®NEOKLASYCYZM- rodzaj europejskiej wrażliwości artystycznej, która zaowocowała stylem o różnych przejawach w oparciu o teoretyczny dorobek na temat antyku takich uczonych jak: Mengs, Winckelmann pojmujących neoklasycyzm jako kierunek estetyczny. Był to ruch wielopłaszczyznowy w zależności od rejonu Europy w jakim działali jego przedstawiciele jak np.
-opiera się na wzorach Greckich i Rzymskicg- obowiązująca norm aestetyczna
-Neoklasycyzm szu ka idealnej formy natury, która odpowiadac ma szlachetnemu, dostojnemu wizerunkowi człowieka
-w opozycji do łatwej gracjii rkoko i sztucznego patosu baroku
-Ojcem duchowym neoklasycyzmu buł Davis
-tematyka heroiczna, problematyka moralna
-autor zbioru grafik poświęconych Rzymowi „ Starożytności rzymskie”
-cykl wydany w 4 tomach
- często fantazjował; budynki u niego są bardziej monumentalne
- prace produkowane w dużych nakładach dlatego nieomal cała Europa przyjęła wyimaginowane obrazy za prawdziwe
- kolejny cykl to „ Więzienia wyobraźni” z 1750 r. ( ukazuje tu świat zainspirowany rzymskimi … w zasadzie maja mało wspólnego z rzeczywistością; prace bardzo ciekawe i inspirujące niektórzy uważają je jako pierwszy przejaw romantyzmu)
-niemiecki badacz
-podczas pobytu w Rzymie obejmuje stanowisko konserwatora i bibliotekarza
- 1755 praca pt; „ O naśladownictwie greckich rzeźb i malowideł”
- wielbił sztukę grecką (choć nigdy nie poznał jej z autopsji)
- stworzył teorię estetyczna w której wielbił sztukę grecka za szlachetna prostotę i spokojną jedność.Wcieleniem ideału piękna była sztuka grecka- na niej trzeba się wzorować.
- 3 fundamentalne tezy tej teorii to = 3 TEZY ESTETYKI NEOKLASYCZNEJ:
* wyższość spokoju nad ruchem
*wyższość prostoty nad skomplikowaniem
*wyższość formy nad kolorem
- po raz pierwszy przedstawił dzieje sztuki starożytnej-publikując je w dziele pt. „ Historia sztuki starożytnej” w 1764r - powiązywał w niej artystów z rozwojem sztuki i kultury z krajem w którym tworzyli
- podzielił SZTUKĘ ANTYCZNĄ na 4 okresy:
*archaiczny
*wzniosły ( Perykles i Fidiasz)
*piękny (Praksyteles)
*naśladowniczy i schyłkowy ( okres hellenistyczny i rzymski
Rysunek stanowił postawę nauczania- dlatego w NEOKLASYCYŹMIE kopiowano ryciny(światłocień i linearyzm),potem kopie z odlewów,potem studium z modela- znane pozy z rzeźb antycznych,potem pozy naturalne. Po osiągnięciu techniki rysunku ,studenci podejmowali wątek malarstwa. Nawiązywano również do Akademii Caraccich.
Królewska Akademia Malarstwa i Rzeźby- 1648 r. Francja
-Tu sprawdził się powyższy kilkustopniowy podział nauczania
-Prix de rome- 4-letnie stypendium ; wyjazd do Rzymu w celach edukacyjnych
-w 1666r utworzona Filię akademii Paryskiej w Rzymie- uczęszczają do niej najlepsi
MENGS ANTON RAPHAEL (1728–79), niem. malarz i teoretyk sztuki; od 1745 nadworny malarz Augusta III; od 1754 dyr. Akad. Św. Łukasza w Rzymie; początkowo reprezentant późnego baroku, następnie pod wpływem J.J. Winckelmanna oraz studiów nad sztuką antyku i renesansu, jeden z gł. przedstawicieli klasycyzmu; portrety (często pastele), sceny mitol. i rel.; rozprawa Gedanken über die Schönheit und den Geschmack in der Malerei (1762).
NEOKLASYCYŚCI: J.L David, J.A.D. Ingres, A.Luis, Gierodet-Trioson, A. Jean Gros, Francois Gerard, Pierre – Paul prud`hon
®MALARSTWO ANGIELSKIE KOŃCA XVIII W
Anglia wkroczyła na scenę malarstwa pod koniec XVIII w.
-Karol I Stuart zaprosił Rubensa (do robienia dekoracji)
-na wyspach mieszkało wielu koneserów, których było stać na kupowanie wielu obrazów. Spraszanie artystów z zagranicy w tym czasie typowe.
-w 1768 r. w Londynie powstaje Akademia Sztuki – Szkoła akwarelistów.
-malarstwo było nastawione na obrazowanie życia rodzinnego, tematy alegoryczne i mitologiczne były rzadkością, ze względu na religię panującą ( anglikanizm) tematy sakralne praktycznie nie istniały
-zamiłowanie do malarstwa włoskiego
-tematy malarskie są odbiciem angielskiego społeczeństwa (życie wiejskie, zawody, polowania)
-dużą rolę odgrywa także portret ( wpływy van Dycka; podkreślenie statusu portretowanego), gł. Arystokracji całopostaciowy zazwyczaj w plenerze
- styl angielski łączył w sobie francuskie rokoko z malarstwem holenderskim.
ARTYŚCI: Thomas Gainsborough, Joshua Reynolds, William Hogarth, Joseph Wright, Beniamin West
PEJZAŻYŚCI: William Turner, Jochn Constable
®ROMANTYZM- zamiast wyczuciu kompozycji na 1-wszy plan wchodzi strefa duchowa + cierpienie. Ulubionym tematem jest natura o swym nieobliczalnym wymiaże oraz krańcowej sceneriitj. Nawałnice górskie rozpadliny, gęsty las –miejsca osamotnione przez człowieka, gdzie zakrada się lęk. Pejzaż rozumiany jako żyjący własnym życiem twór, zaczyna się go szanować i czcić za to że wzbudza emocje.
Romantyzm nie ma cech odrębnego stylu, jest rozumiany raczej jako wyraz postawy światopoglądowej, artyst. i uczuciowej. Znamionuje ją pojmowanie sztuki jako przejawu odrębności cywilizacyjnych, nar. i osobowych oraz jako ekspresji przeżyć wewn. twórcy, wyolbrzymienie roli sztuki, artysty i doznania estet., wybujały indywidualizm i subiektywizm, odrzucenie przekonania o racjonalnym charakterze twórczości artyst., zwrot ku poznaniu intuicyjnemu i twórczej roli wyobraźni. Swoboda tematyczna znalazła upust w wyobrażeniach fantastycznych, nie skrępowanych tradycyjnymi ramami ikonograficznymi. Skodyfikowany język alegor.-sybol. zastąpiło działanie emocjonalnym nastrojem albo indywidualna, często ezoteryczna symbolika. Potrzeba odwoływania się do przeszłości zrodziła wielką popularność malarstwa hist., zwł. podejmującego wątki nar., zarówno o anegdotycznym, jak historiozoficznym charakterze. Kult natury nadał nową rangę malarstwu pejzażowemu, zyskującemu w twórczości panteistycznie nastrojonych romantyków niem. wymiar sakralny (Ph.O. Runge, C.D. Friedrich), ale przybierającemu też charakter udramatyzowanej wizji (W. Turner) lub przyr. obserwacji (J. Constable). Wobec braku jednolitości stylowej terminem romantyzm określa się wiele nurtów mal. i indywidualnych dokonań, jak np. fantasmagoryczna późna twórczość F. Goi, poet.-fantastyczne wyobrażenia H. Füselego, ezoteryczno-wizyjne dzieło W. Blake'a, kontemplacyjne krajobrazy C.D. Friedricha, rel.-historyzująca sztuka powstająca w kręgu Bractwa Św. Łukasza (nazareńczycy ), barokowo dynamiczne i wysoce emocjonalne malarstwo franc. (T. Géricault, E. Delacroix). W odniesieniu do architektury termin romantyzm jest stosowany wobec niektórych malowniczych, na ogół nieregularnych budowli epoki historyzmu, zwł. neogot. (rezydencje w formie zamków, zameczków, willi włoskich, pawilony parkowe). Typowym wyrazem idei romantyzmu były stylizowane naturalne założenia ogrodowe (park krajobrazowy), z budowlami lub ich ruinami w różnych stylach hist. i egzotycznych. W rzeźbie znamion romantyzmu upatruje się w dziele artystów podejmujących typową romantyczną tematykę i operujących dynamiczną, nie klasycyzującą formą (F. Rude). W sztuce pol. najwybitniejszym przedstawicielem malarstwa romantyzmu jest wykształcony we Francji P. Michałowski.
-Obejmuje wszystkie niemalże dziedziny sztuki, stanowiąc nowy rodzaj pojmowania wewnętrznej rzeczywistości człowieka (złożoność i głębia ludzkiej duszy), częstokroć wyrażające niepokój i dramat + obecność p[ierwiastków irracjonalnych. Silna inspiracja literaturą: Nietzschego (w neoklasycyźmie Winckelmanna) podporządkowana tajemniczym siłom natury.
-w Niemczech rozwijał się inaczej niż we Francji
-tu silne tradycje GOTYCKIE, dlatego gdy pojawia się romantyzm = istotna będzie ciągłość znaczenia gotyku na sposób romantyczny
-rezygnacja z poszukiwania form estetycznych- przeżycia wewnętrzne istotne
-Niemcy są rozbite na większą ilość państw
-ogromny wpływ mieli bracia Schlegel; Friedrich i Wilhelm = teoretyczna baza romantyzmu
-pod silnym wpływem literatury: Geothego
- przeświadczenie o współistnieniu dziedzin sztuki: muzyki, literatury - poezji, plastyki, a także życia duchoweg
ROMANTYCY/ANGLIA:Johan Henrich Fussli, William Blake
ROMANTYCY/NIEMCY: Filipp Otto Runge, David Casper Friedrich
ROMANTYCY/HISZPANIA: Francois Goya
ROMANTYCY/FRANCJA: Theodore Gericault, Delacroix,
Friedrich Schlegel
- pisarz i filozof
-razem z bratem założył pismo „Ateneum”, a także pismo „Europa” oraz „Niemieckie Muzeum”, poświęcone odnowie sztuki
-reprezentował kierunek estetyki gdzie dzieło sztuki traktuje się jako wyraz indywidualności artysty i ducha narodu w jednym.
-występował przeciwko klasycznym kanonom
-opowiadał się za tworzeniem sztuki narodowej
-fascynował się średniowieczem
-teoretyk
-głosiciel niemieckości
-miłował sztukę
-wysunął pierwsze porównanie malarstwa z muzyką, w swym szkicu
-gardzi nowoczesnymi artystami
-ubóstwiał Durera
*Powyższe przesłanki wyrażają się w twórczości NAZARŃCZYKÓW.
®Nazareńczycy (Romantyzm niemiecki) = „ Bractwo Św. Łukasza” (niem. Nazarener), grupa malarzy austryjackich i niemieckich powstała we Wiedniu w 1809 roku. Nazwali się tak ponieważ wyglądem upodabniali się do Chrystusa (nosili szaty mnichów i długie włosy). Ugrupowanie założyli (m.in. Johann Friedrich Overbeck i Franz Pforr), które z czasem przeniosło się do Rzymu i powiększyło o nowych członków min. Petera von Corneliusa. Dostali tam w posiadanie klasztor Iso Doro, gdzie żyli ubogo i malowali. Nazareńczycy przeciwstawiali się akademizmowi, pragnęli pracować wspólnie w duchu braterstwa i ascetycznego ubóstwa. Za cel stawiają odnowę malarstwa w imię ideału prostoty i niewinności. Powrót do malarstwa tablicowego i XV wiecznego malarstwa ściennego miał być tego najpełniejszym wyrazem. Sztuka powinna mieć duchowy wymiar. Fascynują się duchowością, tematami historycznymi, wprowadzaja nową koncepcję portretu inspirowaną gotykiem a także dążą do wytworzenia nowej religijnej ikonografii. Zajmują się FRESKAMI uwieczniając nań sceny z życia Św. Józefa. Przykładem może być wykonana w 1816 r grupa fresków w willii Massimo w Rzymie – tu też wyobrażenia Dantego. Po ukończeniu fresków grupa rozpada się, a byli członkowie zaczynają prace w niemieckich akademiach.
Cechy malarstwa Nazareńczyków
-oszczędne użycie koloru
-silny linearyzm by nie zatracić sensu przesłania (wszystko musi być czytelne, jak malują drzewo to z wnikliwą drobiazgowością starają się odtworzyć listek po listku)
-odwołanie do form archaicznych
-sztuka staje się boską misją – zostaje podniesiona do rangi prawdy wiary
-przetwarzają dawną sztukę sakralną (gł. Rafael inspiracją)
* SZTUKA NAZAREŃCZYKÓW UZNANA ZGODNIE Z ICH PROGRAMEM PRZEZ WYWIESZENIE OBRAZÓW CORNELIUSA W MUZEUM SZTUKI STAROŻYTNEJ I FRESKÓW W ALTHE PINAKOTHEK.
** Twórczość Nazareńczyków min. zalicza się do tzw. NEOGOTYKU
NEOGOTYK- zrodził się w wyniku powrotu do przeszłości raz jeszcze na przełomie XVIII / XIX w ( w neoklasycyźmie powrót do klasycznych form antyku i renesansu), tu powrót do stylu średniowiecznego oraz florenckiego quattrocenta. Neogotyk czerpie z tradycji poszczególnych krajów.
Rozprzestrzenia się po całej Europie, przyjmując różne formy w zależności od rodzimych tradycji danego kraju. Zaliczamy do niego następujące bractwa artystyczne:
1. francuskich PRYMITYWISTÓW
2. niemieckich NAZAREŃCZYKÓW
3. włoskich PURYSTÓW
4. angielskich PRERAFAELITÓW
*Bractwa powstają w odpowiedzi na panujący wówczas DUALIZM pomiędzy:
-klasycyzmem a średniowieczem
-mitologią pogańską a ikonografią chrześcijańską
-ściśle w przypadku NAZAREŃCZYKÓW pomiędzy klasycznym ideałem włoskim ( Rafael), a a duchem tradycji niemieckiej
* Starają się pogodzić powyższe przeciwstawności
NAZAREŃCZYCY- Franz Pforr (1788-1812), Johann Friedrich Overbeck, Peter von Cornelius
Twórczość prerafaelitów ( PRZED RAFAELEM)- grupa angielskich malarzy i poetów, wzorujących się na sztuce wł. XIV i XV w.; występowali przeciw akademizmowi, głosząc program sztuki odrodzonej moralnie, czerpiącej z odczuwania natury i przeżyć religijnych.; gł. przedstawiciele: W.H. Hunt - założyciel, J.E. Millais, D.G. Rossetti; bractwo powstało w 1848 r. w Londynie. Inspiracje: literatura Kidsa, Dantego Szekspira , wpływy wczesnego malarstwa włoskiego ( prymitywistów włoskich); chcieli się organizować na wzór nazareńczyków; wzory czerpali z wczesnego malarstwa włoskiego, linearyzm, prostotę, dostojeństwo, szokujące zestawienia barwne, studiowali naturę w plenerze, inspiracje wydarzeniami historycznymi, średniowieczem, renesansem, romansami rycerskimi, klasyczną mitologią. W 1850 r. wydaja swoje czasopismo pt; „The Germ”- „zarodek”, w którym głoszą idee bractwa. Do bractwa dołącza także Burne – Jones, który coprawda nie był artystą ale uczynił to pod namową by liczba członków = 7(symboliczne jej znaczenie). Inni przedstawiciele bractwa to:
-James Collinson
-Friedrich Georg Stephens
- Thomas Woollner
Tworzą w aurze tajemniczości – przedstawiają świat literacki obrazowo. Zmienili tryb życia na przyzwoity ( zarzucili picie,nawracali upadłe kobiety itp.)
W 1853 r. bractwo zostaje zamknięte a Millais staje się członkiem Akademii Królewskiej, zdradzając członków na rzecz bogatej klienteli. Wówczas to Rosetti przekazuje tajniki malarstwa Burne – Joensowi znów się jednoczą niestety na krótko i nie o już tak porażającej sile.
* Malarstwo jako forma posłannictwa + morał + apostolskie przekonania – SZTUKA MA FUNKCJĘ ODKUPIAJĄCĄ.
Bractwo powstało w wyniku niechęci do ówczesnej sztuki oficjalnej i ogólnopanujących zwyczajów
** John Ruskin – literacki duchowy przwódca bractwa,a także
krytyk sztuki o apostolskich przekonaniach
cechy malarstwa:
-silny linearyzm
-poszukiwanie detalu + niezwykła drobiazgowość celem odkrycia prawdziwej natury
-szokujące zestawienia barwne
-dążenie do oddania wierności przez min. studiowania KOSTIUMOLOGII
-natura w plenerze malowana = głoszą konieczność ściślejszego z nią kontaktu
-poetycka estetyka
-dydaktyczny zamysł
PRERAFAELICI- John Millais (1829-1896), Dante Gabriel Rossetti (1828-1882, ...
iskierka_1986