Nurt chrześcijaństwa zapoczątkowany jako wewnętrzny ruch ożywienia wewnątrz kościoła anglikańskiego (pod wpływem pietyzmu), kierowany przez Johna Wesleya i jego brata, Charlesa. Początkowo nazwę "metodyzm" nadawali ironicznie przeciwnicy Wesleya, którzy krytykowali nadmierny ich zdaniem rygoryzm i skrupulatność w wypełnianiu obowiązków religijnych, potem zwolennicy Wesleya uznali tę nazwę za chlubną.
Metodyzm uznaje cztery szczeble, wiodące do zbawienia:
· Usprawiedliwienie;
· Odrodzenie;
· łaska Ducha;
· Uświęcenie.
Bóg oddziałuje na człowieka, kiedy ten modli się, pości, studiuje Pismo Święte, przyjmuje sakramenty oraz prowadzi z Bogiem duchowe rozmowy. Zgodnie z doktryną arminianizmu metodyści zdecydowanie odrzucają predestynację. Można stwierdzić, że myśl Wesleya staje się pomostem łączącym ze sobą myśl Wschodu i Zachodu, ale także chrześcijaństwo ewangeliczne z jego swoistym patosem rozgrzania serca i darmowości zbawienia z chrześcijaństwem katolickim - kładącym nacisk na osobistą drogę uświęcenia.
Nurt chrześcijaństwa należący do protestantyzmu, akcentujący indywidualizm w relacji do Boga i nadrzędną rolę Pisma Świętego (66 ksiąg Starego Testamentu). Zbawienie nie jest według baptystów osiągalne na podstawie uczynków, lecz jedynie łaską Boga przez osobistą wiarę w zbawcze dzieło odkupienia z grzechu poprzez ofiarę Jezusa Chrystusa. Baptyści udzielają chrztu wyłącznie tym, którzy świadomie wyrażają żal za grzechy i wyznają wiarę w Chrystusa. Akcentują autonomię poszczególnych zborów, są też zwolennikami rozdziału kościoła i państwa. Większość baptystów reprezentuje ewangelikalne chrześcijaństwo, choć wielu wybitnych baptystów i niektóre denominacje baptystyczne przynależą do liberalnego lub modernistycznego typu protestantyzmu.
· świętych miejsc - uważają, że kościół jest tam, gdzie zbierają się wierzący w imię Chrystusa;
· świętego czasu - oddawanie czci Bogu powinno następować zawsze i wszędzie;
· świętej kasty - wszyscy chrześcijanie są kapłanami i nie potrzebują pośredników; urzędy kościelne ustanawia i powołuje na nie sam zbór; W osobie papieża uznają przywódcę Kościoła rzymskokatolickiego, ale jedynie Chrystusa uważają za Głowę Kościoła uniwersalnego.
· świętych rytuałów - poza ustanowionymi przez Jezusa obrzędami - ustanowieniami.
Odłam chrześcijaństwa (podobny do protestantyzmu), który powstał w Anglii w XVI wieku. Anglikanizm w części wywodzi się z tradycji protestanckiej, jednak w dużym stopniu zachował teologiczną więź z katolicyzmem.
Pierwszą głową Kościoła anglikańskiego był Henryk VIII – zlikwidował on zakony, zagarnął dobra kościelne, pozostawił hierarchię kościelną, zniósł celibat, zachował kult świętych, liturgia prowadzona była w języku angielskim.
DOKTRYNA:
· Źródłem objawienia i najwyższym autorytetem jest Biblia, interpretowana w oparciu o Tradycję, w świetle danego człowiekowi przez Stwórcę rozumu. Uznano dogmaty czterech pierwszych soborów ekumenicznych. Tradycyjne konfesyjne stanowisko wyrażają Artykuły Wiary.
· Uznano, że Jezus Chrystus jest obecny w Eucharystii w sposób symboliczny.
· Uznano zasadę usprawiedliwienia przez wiarę oraz wyboru człowieka przez Boga, kładąc nacisk na: pracę człowieka nad sobą, wolną wolę i łaskę Bożą.
· Odrzucono zwierzchnictwo jurysdykcyjne papieża.
· Zachowano hierarchiczny (episkopalny) ustrój Kościoła z nienaruszoną sukcesją apostolską. Wyznaczanie biskupów jest przywilejem króla (faktycznie sprawowanym przez premiera).
· Udzielanie sakramentów, kaznodziejstwo i odprawianie nabożeństw zastrzeżono dla duchownych wyświęcanych przez biskupów.
· Odrzucono celibat.
· Zlikwidowano klasztory, które od kilku dziesięcioleci powracają do religijnego krajobrazu anglikanizmu (obecnie istnieje ponad 100 anglikańskich wspólnot zakonnych na całym świecie).
To jedna z ważniejszych doktryn i wyznań protestanckich. Kalwinizm zaliczany jest do ewangelicyzmu historycznego tj. wyznań wywodzących się wprost z reformacji. Kalwinizm wywodzi się z reformacji szwajcarskiej, której działaczem był m.in. Huldrych Zwingli. Ostateczną postać nadał jej Jan Kalwin. Kalwinizm odegrał znaczną rolę w formowaniu się wielu ruchów protestanckich: purytanów, hugenotów, anabaptystów, szkockich prezbiterian. Obecnie stanowi dominujące wyznanie w Szkocji, oraz wielu kantonach Szwajcarii. Ponadto najwięcej osób wyznaje kalwinizm w Republice Południowej Afryki, Niemczech i w USA. Do lat 60. XX wieku był dominującym wyznaniem w Holandii. W Polsce liczy blisko 4000 wyznawców, zrzeszonych w Kościele Ewangelicko-Reformowanym w RP, Kościele Dobrego Pasterza oraz w Konfederacji Kościołów Reformowanych.
Doktrynalnie kalwinizm różni się nie tylko od katolicyzmu, lecz także od większości innych wyznań chrześcijańskich:
· zasada ciągłego reformowania się i ewoluowania doktryny kościelnej (wedle zasady Ecclesia reformata semper reformanda - Kościół reformowany ciągle reformujący się) - przez to pierwotny kalwinizm ze swoimi surowymi zasadami stał się jednym z bardziej liberalnych wyznań chrześcijańskich
· dwa sakramenty - chrzest i eucharystia. (podczas sakramentu Komunii, zwanego Wieczerzą Pańską nie uznaje się transsubstancjacji, jest ona jedynie aktem symbolicznym obecności Chrystusa)
· zakaz umieszczania w kościele obrazów i rzeźb - w odróżnieniu od kościołów luterańskich w kalwinizmie nie stosuje się nawet krucyfiksów, czyli krzyży z figuralną postacią Chrystusa
· kult Biblii, zwłaszcza Ewangelii
· tradycja kościelna nie ma wpływu na doktryny kościelne
· odrzucona jest (podobnie jak w wielu innych wyznaniach protestanckich) tzw. sukcesja apostolska
· powszechne kapłaństwo wszystkich wiernych (księża pełnią funkcję kaznodziejów, ordynowanych z urzędu; brak rozbudowanej hierarchii).
· zbawienie jest ograniczone, tzn. Jezus umarł nie dla zbawienia wszystkich ludzi, lecz tylko tych wybranych przez Boga
· doktryna predestynacji (w liberalnych gałęziach kalwinizmu przestaje być postrzegana jako pewna i bezwzględna)
· niezależność od państwa (różnica np. z luteranizmem)
· odrzucenie wolnej woli człowieka (łaski Boga raz danej nie można stracić, ani z własnej woli odrzucić)
· akcentowanie wszechmocy Boga i nicości człowieka, "skażonego" przez grzech pierworodny
· podkreślanie roli zbawienia przez wiarę dzięki Łasce Bożej ("religia wiary") w opozycji do innych wyznań, uznawanych przez kalwinizm za tzw. "religie uczynków", (np. do katolicyzmu)
doktryna teologiczna i chrześcijański ruch reformacyjny, zapoczątkowany przez Marcina Lutra w XVI wieku (za datę jego rozpoczęcia uważa się rok 1517). Stanowi jeden z nurtów protestantyzmu i ewangelicyzmu.
· Odrzucenie dogmatów ustanowionych przez sobory i papieży z wyjątkiem wniosków czterech pierwszych soborów powszechnych; tylko Pismo Święte jest źródłem objawienia (zasada sola scriptura).
· Głową Kościoła nie jest papież, ale Jezus Chrystus, będący jedynym pośrednikiem w zbawieniu (solus Christus).
· Dla zbawienia najważniejszy jest wewnętrzny akt wiary (sola fide). Wiara jest ufnością wobec Boga i posłuszeństwem jego woli, a dopiero owocem wiary są dobre uczynki.
· Ewangelicy wierzą w zbawienie z łaski usprawiedliwiającej, która została człowiekowi darmo dana bez jego jakiejkolwiek zasługi przez Boga w Jezusie Chrystusie (sola gratia).
· Sakramenty są "znakami i świadectwami woli Bożej". Uznawane są jedynie dwa: Chrzest i Komunia św., podawana pod dwiema postaciami. Obecność Chrystusa w eucharystii jest rozumiana jako konsubstancjacja (współistnienie).
· Matkę Jezusa jako "błogosławioną między niewiastami" otaczają szacunkiem, lecz od tego szacunku daleko jest do czci, jaka należy się jedynie Bogu. Luteranie odrzucają kult świętych - modlić wolno się tylko do Trójjedynego Boga; natomiast świętych należy wspominać i naśladować.
· Pobożność ewangelicka opiera się głównie na posłuszeństwie wobec Słowa Bożego, na szczerej modlitwie, przykładnym życiu rodzinnym i sumiennym wykonywaniu wszelkich obowiązków.
· Luteranie praktykują spowiedź ogólną, ale uznają również spowiedź indywidualną.
· Duchowni – księża...
cysia27