąży wokół jej środka, zwanego jądrem galaktyki. Najlepiej znaną nam gwiazdą jest Słońce, wchodzące w skład

Drogi Mlecznej.

GALAKTYKI SPIRALNE

Wyróżniamy cztery typy galaktyk , a pierwszą z omawianych są galaktyki spiralne . Jak sama nazwa

wskazuje, mają one spiralny kształt, który tworzą 2 lub 3 ramiona wokół gęstego jądra. Galaktyki te zawierają gwiazdy I i II populacji. Dzieli

się je ze względu na stosunek wielkości ramion do jądra na: a - jasne jądro i słabo rozwinięte ramiona, b - mniejsze jądro, a ramiona dobrze

rozwinięte, c - słabe jądro, wyróżniające się ramiona, d - osobliwa. Galaktyki spiralne stanowią około 60 % wszystkich galaktyk. Przykładem

takiej galaktyki jest Mgławica Andromedy , która jest zarazem najbliższą galaktyką przypominająca rozmiarami i kształtem Drogę Mleczną.

Drugi podział to podział ze względu na kształt: galaktyki spiralne zwykłe i galaktyki spiralne z poprzeczką . Są to wydłużone struktury

przechodzące przez jądro galaktyki, a różnica między nimi a zwykłymi galaktykami spiralnymi polega na tym, że ich ramiona są połączone

jasną poprzeczką w jej centrum.

GALAKTYKI ELIPTYCZNE

Kolejny typ galaktyk to galaktyki eliptyczne , które nie mają ramion. Mają one spłaszczony owalny kształt i składają

się z setki milionów gwiazd. Oznaczone zostały przez Edwina Hubble'a jako E, a podaje się je ze stopniem spłaszczenia w skali 0 - 7. Galaktyki

eliptyczne zawierają bardzo mało pyłu międzygwiezdnego, dlatego też nie widać ich zbyt wiele podczas obserwacji. Ze względu na kształt

wyróżniamy także galaktyki eliptyczne z poprzeczką . Wyglądają one jak elipsoidy obracające się wokół własnej osi, a składają się w

większości ze starszych gwiazd. Typowe galaktyki eliptyczne są małe, a wiele z nich to galaktyki karłowate . Występują one głównie w

centrum gromad galaktyk, np. w centrum Gromady w warkoczu Bereniki.

GALAKTYKI SOCZEWKOWATE

Wyróżniamy również galaktyki soczewkowate , będące pośrednimi pomiędzy galaktykami eliptycznymi i spiralnymi. Są one mocno

spłaszczone i nie ma w nich młodych gwiazd ani pyłu. Nie posiadają także ramion, a jądro jest podobne do silnie spłaszczonej galaktyki

eliptycznej, wokół którego znajduje się dysk. Galaktyki soczewkowate są oznaczane jako S0.

GALAKTYKI NIEREGULARNE

Galaktyki o nieregularnej budowie morfologicznej to galaktyki nieregularne . Są one zbiorowiskami gwiazd i pyłu międzygwiezdnego, a

dzielą się na typy: Irr I i Irr II. Są one bardzo małe, zwykle rozciągnięte lub zgniecione przez grawitacyjne oddziaływanie z innymi obiektami.

Przykładami galaktyk nieregularnych jest Wielki Obłok Magellana oraz Galaktyka M 82 .

GALAKTYKI PODWÓJNE

Podobnie jak w przypadku gwiazd, które tworzą wspólne układy podwójne, potrójne itp., także

galaktyki mogą się łączyć w ten sposób. Galaktyki podwójne krążą wokół wspólnego środka masy. Galaktyki składające się na ten obiekt są

zwykle galaktykami tego samego typu - albo obie są spiralne, albo eliptyczne. Występuje skłonność do zgodności podtypów, tzn. częściej

występuje para galaktyk typu np. Sb-Sb niż typu Sa-Sb. Na zdjęciu obok widać przykład galaktyk spiralnych podwójnych.

DROGA MLECZNA

Naszym domem jest Droga Mleczna o spiralnych ramionach, w których znajdują się gorące, biało

- niebieskie gwiazdy - olbrzymy, gorętsze od Słońca. Drogę Mleczną widać na niebie jako jasny pas rozciągający się wzdłuż płaszczyzny

równika Galaktyki. Pas ten to nic innego jak miliardy gwiazd znajdujących się w obrębie dysku galaktycznego. Jądro naszej Galaktyki świeci

światłem pomarańczowo - czerwonym. Pochodzi ono od czerwonych olbrzymów, starych gwiazd. W Drodze Mlecznej znajdują się także

mgławice, z których powstają nowe gwiazdy. Jądro Drogi Mlecznej otaczają skupiska gwiazd zwane gromadami kulistymi . Słońce i planety

Układu Słonecznego wchodzą w skład ramienia Oriona . Układ Słoneczny znajduje się w odległości około 2/3 jego długości licząc od środka

Drogi Mlecznej. Słońce wraz z planetami otaczającymi je porusza się wokół środka naszej Galaktyki. Układ Słoneczny potrzebuje aż 230

milionów lat, by raz okrążyć środek naszej galaktyki.

GRUPY UKŁADY I GROMADY GALAKTYK

Cała materia we Wszechświecie łączy się w coraz to większe struktury. Gwiazdy łączą się czasem w układy podwójne, wokół nich tworzą się

systemy planetarne , te wraz z pozostałymi obiektami kosmicznymi łączą się w galaktyki, a galaktyki w gromady galaktyczne. Gromady

galaktyk wyróżniają się na tle innych galaktyk większym stopniem koncentracji. Przykładowo Droga Mleczna jest powiązana grawitacyjnie z

różnymi galaktykami, do których należą m.in.: Mgławica Andromedy , Obłoki Magellana , galaktyka karłowata w Strzelcu i inne

obiekty, które razem tworzą gromadę galaktyk. Wszystkie te galaktyki zmierzają w tym samym kierunku. Droga Mleczna należy do gromady

zwanej Grupą Lokalną . Grupa galaktyk to co najmniej 3 galaktyki działające na siebie grawitacyjnie przez co najmniej miliard lat. Lokalny

układ galaktyk jest dużo większą grupą, ponieważ składa się z ok. 45 galaktyk, do której należą m.in. Droga Mleczna i Wielka Mgławica

Andromedy .

Bardzo ogólny podział gromad galaktyk to: gromady regularne i gromady nieregularne . Gromady regularne mają ogromną masę i

sferyczny kształt, zawierają dziesiątki tysięcy galaktyk, a są nimi w większości galaktyki eliptyczne bądź soczewkowate. W ich centrum

znajduje się jedna lub dwie wielkie galaktyki eliptyczne. Gromady nieregularne mają zaś mniejsze masy i zawierają kilkadziesiąt razy mniej

galaktyk. Są to przy tym galaktyki wszystkich typów. Kształt tych gromad, jak sama nazwa wskazuje, jest nieregularny. W gromadach

regularnych występują tylko galaktyki eliptyczne i soczewkowate, a w nieregularnych również spiralne.

Kolejnym etapem jest łączenie gromad galaktyk w supergromady , zwane także supergalaktykami, które tworzą włókna. W niektórych

miejscach zawierają one pustki (obszary bez świecącej materii). Supergromady składają się zwykle z kilku lub kilkunastu większych gromad.

Są one nieregularne, zazwyczaj wydłużone bądź spłaszczone. Układ Lokalny Galaktyk jest częścią Supergromady Lokalnej, której centrum

znajduje się w Gromadzie Galaktyk w Pannie. Lokalna Grupa Galaktyk znajduje się na krańcach Supergalaktyki Lokalnej.

MIĘDZYGALAKTYCZNE BĄBLE

Badania nad tym, czy materia we Wszechświecie jest jednorodna rozpoczęli Geller wraz ze współpracownikami. Wyobrażali sobie, że

materia w kosmosie jest rozłożona równomiernie, jednak wyniki badań pokazały coś innego. Uzyskali oni dowód na występowanie dziwnego

rozkładu galaktyk. Galaktyki i gromady układają się w długie, cienkie nici, rozległe płachty oraz gigantyczne bąble materii. We wnętrzach tych

bąbli znajdują się tzw. kosmiczne pustki , które nie zawierają praktycznie nic. W 1989 roku Geller i Huchra objęli swoimi badaniami

kilkanaście tysięcy galaktyk. Tym razem dokonali kolejnego odkrycia - ściany galaktyk , rozciągającej się na przestrzeni ponad pół miliarda

lat świetlnych. Jest to tzw. Wielki Murem , będący największą pojedynczą strukturą znalezioną do tej pory we Wszechświecie.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: